Isaac Asimov

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Isaac Asimov
Isaac Asimov en 1965.
Isaac Asimov en 1965.
Información personal
Calendata de naixencia 2 de chinero de 1920
Puesto de naixencia Petróvichi, (Republica Socialista Federativa Sovietica de Rusia).
Calendata de muerte 6 d'abril de 1992
Puesto de muerte Nueva York, (Estaus Unius)
Ocupación Escritor, novelista, historiador y bioquimico.
Conchuche Janet Asimov (1973-1992)
Obras Foundation series
Robot series
I, Robot
The Bicentennial Man

Isaak Yúdovich Ozímov (en ruso Исаак Юдович Озимов) mas conoixiu como Isaac Asimov naixiu de (Petróvichi, Republica Socialista Federativa Sovietica de Rusia o 2 de chinero de 1920 y muerto en Nueva York, Estaus Unius o 6 d'abril de 1992), estió un escritor y bioquimico de nacionalidat estausunidense d'orichen ruso. De conchuntas con Robert A. Heinlein y Arthur C. Clarke, estió considerau en vida como un d'os mas grans escritors de ciencia ficción.[1]

Estió profesor de bioquimica en a Facultat de Medicina d'a Universidat de Boston pero ye conoixiu prencipalmento por estar un divulgador cientifico y escritor muit prolifico d'obras cientificas, historia, ciencia ficción y suspense entre d'atros temas. A suya obra consta de mas de 500 publicacions y 9.000 cartas y postals.

A suya obra mas famosa ye a Saga d'a Fundación, tamién conoixida como Trilochía u Ciclo de Trántor, que ye parte d'a serie de l'Imperio Galactico y que mas tarde combinó con a suya atra gran serie sobre os robots. Tamién escribió obras de misterio y fantasía, asinas como una gran cantidat de textos de no ficción. Os suyos treballos han estau publicaus en 9 d'as 10 categorías d'o Sistema Dewey de clasificación.

Gran parte d'os suyos libros de divulgación explican os conceptos cientificos seguindo una linia historica, retrotrayendo-se lo mas posible a tiempos en que a ciencia en cuestión se trobaba en una etapa elemental. A ormino brinda a nacionalidat, as calendatas de naixencia y muerte d'os cientificos que menciona, asinas como as etimolochías d'as parolas tecnicas.

Teneba tal espanto a volar que nomás viachó en avión dos vegadas en toda a suya vida, lo que le fació pensar que podeba padeixer de acrofobia. Igualment padeixeba claustrofilia, l'opuesto d'a claustrofobia, ye decir, le feban goyo os puestos chicoz y zarraus.

En 1981 se nombró un asteroide como (5020) Asimov, en a suya honor.

Biografía[editar | modificar o codigo]

Se considera que naixió o 2 de chinero de 1920 en Petróvichi en a desapareixida Republica Socialista Federativa Sovietica de Rusia (en l'actualidat Óblast de Smolensk, Federación de Rusia), a 400 km a o sudueste de Moscú y a 16 kilometros d'a muga con l'actual Belarrusia.

Sus pais yeran Asimov y Anna Rachel Berman, d'orichen chudeorruso y se tresladoron enta Nueva York l'11 de chinero de 1923, cuan l'autor teneba tres anyos.

A suya infancia transcurrió en o barrio neoyorquino de Brooklyn, an aprendió por él mesmo a leyer a la edat de cuatro u cinco anyos. A choventut d'o futuro escritor transcurrió entre os estudios y o treballo en as distintas botigas de lamins que su pai rechentaba en o barrio de Brooklyn. Estió entre ixos aparadors plenos de revistas an que o choven Asimov se trobó por primer vegada con a ciencia ficción.

Prencipió a escribir en a suya adolescencia temprana y a os 19 anyos empecipió a publicar os suyos relatos de ciencia ficción en as revistas de ficción conoixidas como pulps.

