Hipocrates

De Biquipedia
Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario.
Hipocrates
Información personal
Calendata de naixencia 460 aC
Puesto de naixencia Cos
Calendata de muerte 370 aC
Puesto de muerte Larisa (Tesalia)
Ocupación Medico

Hipocrates (griego antigo: Ἱπποκράτης, Hipokrates; naixiu alto u baixo en 460 aC y muerto alto u baixo en 370 aC) estió un medico griego d'o sieglo de Pericles (Grecia clasica). Ye considerau una de las figuras mas destacadas d'a historia d'a Medicina y ye conoixiu como «lo pai d'a Medicina»[1] en reconoixemiento d'as suyas contribucions duraderas a ista disciplina como fundador d'a escuela que porta lo suyo nombre. Esta escuela intelectual revolucionó la Medicina de l'antiga Grecia, separando-la d'os atros campos con os cuals se la heba asociau tradicionalment (teurchia y Filosofía) y convertindo-la en una veritable profesión.[2][3]

Con tot y con ixo, como que a sobén le se atribuyiban los exitos d'os autors d'o corpus hipocratico y d'atros practicants d'a medicina hipocratica, no se sabe muita cosa sobre lo pensamiento, los textos y las accions d'o mesmo Hipocrates. Manimenos esta indefinición, ye representau a sobén como lo epitome d'o medico antigo. En concreto, le se atribuye un gran progreso en o estudio sistematico d'a medicina clinica, reunindo la conoixencia medica d'escuelas anteriors y prescribindo la practica d'os medicos per medio d'o churamento hipocratico y atras obras.[2][4]

Biografía[editar | modificar o codigo]

Asclepeion en Cos

Los historiadors acceptan que Hipocrates naixió alto u baixo l'anyo 460 aC en la isla griega de Cos, y que acayeixió un celebre medico y profesor de medicina. Con tot y con ixo, atros datos biograficos sobre él probablement son incorrectos (veyez la sección de Leyendas).[5] Sorano d'Efeso, un chinecologo griego d'o sieglo II, mas de cinco sieglos dimpués d'a suya muerte, estió lo primer biografo d'Hipocrates y ye la fuent de gran parte d'os datos sobre la suya persona, como per eixemplo la calendata d'o suyo naiximiento.[6] Tamién se puede trobar información en os escritos d'Aristótil (sieglo IV aC), en a Suda (ca. sieglo X) y en as obras de Chuan Tzetzes (sieglo XII).[2][7]

Sorano escribió que lo pai d'Hipocrates yera Heraclides Escolapio, tamién medico; la suya mai yera Praxitela, filla de Tizane. Los dos fillos d'Hipocrates, Tesalo y Dracón, y lo suyo choven, Polibio, yeran alumnos suyos. Seguntes Galén, un medico posterior, Polibio estió l'autentico sucesor d'Hipocrates, mientres que Tesalo y Dracón tenioron cadagún un fillo denominau tamién Hipocrates.[8][9]

Seguntes Sorano, Hipocrates aprendió medicina d'o suyo pai y d'o suyo paye, y estudió atras materias con Democrito d'Abdera y Gorgias. Hipocrates estudió probablement en o asclepeion de Cos, y recibió licions d'o medico trace Herodico de Selimbria. La unica mención coetania d'Hipocrates ye en o dialogo de Platón Protagoras, cuan lo filosofo lo describe como «Hipocrates de Cos, lo Asclepiade».[10][11] Hipocrates amostró y practicó la medicina mientres vivió, viachando como minimo dica Tesalia, Tracia y lo mar de Marmara. Probablement murió en Larisa a la edat de 83 u 90 anyos, tot y que seguntes bellas fuents superó de largo los 100 anyos. I hai diferents relats sobre la suya muerte.[9]

Teoría hipocratica[editar | modificar o codigo]

«No ye, pus, ni divina ni mas sagrada que las atras malotías, sino que tiene una causa natural que la orichina, como atras malotías. Los hombres consideran la suya naturaleza y causa como divinas por ignorancia y acharamiento…»
Sobre la malotía sagrada[11]

Hipocrates ye considerau lo primer medico que refusó las supersticions, leyendas y creyencias que sinyalaban las fuerzas sobrenaturals u divinas como causa d'as malotías. Los deixebles de Pitagoras lo consideroron como l'hombre que unió la filosofía y la medicina.[12] Separó la disciplina d'a medicina d'a relichión, creyendo y argumentando que la malotía no yera una entima inflichida por los dioses, sino la consecuencia de factors ambientals, de la dieta y d'os costumbres de vida. De feito, no i hai ni una sola mención d'una malotía mistica en tot lo Corpus Hipocratico. Con tot y con ixo, Hipocrates sí que treballó con muitas conviccions basadas en o que hue en día se sabe que yera una anatomía y una fisiolochía incorrectas, como per eixemplo lo humorismo.[13][14]

