Lista de monarcas d'Aragón

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

En ista lista apareixen toz os monarcas d'Aragón, se veiga Lista de reis d'Aragón ta veyer nomás a lista d'os reis.

Casa	Reinato		Imachen	Nombre	Embotada	Naixito	Muerto	Comentario
Casa	dende	dica	Imachen	Nombre	Embotada	Naixito	Muerto	Comentario
			Se creya o condau d'Aragón como parti d'a Marca Hispanica.
Contes Francos	?	809		Aureolus
Contes Francos	809	820		Aznar I	Galíndez		839	A vegatas dito conte de Chaca. Conte de Cerdanya y de Urchel. Independiza o condau d'o vasallache franco.
	820	830		García I	Galíndez			Conte de Pamplona
	833	844		Galindo Garcés		?	844
	844	867		Galindo I	Aznárez	?	867	Conte d'Urchel (830-833), Cerdanya (~830-833), Pallars (833-834) y Ribagorza (833-834)
	867	893		Aznar II	Galíndez
	893	922		Galindo II	Aznárez
	922	925		Andregoto	Galíndez			Se casa con García Sánchez, rei de Navarra
	925		O títol de conte d'Aragón pasa a o rei de Navarra. Os nombres son los d'o rei de Navarra.
Casa de Ximeniz	925	970		García Sánchez I				Rei de Navarra
	970	994		Sancho Garcés II	Abarca			Rei de Navarra (970-994). Mientres o suyo reinato, o suyo fillo Gonzalo de Navarra fació as funcions de conte d'Aragón como lo presentan bels documentos.
	994	1000		García Sánchez II	o Tremulo			Rei de Navarra (994-1000)
	1000	1035		Sancho Garcés III	o Mayor			Rei de Navarra (1000-1035). Conte de Sobrarbe y Ribagorza (1018-1035). Conte de Castiella (1029-1035)
	1035		Creyación d'o reino d'Aragón cuan Sancho Garcés III divide o suyo reino entre os fillos.
Casa d'Aragón	1035	1069		Remiro I				1^er rei d'Aragón. Con a muerte d'o suyo chirman Gonzalo I de Ribagorza y Sobrarbe, os reinos de Sobrarbe y Ribagorza pasan a fer parte d'Aragón.
	1063	1094		Sancho Remíriz				Rei de Navarra (1076-1094)
	1094	1104		Pero I		1070	1104	Rei de Navarra (1094-1104)
	1104	1134		Alifonso I	o Batallero	1073	1134	Rei de Navarra (1104-1134)
	1134	1137		Remiro II	o Monche
	1137	1164		Peironela		1136	1164	Casata con Remón Berenguer IV, conte de Barcelona y rei consort a títol de prencipe.
	1164		Creyación d'a Corona d'Aragón por a unión dinastica d'os reis d'Aragón con os contes de Barcelona.
Casa d'Aragón	1164	1196		Alifonso II	o Casto	1157	1196
	1196	1213		Pero II	o Catolico		1213	Primer rei aragonés que estió coronato.
	1213	1276		Chaime I	o Conqueridor	1208	1276	Dixa o reino de Mallorca a o suyo fillo Chaime II
	1276	1285		Pero III	o Gran	1239		Dixa o reino de Sicilia a o suyo fillo Chaime II
	1285	1291		Alifonso III			1291
	1291	1327		Chaime II	o Chusto			Rei de Sicilia dende 1285
	1327	1333		Alifonso IV	o Benigno u o Cerimonioso	1299	1336	Rei de Cerdenya (1327-1336). Rei de Sicilia (1327-1333). Alifonso III de Napols
	1336	1387		Pero IV	o Cerimonioso	1319	1387	Integra en a Corona d'Aragón o reino de Mallorca. Conquista os ducatos d'Atenas y Neopatria. O reino de Sicilia pasa a Martín I.
	1387	1396		Chuan I	l'Amador d'a Chentileza	1350	1396	Pierde os ducatos d'Atenas y Neopatria
	1396	1410		Martín I	l'Humán	1356	1410	Rei de Sicilia dende 1380
	1410	1412	Interregno que se remata con o Compromís de Casp
Casa de Trastamara	1412	1416		Ferrando I	o d'Antequera	1380	1416
	1416	1458		Alifonso V	o Magnanimo	1396	1458	Alifonso III de Valencia Alifonso I de Mallorca Alifonso I de Sicilia Alifonso II de Cerdenya Alifonso I de Nápols (1442-1458). Dixa o reino de Nápols a o suyo fillo ilexitimo Ferrando. Alifonso IV de Barcelona (1416-1458)
	1458	1479		Chuan II		1398	1479	Chuan II de Navarra (1425-1479). Dixa o reino de Navarra a la suya filla Alionor de Foix.
	1479	1516		Ferrando II	o Catolico	1452	1516	Ferrando V de Castiella, rei consort (1507-1504), rechent de Castiella (1507-1516). Rei de Navarra (1513-1516). Rei de Sicilia (1468-1516). Rei de Nápols (1504-1516).
	1516		Unión dinastica d'a Corona d'Aragón con Castiella. O gubierno se feba a traviés de virreis.
Casa d'Austria	1516	1556		Carlos I	o Emperador	1500	1558	Emperador d'o Sacro Imperio (1519-1558)
	1556	1598		Felipe I	o Prudent	1527	1598	Felipe I de Portugal (1580-1598)
	1598	1621		Felipe II	o Piadoso	1578	1621	Felipe II de Portugal (1598-1621)
	1621	1665		Felipe III	o Gran	1605	1665	Felipe III de Portugal (1621-1640)
	1641	1652	Mientres a Guerra d'os Segadors Loís XIII de Francia estió conte de Barcelona, títol que heredó o suyo fillo Loís XIV de Francia. A solución definitiva se producirá con o Tractau d'os Pireneus en 1654.
	1661	1700		Carlos II	o Espiritato	1665	1700
	1701	1714	Guerra de Succesión Espanyola
Casa de Borbón	1700	1705		Felipe IV		1683	1746	Perdita a corona en 1705, en 1707 recuperó o reino d'Aragón, pero imposo os Decretos de Nueva Planta por os que o territorio perdió sus fueros y privilechios, pasando a estar rechito por as leis de Castilla. D'atra man no recuperaría Catalunya dica 1714. Os respectives titols siguen ligatos a la Corona de Espanya
Casa d'Austria	1705	1714		Carlos III		1683	1746	Pretendient y rival de Felipe d'Anchú (1703-1725) En a campanya enta Madrit ocupó de nuevo o territorio aragonés (1710) por as batallas d'Almenara y Zaragoza^[1] pero redotato en Brihuega y Villaviciosa, Felipe d'Anchú restauró a suya autoridat en o reino d'Aragón en 1711^[2] Emperador d'o Sacro Imperio (1711-1740)
Con os Decretos de Nueva Planta disapareixen os reinos d'Aragón y Castiella, pasando os títols a fundir-se en o rei d'Espanya

Referencias

Se veiga tamién

Datos: Q238179
Multimedia: Kings of Aragon / Q238179

[1] (en) History of England. Vol II

[2] (es) La España de las reformas: hasta el final del reinado de Carlos IV, Volumen 2

[1]

[2]