Se graduó como bioquimico en a Universidat de Columbia en 1939. Querió continar estudiando pero en estar refusau pa ingresar en as escuelas de medicina d'as universidaz de Nueva York, tornó ta a Universiat de Columbia y decidió de fer un postgrau de quimica, titol que obtenió en 1941. O anyo siguient, 1942, fue particularment significativo pa Asimov; en partir enta la ciudat de Philadelphia an obtenió un treballo como investigador quimico en os astilleros d'a marina de guerra estatounidense, emplego que mantenió mientres o transcurso d'a Segunda Guerra Mundial. En 1948 aconsiguió o doctorau en quimica, que le permitió l'acceso a la Universidat de Boston an remanió como asociau, pero sin opción de dedicarse a la ensenyanza. A universidat deixó de pagar-le lo salario en 1958, pero alavez, los ingresos procedents d'o suyo treballo como escritor yeran mayors que los que aconseguiba con a suya labor universitaria. Asimov remanió en a facultat como profesor asociau, y en 1979 le ascendieron a profesor titular. Os suyos documentos personals d'os anyos 1965 enta debant s'archivoron en a Biblioteca Mugar Memorial d'a Universidat de Boston, an que ocupan 464 caixas en 71 metros d'aparadors. En 1985 estió triau President honorario de l'Asociación Humanista Estadounidense, cargo que ocupó dica a suya muerte en 1992. O suyo sucesor estió o suyo amigo y colega Kurt Vonnegut. Tamién estió vicepresident honorario d'o club Mensa dica a muerte d'a suya directora Margot Seitelman o 5 de noviembre de 1989.

Asimov se casó o 26 de chulio de 1942 con Gertrude Blugerman, con a cual tenió dos fillos: David y Robyn, naixius en 1951 y 1955 respectivament. Dimpués d'un largo periodo de deseparación se esvurcioron en 1973 y a final d'ixe anyo Isac se casó con Janet Opal Jeppson.

Asimov murió o 6 d'abril de 1992 dimpués d'un fallo coronario y renal. Le sobrevivioron a suya viuda Janet y os suyos fillos habius en o suyo primer matrimonio. En 2002, Janet reveló en a suya propia biografía que a muerte d'Isac Asimov estió debida a o sida, dimpués de contrayer VIH por una transfusión de sangre en una operación de bypass vascular en 1983.[2]

Posicions intelectuals[editar | modificar o codigo]

Isaac Asimov estió un humanista y un racionalista. No s'oposaba a las conviccions relichiosas chenuinas d'os de demás, pero s'enfrontinó a las supersticions y a las creyencias infundadas.

Asimov yera un progresista en temas politicos y partidario d'o Partiu Democrata d'os Estaus Unius. En una entrevista televisiva en primerias d'os setanta, refirmó publicament a George McGovern. Se sintió muit desilusionau cuan veyió as tacticas, que él consideraba irracionals, d'os activistas progresistas dende finals d'os anyos sixanta enta debant.

A suya esfensa d'as aplicacions civils d'a enerchía nuclear, sobre tot dimpués de l'accident nuclear d'a Isla d'as Tres Millas, danyó as suyas relacions con a ezquierda. En una carta reimpresa en Tuyo, Isaac Asimov, afirmaba que: preferiba una casa amán d'una planta d'enerchía nuclear que en una colonia en a Canal de l'amor u amán d'una planta de isocianato de metilo d'a Union Carbide (referencia a o desastre de Bhopal).[3]

Publicó muito sobre o control d'a natalidat, reflectando a perspectiva articulada por Paul R. Ehrlich y en os zaguers anyos d'a suya vida, Asimov condenó o deterioro d'a calidat de vida que percibiba en a ciudat de Nueva York en reducir-se as inversions por a fuyida d'a clase meya enta os suburbios. O suyo zaguer libro de no ficción, A ira d'a Tierra, escrito de conchunta con unatro autor de ciencia ficción, Frederik Pohl, tracta d'aspectos medioambientals como o calentamiento global y a destrucción d'a capa d'ozono.

Obras[editar | modificar o codigo]

La obra d'Asimov puede dividir-se en cuantos periodos.

Ciencia ficción[editar | modificar o codigo]

En os suyos primers anyos o tema dominant estió a ciencia ficción, iniciando-se con relatos curtos dica que en 1950 publicó a suya primer novela, Pebble in the Sky. Ista etapa duró dica 1958, rematando con a publicación The Naked Sun. Dende alavez disminuyó de traza important a suya producción de libros de ficción mientres se dedicaba a atros temas y en os siguients 25 anyos publicó nomas cuatro libros de ciencia ficción. A partir de 1982, s'encetó a segunda etapa d'a suya actividat en a ciencia ficción con a publicación d'os limites d'a Fundación. Dende alavez y dica a suya muerte, Asimov publicaría muitas secuelas d'as suyas novelas ya escritas, dando-les un tractamiento de conchunto en una forma que segurament él mesmo no i heba previsto.