Las escuelas de medicina de l'antiga Grecia estaban divididas respecto a cómo s'heban de tractar las malotías. D'una banda, la escuela cnidia se concentraba en o diagnostico. La medicina d'a epoca de Hipocrates cuasi no sabeba res sobre l'anatomía y la fisiolochía humanas, a causa d'o tabú griego que prohibiba la disección d'humans. Per tanto, la escuela cnidia no aconseguiba determinar cuán una malotía provocaba muitos conchuntos de sintomas diferents.[15] Antiparte, la escuela hipocratica u coesa tenió mas exito aplicando diagnosticos chenerals y tractamientos pasivos. Se concentraba en a cura d'o pacient y lo pronostico, no en lo diagnostico. Yera capable de tractar malotías de manera eficaz y permitió un gran desembolique en a practica clinica.[16][17]

La medicina hipocratica y la suya filosofía s'aleixan pro d'a medicina actual, en qué lo medico busca un diagnostico especifico y un tractamiento especializau, tal como lo promoveba la escuela cnidia. Este cambio en o pensamiento medico dende lo tiempo d'Hipocrates ha provocau duras criticas a lo largo d'os zaguers dos milenios, estando la pasividat d'o tractamiento hipocratico l'obchecto d'as denuncias mas criticas; per eixemplo, lo medico francés M. S. Houdart se refirió a lo tractamiento hipocratico como «una meditación sobre la muerte».[18]

Humorismo y crisi[editar | modificar o codigo]

La escuela hipocratica sosteneba que la malotía yera lo resultau d'un desequilibrio en o cuerpo d'os cuatro humors, uns fluidos que en buena salut se trobaban naturalment en una proporción igual («pepsi»).[19] Cuán los cuatro humors (la sangre, la bilis negra, la bilis amariella y la flegma) se desequilibraban («discrasia», u mala mestura), lo individuo enfermaba y remaniba enfermo dica que se recuperaba lo equilibrio. La terapia hipocratica se concentraba en restaurar este equilibrio: per eixemplo, se creyeba que prener citricos yera beneficioso cuán i heba un exceso de flegma.[20]

Un atro concepto important en a medicina hipocratica ye lo de crisi, un momento en o curso d'a malotía en qué u bien la malotía prencipiaba a triomfar y lo pacient sucumbia a la muerte, u bien pasaba tot lo contrario, y los procesos naturals permitiban la recuperación d'o pacient. Dimpués d'una crisi se podeba producir una recaita, y dimpués una nueva crisi decisiva. Seguntes ista doctrina, las crisis tienden a producir-se en días criticos, que se suposaba que yeran un tiempo fixo dimpués de contrayer la malotía. Si la crisi se produciba luent d'un día critico, se podeba asperar una recaita. Galén creyeba que ista ideya encomenzó con Hipocrates, tot y que ye posible que lo precedese.[21]

Dibuixo d'un banco hipocratico, d'una edición bizantina d'o sieglo II d'a obra de Galén.

La medicina hipocratica yera humil y pasiva. La enfiladura terapeutica se basaba en o poder curativo d'a natura (vis medicatrix naturae en latín). Seguntes ista doctrina, lo cuerpo contiene dentro d'él lo poder de tornar a equilibrar los cuatro humors y curar-se de suyo (fisis). La terapia hipocratica se concentraba simplament en facilitar iste proceso natural. Pa fer-lo, Hipocrates creyeba que lo reposo y la immovilización yeran de gran importancia.[22] En cheneral, la medicina hipocratica yera muito chentil con o pacient; lo tractamiento yera suave y destacaba la importancia de mantener lo client limpio y estéril. Per eixemplo, nomás s'usaba augua limpia u vin pa las feridas, tot y que un tractamiento seco yera preferible. A vegadas s'usaban liniments balsamicos.[23]

Hipocrates yera contrario a administrar drogas y emprender un tractamiento especializau que podese revelar-se entivocau; per tanto, un diagnostico cheneralizau yera seguiu por una terapia cheneralizada.[24] Con tot y con ixo, en determinadas ocasions utilizaba drogas potents.[25] Este enfocament pasivo yera muito exitoso a la hora de tratar achaques relativament simples, como uesos rotos, que requeriban tracción pa estirar lo sistema esqueletico y aliviar la presión en la zona lesionada. S'usaban lo banco hipocratico y atros aparatos pa istes fins.

