Ir al contenido

Aimants de Teruel

De Biquipedia
(Reendrezau dende Aimants de Tergüel)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Mausoleu d'os amants de Teruel

A historia u leyenda d'os Amants de Teruel reconta la historia d'amor entre dos chóvens teruelanos, Isabel de Segura y Chuan Martínez de Marciella, conoixito dende as recreyacions d'o teatro barroco como "Diego". Dende 1996 se celebra en Teruel, ta remerar a tradición, a festividat d'as Vodas d'Isabel de Segura.

Detalle d'as mans.

A leyenda d'os Amants de Teruel viene d'una antiga tradición.

En 1555 se descubrioron as momias apedecatas en a capiella de Sant Cosme y Sant Damián. Chunto a ellas, seguntes o testimonio posterior d'o notario Yagüe de Salas, apareixió un documento antigo que reculliba o escaicimiento.

Juan de Ávalos esculpió as estatuas chacents baixo as que hue i son as momias. A freda serenidat d'os Amants, que as mans no en gosan chuntar-sen, ye simbolo d'un amor que sobreixe os conceptos humans.

As restas d'os Amants se pueden vesitar en o Mausoleu d'os Amants. Un edificio de nueva construcción a on que amás de poder veyer as esculturas d'Ávalos, se i troba o mural realizato por Jorge Gay Un amor nuevo, asinas como un d'os bocetos d'o cuadro de Muñoz Degraín que se troba en o Museu d'o Prado y cuantas obras musicals, literarias, cinematograficas que s'han creyato partindo d'a historia d'os Amants.

Rastros d'as momias.

En os primers anyos d'o sieglo XIII viviban en a ciudat de Teruel Chuan Diago de Marciella y Isabel de Segura, y a suya temprana amistanza se tornó luego en amor. No quiesto por a familia d'Isabel, debito a que no teneba prous biens materials, o pretendient consiguió un plazo de 5 anyos ta enriquir-se. Asinas, pues se'n fuó ta la guerra y tornó ta Teruel chusto cuan s'heba rematato lo plazo. Por ixas envueltas, Isabel ya yera muller d'un chermano d'o sinyor d'Albarracín. A tamas d'iste feito, Chuan Diago consiguió veyer a Isabel en a su casa y le demandó un beso; ella lo se negó y allora o choven morió de dolor. A lo día siguient se facioron os funerals d'o choven en Sant Per; alavez, una muller vestita de luto s'amanó ta l'atabul: yera Isabel, que quereba dar a lo defunto lo beso que le negó en vida; a choven posó los suyos labios sobre os d'o muerto y de golpe cayó muerta chunto a éll.

A-saber-los autores han escrito sobre ista historia, entre éls os siguients:

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]


Mitolochía aragonesa
Dioses Anayet - Arafita - Balaitús - Bébrix - Culibiellas - Gabardiella - Gabardón - Gratal - Hercules - Pyrene
Chigants Aneto - Atland - Ciclope de l'aniello - Cherión - Chenios d'as nieus - Chigant de Muyed - Chuan Ralla - Fotronero - Guara - Home granizo de Turbón - Home granizo d'a Val d'Onsella - Rondán - Silván
Sers Basaharau - Bilbiana - Belaín - Diaple - Diaplerons - Moras - Encantaria - Ensundiero - Fada - Filadera - Follez - Furtaperas - Hebe - Lainas - Mamés - Mariuena - Martinico - Minairons - Home choto - Home granizo - Pastor de lupos - Peinadora - Sacamantecas - Unyazas
Bruixas y bruixons Amaría d'Arbués - Catalina Aznar - Cristineta d'Alcoleya - Devinaire - Guirandana de Lai - Gracia Bielsa - Gracia de Valle - Glaudonetas - Martina Gen - Maut - Narbona d'Arcal - Pedro Arruebo - Pedro de Ysabal - Tía Casca - Tía Galga - Tía Picolla - Urganda
Animals Babieca - Buco - Caballo - Can - Craba - Dragón (Ambel, Bronchales, Dugo) - Gato - Lacuerco - Liebre - Lupo - Marta - Onso - Sirpient
Pantasmas Abad d'Alquezra - Almetas de Roldán - Berenguer de Bellvis - Celina - Cura de Benás - Doncella de Buera - Lumbretas - Guzpatas - Pantasma d'Asba - Pantasma d'a lungara - Pantasma de Sarinyena - Pantasma de Sant Chuan d'a Penya - Pantasmas de Sopeira - Pantasma d'a villa de Sos - Prior d'Urmella
Elementos

Almetas - Aniello machico - Brinzoner - Cardincha - Durendart - Esconchurador - Espantabruixas - O Libret - Religada

Leyendas

Amants de Teruel - Árbol de Sobrarbe - Barón Artal de Mur - Barón d'Escrich - Barón d'Espés - Campana de Uesca - Campana de Viliella - Cuento d'os cheposos - Fustero de Bara - Cazataire maldito - Ferrero de Serradui - Fortún de Vizcarra - Franceset de Castanesa - Fundación de Sant Chuan d'a Penya - Galino Galinás - Marieta - Palafox - Santo Gredal - Tío Apolinar - Trachinero d'Espés - O toro y a estrela - Soterrada viva d'Alfambra - Viellas pervivients

Paraches

Basa de la Mora - Pozo de Sant Lazaro - Turbón