Cartirana

Cartirana
Localidat d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca  • Municipio	Lugar Aragón  Uesca Alto Galligo Samianigo
Población  • Total	53 hab. (2016)
Altaria	857 m.
Distancia  • 53 km	enta Uesca
Codigo postal	22600
Chentilicio	cartiranense
Parroquial  • Diocesi  •Arciprestato	Chaca Samianigo

Cartirana ye un lugar d'a provincia de Uesca situato en o municipio de Samianigo, en a comarca de l'Alto Galligo. Se troba a man de Samianigo en dirección a la val d'Acumuer.

A la fin d'o sieglo XV b'heban 8 fuegos en o lugar, estando a meyatos d'o sieglo XIX 5 fuegos y 30 habitants, y ya en 1981 yeran 51 os habitants. Estió d'a sobrecullita, vereda y correchimiento de Chaca, creyando lo suyo propio municipio en 1834 y más tardi unindo-se a Aurín y Borrés en 1845 y dimpués a Larrés entre 1930 y 1940, estando actualment totz lugars d'o municipio de Samianigo.

Apareixe documentato lo lugar en l'anyo 1100 en o testamento d'un hombre dito April que diz teneba en a localidat "meschinos" y un "palacium". Tamién apareixe en atros documentos d'o sieglo XII sobre as propiedatz d'os monesterios de Fanlo y Mont Aragón.

A portalada d'a ilesia suya, con un arco de ferradura yera d'una anterior ilesia d'estilo mozarabe. Entre l'arquitectura popular destacan casa Usieto y casa Pavlo con as suyas portaladas adintelatas u casa Latas con a puerta adovelata. Por atra parti casa Escolano conserva as millors caracteristicas de l'arquitectura popular sarrablesa como a chaminera tronco-conica, as finestras enmarcatas de calso u o tipico furno.

Bi ha dos armitas amán d'o lugar, adedicatas a Sant Cosme y Santa Lucia, ista zaguera de l'anyo 1701, pero reconstruita en 1981 quan yera en ruinas.

Bibliografía

• (es) Zapater, Alfonso: Aragón pueblo a pueblo, 4. Mainer Til Editores, S.L. ISBN 84-89122-03-2.