Un d'os puntos fuertes d'a medicina hipocratica ye la importancia que daba a lo pronostico. En tiempo d'Hipocrates, la terapia medicinal yera pro immadura, y a sobén lo millor que podeban fer los medicos yera avaluar una malotía y deducir-ne lo curso mas probable basando-se en as informacions replegadas en historias de caso detalladas.[26][27]

Profesionalismo[editar | modificar o codigo]

Conchunto d'útils cirurchicos de l'antiga Grecia. A la zurda i hai un espirallo y a la dreita un conchunto de bisturins. La medicina hipocratica feba un buen uso d'estas ferramientas.[28]

La medicina hipocratica destacaba per lo suyo estricto profesionalismo, per la disciplina y per la practica rigurosa.[29] La obra hipocratica Sobre lo medico recomienda que los medicos siempre estasen bien polius, honestos, tranquilos, comprensivos y serios. Lo medico hipocratico aparaba especial atención a toz los aspectos d'a suya practica: seguiba especificacions detalladas por «la iluminación, lo personal, los trastes, lo posicionamiento d'o pacient y las tecnicas de vendaixe y ferulización» en l'antiga sala d'operacions.[30] Mesmo se manteneba las unglas a una longaria precisa.[31]

La escuela hipocratica daba importancia a las doctrinas clinicas d'observación y documentación. Estas doctrinas dictan que los medicos han d'enrechistrar los suyos escubrimientos y metodos medicinals de manera muito clara y objetiva, per tal que istes rechistros se puedan transmitir y estar utilizaus per atros medicos.[9] Hipocrates anotaba regularment y de manera precisa muitos sintomas, incluyindo-ie la complexión, lo pulso, la calientura, lo dolor, los movimientos y la excreción. Se diz que mesuraba lo pulso d'os pacients cuán preparaba una historia de caso per saber si lo pacient mentiba.[32] Hipocrates extendió las observacions clinicas a la historia familiar y l'ambient.[33] Garrison apuntó que la medicina debe a Hipocrates l'arte d'a inspección y la observación clinicas. Per iste motivo, talment resulta mas correcto denominar-lo «lo Pai d'a Medicina Clinica».[34]

Dietetica[editar | modificar o codigo]

Los cuatro elementos clasicos

Hipocrates ubrió lo camín a la dietetica, promovendo lo consumo de legumbres y fruitas.

En ixe tiempo, la dietetica se basaba en cuatro ideyas simples:

  • la dichestión ye una cocción d'os aliments
  • ye preferible comer aliments cocius pa facilitar-ne la dichestión
  • lo cuerpo está componiu d'elementos humors que determinan lo temperamento
  • ye recomendable comer aliments equilibraus, ye decir, aliments que correspondan a lo temperament d'o individu

En la dietetica hipocratica, los aliments se clasificaban en función d'a suya correspondencia con uno u atro d'os cuatro elementos: l'augua, la tierra, l'aire y lo fuego, que corresponden a os cuatro temperaments definius per la teoría humorista: linfatico, malinconico, sanguinio y colerico.[35] Cada aliment yera clasificau seguntes las suyas cualidaz, que se escaleronan en cuatro graus sobre dos eixes prencipals calient-fredo y seco-humido (u, secundariament, en os eixes lamín-amargo y crudo-cociu). Estas cualidaz influyen en la manera como l'aliment se transforma dentro d'o cuerpo y la cualidat y la consistencia d'os humors producius per l'organismo. La calor d'a dichestión transforma los aliments en linfa, que, a la suya vez, se transforma en humors u actúa sobre la cualidat y l'equilibrio d'os humors presents. Ta conservar la buena salut a lo largo d'o tiempo, cal tener una dieta equilibrada. Por ixo, los medicos que se basaban en a tradición hipocratica recomendaban a los suyos pacients consumir aliments que se correspondesen con o suyo temperamento, pa correchir lo desequilibrio d'os humors predominants a cada temperamento.[36] Asinas pues, lo vin negro (calient y seco) y la carne (calient y seca) son recomendaus a la chent gran, los flematicos y los malinconicos, de naturaleza freda. En cambio, lo peix fresco (fredo y humido) y las fruitas u legumbres (fredas y humidas) convienen mas bien a los colericos y optimistas, asinas como a los chóvens, de temperamento calient.