Asimov pensaba que as suyas contribucions mas duraderas serían as Tres Leis d'a Robotica y as Foundation series. Entre as suyas contribucions cal destacar que l'Oxford English Dictionar le da credito en introducir as parolas positronico, psicohistoria y robotica en l'idioma anglés. A primera d'istas parolas s'aplica a una tecnolochía enterament ficticia, encara que basada en o nombre d'a particula subatomica de antimateria opuesta a o electrón, o positrón, mientres que a segunda s'utiliza con frecuencia en un sentiu diferent a l'emplegau por Asimov; manimenos, l'uso de robotica contina aplicando-se con o sentiu dau por Asimov.

D'entre as suyas obras de ciencia ficción, as mas conoixidas perteneixen a las Foundation series. A trilochía orichinal (Foundation, Foundation and Empire y Second Foundation) recibió o premio Hugo a la millor serie de ciencia ficción de toz os tiempos. Posteriorment, s'escribió Foundation's Edge y Foundation and Earth, que siguen con os escayecimientos de Second Foundation. En Foundation and Earth, Asimov enlaza as Foundation series con as novelas de robots en introducir a un d'as mas conoixius 'os suyos personaches: R. Daneel Olivaw. As suyas novelas de robots destacan por estar d'o tipo policiaco, por o cual Asimov se considera un pionero en a ciencia ficción policiaca. En as novelas de robots (The Caves of Steel, The Naked Sun, The Robots of Dawn, Robots and Empire) Asimov crea a unatro d'os suyos grans personaches: Elijah Baley. En Prelude to Foundation y Forward the Foundation, Asimov nos recuenta os orichens d'a psicohistoria, maxima creación de Hari Seldon. Istas novelas sirven tamién de nexo entre as novelas de robot y as d'a Fundación, en presentar a trobada de Hari Seldon con Daneel.

Tamién destacoron as suyas antolochías de ciencia ficción, especialment a serie The Early Asimov, en a cual publicó en forma de recopilanza d'os cuentos leidos por Asimov en a suya chuventud y releitos y seleccionaus en a suya madurez, anyadendo a o comienzo d'éls comentarios y en qué revista se publicoron.

Divulgación cientifica[editar | modificar o codigo]

En zaguerías d'os anyos 1950 y dica entrau o decenio d'os anyos 1960, Isaac Asimov redució substancialment a suya producción de ficción y enfocó os suyos intreses enta os asayos. Entre The Naked Sun de 1957 y Foundation's Edge de 1982, no publicó soque cuatro novelas, dos d'as cuals fueron de misterio. En iste mesmo periodo, incrementó en gran mida a suya producción literaria en atras arias, escribindo cuasi siempre sobre temas cientificos. O lanzamiento d'o Sputnik en 1957 dispertó l'intrés d'o publico sobre a ciencia, intrés que os editors d'Asimov le demandoron que cubrise con cuanto material estase capaz d'escribir. A o mesmo tiempo, a revista mensual Magazine of Fantasy and Cience Fiction le convidó a continar a suya habitual columna, que heba prencipiau en a ya zarrada revista bimestral d'o mesmo grupo, Venture Cience Fiction, especializada en a divulgación cientifica, y le dió a Asimov una completa libertat pa publicar. A primera d'as contribucions a ista revista mensual F&SF amaneixió en noviembre de 1958 y continó dende alavez con atras 399 colaboracions, dica que o suyo estau de salut le privó de continar. Istas columnas, coleccionadas periodicament en libros por o suyo prencipal editor, Doubleday, aduyoron a Asimov a creyar-se una reputación como gran divulgador de ciencia y, seguntes él, estioron as solas obras de divulgación que escribió en as cuals no heba de suposar d'os suyos lectors una completa ignorancia en os temas discutius. A popularidat d'o suyo primer treballo de gran envergadura, a Asimov's New Guide to Cience, tamién le permitió desfer-se de gran parte d'as suyas responsabilidaz academicas y convertir-se esencialment en escritor a tiempo completo.

A suya faceta como divulgador cientifico resalta en o suyo libro de divulgación cientifica The universe from flat earth to cuasar (publicau en 1966 en anglés, en espanyol en 1971), en o cual exposa, sin utilizar un luengache guaire tecnico, tot o conchunto de certidumbres cientificas existents sobre o Universo a traviés d'a descripción de diferents feitos astronomicos y fisicos.