L'alimentación tamién ha de variar seguntes lo clima y las estacions, que influyen en los humors. A l'hibierno, un periodo en qué domina lo flegmatico fredo y humido, ye preferible consumir carnes con salsa, cocinadas con especias calients; a la primavera, cuán domina lo sanguinio calient y humido, se consella pasar a bonico d'os bullius a los rustius y prencipiar a comer mas legumbres verdes; a lo verano, cuán domina lo colerico calient y seco, ye lo momento de comer carnes y peixes a la plancha, mas lixeros, y preferir aliments fredos y humidos como lo melón, lo cirgüello u la ciresa; a la santmigalada, un periodo en qué domina lo malinconico seco y fredo, cal comer aliments lamineros y lixerament acidos pa chitar la malinconía, y reducir lo consumo de vin y fruitas.[36]

Tot y que actualment son obsoletos, istes conceptos que dominoron la medicina d'Occident durando mas de mil anyos han deixau trazas en la cultura popular. Los termins «linfatico», «flegmatico», «malinconico» u «colerico» encara s'usan pa referir-se a caracters, tot y que lo suyo sentiu preciso a sobén s'ha perdiu.

Contribucions directas a la medicina[editar | modificar o codigo]

Didos con acropaquía en un pacient con sindrome d'Eisenmenger. Descrita per primera vegada por Hipocrates, la acropaquia tamién ye conoixida con o nombre de «didos hipocraticos».

Hipocrates y los suyos seguidors estioron los primers a describir muitas malotías y trestornos medicos. Le se atribuye la primera descripción d'a acropaquia, un important sinyal de diagnostico en a malotía pulmonar supurativa cronica, en lo cancer de polmón y en la cardiopatía cianotica. Per iste motivo, a vegadas hom se refiere a la acropaquia como «didos hipocraticos».[37] Hipocrates tamién estió lo primer medico a describir la facies hipocratica a Prognosi. Ye celebre l'alusión de Shakespeare a ista descripción cuán escribe sobre la muerte de Falstaff en lo Acto II, Escena III d'a obra Henrique V.[38][39][40]

Hipocrates encomenzó a clasificar las malotías en agudas, cronicas, endemicas y epidemicas, y a utilizar termins como «exacerbación», «recaita», «resolución», «crisi», «paroxismo», «pico» y «convalecencia», termins que encara tienen un uso destacau.[41] Unatra d'as grans contribucions d'Hipocrates son las suyas descripcions d'a sintomatolochía, los escubrimientos fisicos, lo tractamiento cirurchico y lo pronostico d'o empiema toracico (una supuración d'o revestimiento d'a cavidat toracica). Las suyas ensenyanzas encara son relevants pa los estudiants de neumolochía y cirurchía de hue en día.[42] Hipocrates estió lo primer ciruxano toracico de quí se tiene constancia, y los suyos escubrimientos agún son validos.

La escuela hipocratica de medicina describiba bien las malotías d'o recto humán y lo suyo tractamiento, manimenos la pobra teoría d'a medicina d'a escuela. Per eixemplo, las hemorroides, tot y que se creyeba que yeran provocadas por un excés de bilis y flegma, yeran tractadas per los medicos hipocraticos de maneras relativament abanzadas.[43][44] La cauterización y la excisión son descritas en lo corpus hipocratico chunto con os metodos preferius: ligar las hemorroides y secar-las con una plancha calient. Tamién se i suchieren atros tractamientos, como l'aplicación d'unturas.[45][46] Hue en día, lo tractamiento d'as hemorroides encara incluye cremadura, estrangulación y excisión.[43] Amás, alguns d'os conceptos basicos d'a proctoscopia descritos en lo corpus encara s'emplegan;[43][44] per eixemplo, los usos d'o especulo rectal son explicaus en lo corpus hipocratico.[44] Esta ye la referencia mas antiga conoixida a la endoscopia.[47][48]

Corpus hipocratico[editar | modificar o codigo]

Manuscrito bizantino d'O churamento en forma de cruz (sieglo XII).

Lo corpus hipocratico (en latín: Corpus Hippocraticum) ye una colección d'unas setanta obras medicas primitivas de l'antiga Grecia escritas en griego chonico. No s'ha aclariu definitivament si l'autor d'o corpus estió lo mesmo Hipocrates,[49] pero ye probable que los volumens estasen creyaus per los suyos estudiants y deixebles.[50] A causa d'a variedat de temas, estilos d'escritura y calendata aparent de creyación, los estudiosos creyen que lo corpus hipocratico no podría haber estau escrito per una sola persona (Ermerins en sinyala decinueu autors diferents). A l'antiguidat, lo corpus yera atribuyiu a Hipocrates, y las suyas ensenyanzas seguiban cheneralment los prencipios d'o medico griego, de manera que lo Corpus acabó levando lo suyo nombre. En realidat, podrían estar lo reús d'una biblioteca de Cos u una colección compilada a lo sieglo III aC en Alexandría.[10]

Lo corpus hipocratico contiene libros de texto, licions, investigación, notas y asayos filosoficos sobre cuantos temas medicos, sin garra orden concreto.[51] Estas obras estioron escritas pa publicos diferents, tanto especialistas como no expertos, y a vegadas estaban redautadas dende puntos de vista oposaus; se pueden veyer contradiccions importants entre diferents obras d'o corpus.[52] Entre los tractaus d'o corpus destacan Lo churamento hipocratico, Lo libro d'os pronosticos, Sobre lo rechimen en as malotías agudas, Aforismos, Sobre los aires, las auguas y los sitios, Instrumentos de reducción, Sobre la malotía sagrada, etc.

Churamento hipocratico[editar | modificar o codigo]

Lo churamento hipocratico, un documento seminal d'a etica d'a practica medica, estió atribuyiu a Hipocrates en l'antiguidat, tot y que nuevas informacions indican que podría haber estau escrito dimpués d'a suya muerte. Este ye probablement lo documento mas celebre d'o corpus hipocratico. Recientment s'ha posau en dubdo l'autenticidat de l'autor d'o documento. Tot y que hue en día lo churamento nomás s'utiliza rarament en a suya forma orichinal, sirve de base per atros churamentos y leis similars que definen las buenas practicas y morals medicas. Los licenciaus en medicina que están a punto d'encomenzar la practica medica fan iste churamento.[53][54]

Legau[editar | modificar o codigo]

Pintura mural representando Galén y Hipocrates. Sieglo XII, Anagni (Italia).[55]

Está muito extendida la visión d'Hipocrates como «Pai d'a Medicina». Las suyas contribucions revolucionoron la practica d'a medicina. Con tot y con ixo, dimpués d'a suya muerte lo progreso s'estancó.[56] Tan reverenciau yera Hipocrates que las suyas ensenyanzas estioron amplament consideratas masiau grandiosas per estar amilloratas y durant muito tiempo no se produció garra abanz significatiu d'os suyos metodos. Los sieglos posteriors a la muerte de Hipocrates estioron marcaus en a mesma mesura per progresos y retrocesos. Per eixemplo, dimpués d'o periodo hipocratico, la practica de fer historias clinicas de casos desapareixió, seguntes Fielding Garrison.[57]

Dimpués d'Hipocrates, lo siguient medico de relevancia estió Galén, un griego que vivió entre los anyos 129 y 200. Galén perpetuó la medicina hipocratica, expandindo-la en totas las adrezas.[58] A la edat meya, los arabes adoptoron los metodos hipocraticos.[59] Dimpués d'o Renaiximiento, los metodos hipocraticos estioron resucitaus en Europa y enamplaus a lo sieglo XIX. Entre los que utilizoron las rigorosas tecnicas clinicas de Hipocrates destacan Sydenham, Heberden, Charcot y Osler. Henri Huchard, un medico francés, dició que estas recuperacions forman la historia entera d'a medicina interna.[60]

Nombres[editar | modificar o codigo]

Alguns sintomas y sinyals clinicos han estau denominaus en honor d'Hipocrates, pos se creye que estió la primera persona a describir-los. La facies hipocratica ye lo cambio que se produz en lo rostro, causau por la muerte, por las malotías luengas, por evacuacions excesivas, por fambre excesiva y por causas semellants. La acropaquia, una deformitat d'os didos y las unglas, tamién ye conoixida como hipocratisme dichital. La sucusión hipocratica ye lo soniu de purnallos internos d'o hidroneumotorax u pioneumotorax. Lo banco hipocratico (un aparato que emplega tensión pa aduyar a correchir la posición d'os uesos) y lo bendaxe en forma de caperucha hipocratico son dos disenyos denominaus en honor d'Hipocrates.[61] Lo corpus hipocratico y lo Churamento Hipocratico tamién le deben lo nombre. Se creye que Hipocrates tamién inventó lo hipocrás. Lo risus sardonicus, un esbrunce alongau d'os musclos facials, tamién recibe lo nombre de «sonredir hipocratico».