Divulgación historica[editar | modificar o codigo]

Dende l'anyo 1965 y dica meyaus d'os anyos 1970, Asimov compachina a creación literaria de ficción con a divulgación historica con cuantos libros que comprenden as mas importants civilizacions y periodos historicos. Como por eixemplo a civilización echipcia, griega y romana, pasando por a Edat Meya, o descubrimiento d'o Nuevo Mundo y a formación d'Estaus Unius. L'autor tracta d'atrayer a o gran publico a la conoixencia d'a historia por meyo d'una narración amena y sencilla. Se tracta prencipalment d'historia politico-militar.

Ista serie d'obras ha estau común y informalment denominada Historia Universal Asimov y ye compuesta por 14 volumens, con mapas y cronolochía incluius en cadagún d'os mesmos. En estar escrito a meyaus d'os anyos sixanta beluns d'os feitos y suposicions que se describen en os libros asinas como cualques d'as cronologias han estau superadas en a actualidat per posteriors escubrimientos arqueolochicos, pero ye una sobrebuena colección de divulgación muito entretenida pa lo lego en a materia que se quiera formar una ideya de conchunto. Cal destacar que garra d'estes volumens ye situau cronolochicamente en o periodo de l'Imperio Espanyol en o cual Espanya y Portugal dominaban la economía mundial, asinas como tampoco i hai garra dedicau a los grans imperios africans.

Volumens d'a serie.

  • 1965: The Greeks: A Great Adventure. Historia de l'Antiga Grecia.
  • 1966: The Roman Republic. Estudio historico de Roma y a suya Republica dende lo 510 aC dica lo 30 aC.
  • 1967: The Roman Empire. Estudio historico de Roma y lo suyo Imperio dende lo 30 aC dica lo 476, cincientos anyos entre los cuals l'herencio d'o dreito romano y lo cristianismo se desenvolvió y sobrevivió a las invasions chermanicas.
    • The Egyptians.
  • 1968: The Near East.
  • 1969: The Shaping of England.
  • 1970: Constantinople - The Forgotten Empire.
  • 1971: The Land Of Canaan. Abarca dende lo periodo anterior a Abrahán y dica la suya conquiesta per l'Imperio romano.
  • 1972: The Shaping of France. Dende l'ascensión d'o primer Capeto dica lo final d'a Guerra d'os Cient Anyos.
  • 1973: The Shaping of North America from Earliest Times to 1763. Historia d'America d'o Norte centrada en os intereses y rivalidaz europeas y a suya influencia en o desembolique d'o Nuevo Mundo.
  • 1974: The Birth of the United States (1763-1816). Estudia los camins que levoron a la revolución contra la os europeus y a lo establimiento d'a independencia que fació posible l'alumbramiento d'os Estaus Unius.
  • 1975: Our Federal Union - The Union States from 1816 to 1865. Historia interpretativa d'os prencipals eventos, figuras, problemas, conflictos y divisions seccionales d'os cuaranta y cinco anyos anteriors a la Guerra Civil y los d'a Guerra mesma, concluyindo con a muerte de Lincoln.
  • 1977: The Golden Door - The United States from 1865 to 1918. Analisa lo periodo de cincuanta anyos de creiximiento dimpués d'a Guerra Civil, amprando especial atención a lo papel d'os nuevos inmigrantes en o rapido desembolique d'a nación.
  • 1990: The March of the Millennia: A Key to Looking at History. Escrito chunto a Frank White, a on fan una revisión d'os prencipals eventos, tendencias y personalidaz d'a historia mundial dende l'anyo 8000 a. de C. dica lo suyo present (1990), en o cual los autors amás ofreixen pronosticos sobre lo que se avecina en o proximo milenio.

Atras tematicas[editar | modificar o codigo]

Asimov publicó la Asimov's Guide to the Bible: The Old and New Testaments en dos volumens que comprendeban l'Antigo Testamento (1967) y o Nuevo Testamento (1969), y dimpués los combinó en un solo volumen de 1.300 pachinas en 1981. Pleno de mapas y tablas, la guía conduz a traviés d'os libros d'a Biblia en orden, explicando a historia de cadagún y as influencias politicas que les heban afectau, como tamién información biografica sobre os personaches importants.

Tamién escribió bastants asayos sobre as convencions socials d'o suyo día, incluindo Thinking About Thinking y Science: Knock Plastic (1967).

Referencias[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]