En temps mas recients, un crater lunar ha estau denominau Hipocrates. Lo Museu Hipocratico, un museu en la isla griega de Cos, le está dedicau. Lo Hippocrates Project ye un programa d'o New York University Medical Center pa amillorar la educación por meyo de l'uso d'a tecnolochía. Lo Project Hippocrates (acronimo de HIgh PerfOrmance Computing for Robot-AssisTEd Surgery)[62] ye un intent d'o Carnegie Mellon School of Computer Science y d'o Shadyside Medical Center, pa desenvolver tecnolochías abanzadas de planiamiento, simulación y execución pa la proxima cheneración de robots cirurchicos asistius per ordinador.[63] Tanto lo Canadian Hippocratic Registry como lo American Hippocratic Registry son organizacions de medicos que defienden los prencipios d'o Churamento Hipocratico orichinal como inviolables a traviés d'o tiempo social.

Imachen[editar | modificar o codigo]

Seguntes lo testimoni d'Aristótil, Hipocrates yera conoixiu como «lo gran Hipocrates».[64] Cuanto a lo suyo temperament, Hipocrates estió representau inicialment como un medico rural viello amable y dignificau, y mas adebant como severo y adust. Sin dubdo se lo considera sabio, con un gran intelecto, y especialment como una persona muito pragmatica. Francis Adams lo describe como «estrictament lo medico d'a experiencia y lo sentiu común».

La suya imachen de doctor viello y sabio ye reforzada per los suyos busts, que presentan barbas espesas y una cara corrugada. Muitos medicos d'ixo tiempo levaban los pels a lo estilo de Chupiter y Asclepio. Por consiguient, los busts d'Hipocrates que se conoixen podrían estar en realidat versions alteradas de retrats d'istas deidaz. Hipocrates y las creyencias que simbolizaba son consideraus ideyals medicos. Fielding Garrison, una autoridat d'a historia d'a medicina, afirmó: «Ye, a tot trance, lo modelo d'ixo estau mental flexible, critico y bien preparau, siempre a la rechira de fuents d'errors, que ye la esencia mesma d'o esprito cientifico». «La suya figura... s'alza pa cutio como la d'o medico ideyal», seguntes A Short History of Medicine, y inspiró la profesión medica dende la suya muerte.[65]

Leyendas[editar | modificar o codigo]

La mayoría de relats d'a vida d'Hipocrates son probablement erronios per la suya inconsistencia con as prebas historicas, u porque existen relats similars sobre Avicena y Socrates (cosa que en suchiere un orichen lechendario). Mesmo durant la suya vida, Hipocrates teneba una gran renombrada, y surtioron relats de curas miraculosas. Per eixemplo, se diz que Hipocrates aduyó a curar los ateneses durant la plaga d'Atenas, encendendo grans fuegos como «desinfectants» y aplicando atros tractamientos. I hai una historia que diz que Hipocrates curó lo rei Perdicas de Macedonia d'o «mal d'amor». Cap d'istes relats no está corroborau per los historiadors, y per tanto ye inverosímil que hesen pasau en veras.[66][67]

La platanera d'Hipocrates, chus la cual se diz que treballó lo medico.[68]

Unatra leyenda explica cómo Hipocrates refusó una petición formal de visitar la corte d'Artaxerxes II de Persia.[69] La validat d'iste relato ye acceptada per fuents antigas pero refutada per belunas de modernas, de manera que ye obchecto de debat.[70] Unatra rondalla diz que Democrito d'Abdera yera considerau un barrenau perque se rediba de tot, y lo ninvioron a Hipocrates pa que lo curase. Hipocrates diagnosticó que simplament teneba una personalidat alegre. D'alavez ensá, Democrito ha estau conoixiu como «lo filosofo enrisallau».[71]

La vida ye curta, l'arte largo, la oportunidat efimera, lo experimento traidorenco, lo chudicio difícil

No totas las historias sobre Hipocrates lo presentan de manera positiva. En una leyenda, se diz que Hipocrates fuyió dimpués de brandiar un templo de curación en Grecia. Sorano d'Efeso, la fuent d'esta historia, indica que se tractaba d'o templo de Cnidos. Con tot y con ixo, sieglos mas tarde, lo gramatico griego bizantino Chun Tzetzes escribió que Hipocrates brandió lo suyo propio templo, lo Templo de Cos, especulando que lo fació pa mantener lo monopolio d'o conoiximiento medico. Iste relato no concuerda muito con as estimacions tradicionals d'a personalidat de Hipocrates. Atras leyendas contan la resurrección d'o nebot d'Augusto; ista marabilla suposadament pervinió gracias a la erección d'una estactua d'Hipocrates y a la creyación d'una catedra en honor suyo en Roma.[72] Se creyeba que mesmo la miel d'una arna situata en a suya fuesa teneba poders de curación.

Las leyendas arredol d'Hipocrates abarcan mesmo la suya chenealochía, que lo fan un d'os asclepiades, trazando la suya herència paterna directament a Asclepio, y la suya ascendencia materna a Heracles. Seguntes las Quiliadas de Tzetzes, la chenealochía derivada d'Hipocrates II, designada con a numeración Ahnentafel ye:[73]

Imachen d'Hipocrates en o asclepeion de Cos, con Asclepio en lo centro.

1. Hipocrates II. «Lo pai d'a medicina»
2. Heraclides
4. Hipocrates I
8. Gnosidico
16. Nebro
32. Sostrato III
64. Teodoro II
128. Sostrato II
256. Teodoro
512. Cleomitades
1024. Crisamis
2048. Dardano Asclepiades
4096. Sostato
8192. Hipoloco de Cos
16384. Podalirio
32768. Asclepio

Mencions en fuents aragonesas[editar | modificar o codigo]

Hipocrates ye nombrato en o Liber Regum:

Murie Euilmerodac e rregno en so logar el rei Astriages (sic) En aquel tiempo fo Hipocras el buen mege, e Sócrates e Diogenes, Democrite. En aquel tiempo regnaua Atarserses en Persia. Murie Astiages e rregno el rei Cirus en so logar e fo muit buen rei. Est embio todos los iudios qui eran cativos en toda so tierra que uiniessen fraugar el temple de Deus a Iherusalem. Et estonz hi uinieron grandes gentes con Salathiel, el padre de Zorobabel. Estonz prophetizaua en Caldea Ageus s Zacharias, estas dos prophetas. Et en eix tiempo fo Platón el Philosofo, e Demostenes el buen parlero.

En o Libro d'o Trasoro tamién lo nombran, y como Yprocras.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Craik, E. (2018), «Hippocrates and Early Greek Medicine» Keyser, P. T. y Scarborough, J., The Oxford Handbook of Science and Medicine in the Classical World, 221. Craik. ISBN 9780190878825.
  2. 2,0 2,1 2,2 Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 92-93, W.B. Saunders Company.
  3. Nuland, S. B. (1988), Doctors: The Biography of Medicine, 5, 1988. Nuland. ISBN 0394551303.
  4. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 96, W.B. Saunders Company.
  5. Nuland, S. B. (1988), Doctors: The Biography of Medicine, 4, 1988. Nuland. ISBN 0394551303.
  6. Során cita bel Istomaco (Istomachus, Ἰστόμαχος) como autor d'una obra titulada Ἱπποκράτους αἵρεσις (en aragonés La escuela d'Hipocrates) en la que diz que o famoso medico naixió l'anyo de l'olimpiada 80 (Soranus, Vit. Hippocr.).
  7. Nuland, S. B. (1988), Doctors: The Biography of Medicine, 7, 1988. ISBN 0394551303.
  8. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 19, Nueva York: William Wood and Company.
  9. 9,0 9,1 9,2 Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 66, Nueva York: Golden Press.
  10. 10,0 10,1 Martí-Ibáñez, Félix (1961), A Prelude to Medical History, 86-87, Nueva Yotk: MD Publications, Inc..
  11. 11,0 11,1 Platón (2006), Protagoras, Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library.
  12. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 4, Nueva York: William Wood and Company.
  13. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 11, Cambridge Harvard University Press.
  14. Nuland, S. B. (1988), Doctors: The Biography of Medicine, 8-9, 1988. Nuland. ISBN 0394551303.
  15. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 15, Nueva York: William Wood and Company.
  16. Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 67, Nueva York: Golden Press.
  17. Leff, Samuel; Leff, Vera (1956), From Witchcraft to World Health., 51, Londres y Southampton: Camelot Press Ltd..
  18. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 15, Cambridge Harvard University Press.
  19. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 99, W.B. Saunders Company.
  20. Boylan, Michael (2006), «Hippocrates» Internet Encyclopedia of Philosophy.
  21. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 46, 48, 59, Cambridge Harvard University Press.
  22. Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 73, Nueva York: Golden Press.
  23. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 98, W.B. Saunders Company.
  24. Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, 35, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  25. Encyclopedia Britannica (1911), HIPPOCRATES, vol. 13, 519, Encyclopedia Britannica, Inc..
  26. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 93-94, W.B. Saunders Company.
  27. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 97, W.B. Saunders Company.
  28. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 17, Nueva York: William Wood and Company.
  29. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, W.B. Saunders Company.
  30. Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 64, Nueva York: Golden Press.
  31. Rutkow, Ira M. (1993), Surgery: An Illustrated History, 24-25, Londres y Southampton: Elsevier Science Health Science div.. ISBN 0-801-6-6078-5.
  32. Martí-Ibáñez, Félix (1961), A Prelude to Medical History, 88, Nueva Yotk: MD Publications, Inc..
  33. Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 68, Nueva York: Golden Press.
  34. Leff, Samuel; Leff, Vera (1956), From Witchcraft to World Health., 45, Londres y Southampton: Camelot Press Ltd..
  35. "Diététique hippocratique". 17 noviembre 2009. Archived from the original on 20 setiembre 2012. https://web.archive.org/web/20120920152448/http://www.compare-diet.com/cuisine-dietetique_hippocratique. 
  36. 36,0 36,1 Pa mas detalles, veyez Salas-Salvadó, J.; García-Lorda, P.; Sánchez Ripollés, J. M. (2005), La alimentación y la nutrición a través de la historia, Glosa. ISBN 9788474292572.
  37. Schwartz, Robert A.; Richards, Gregory M.; Goyal, Supriya (2006), Clubbing of the Nails.
  38. La citación exacta ye «for his nose was as sharp as a pen», ‘ya que teneba lo naso esmolau como una pluma’. A la epoca de Shakespeare, las plumas d'escribir s'heban de mantener bien esmoladas, y esta ye una curiosa metafora pa describir l'aspecto d'una persona con rostro hipocratico.
  39. Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, 40, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  40. Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, 70, Nueva York: Golden Press.
  41. Martí-Ibáñez, Félix (1961), A Prelude to Medical History, 90, Nueva Yotk: MD Publications, Inc..
  42. Major, Ralph H. (1965), Classic Descriptions of Disease.
  43. 43,0 43,1 43,2 Jóhannsson, Helgi Örn (2005), Haemorrhoids: Aspects of Symptoms and Results after Surgery, 11, Uppsala University. ISBN 91-554-6399-1.
  44. 44,0 44,1 44,2 "{{{title}}}". East and Central African journal of Surgery 10.
  45. Jóhannsson, Helgi Örn (2005), Haemorrhoids: Aspects of Symptoms and Results after Surgery, 12, Uppsala University. ISBN 91-554-6399-1.
  46. Mann, Charles V. (2002), Surgical Treatment of Haemorrhoids, 1, 173, Springer. ISBN 1852334967.
  47. "{{{title}}}". BJU International. Academic Surgical Unit and Department of Urology, Imperial College School of Medicine, St. Mary's Hospital [Londres] 89. DOI:10.1046/j.1464-410X.2002.02726.x.
  48. NCEPOD (2004), Scoping our practice, 4, Londres: National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death. ISBN 0-9539240-3-3.
  49. Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, 27, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  50. Hanson, Ann Ellis (2006), Hippocrates: The "Greek Miracle" in Medicine.
  51. Rutkow, Ira M. (1993), Surgery: An Illustrated History, 23, Londres y Southampton: Elsevier Science Health Science div.. ISBN 0-801-6-6078-5.
  52. Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, 28, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  53. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 217, Cambridge Harvard University Press.
  54. Sutcliffe, Jenny; Duin, Nancy (1993), Historia de la Medicina, Barcelona: Blume. ISBN 84-8076-010-9.
  55. Diamandopoulos, Athanasios A. (1996), The Many Faces of Hippocrates: The Effects of Culture on a Classical Image.
  56. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 100, W.B. Saunders Company. Garrison.
  57. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 95, W.B. Saunders Company. Garrison.
  58. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 35, Cambridge Harvard University Press.
  59. Leff, Samuel; Leff, Vera (1956), From Witchcraft to World Health., 102, Londres y Southampton: Camelot Press Ltd..
  60. Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, 94, W.B. Saunders Company. Garrison.
  61. "{{{title}}}". Klin Khir 1 (72). Plantilla:PMID
  62. ‘Informatica d'Alto Rendimiento pa Cirurchía Asistida per Robot’.
  63. Project Hippocrates (1995), [hippocrates.html Project Hippocrates].
  64. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 38, Cambridge Harvard University Press.
  65. Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, 29, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  66. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 10-11, Nueva York: William Wood and Company.
  67. Smith, William (1870), Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, vol. 2, 483, Boston: Little, Brown, and Company.
  68. National Library of Medicine (2000), Objects of Art: Tree of Hippocrates, National Institutes of Health.
  69. Pinault, Jody Robin (1992), Hippocratic Lives and Legends, 1, Leiden - Nueva York - Colonia: Brill Academic editorials. ISBN 9004095748.
  70. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, 12-13, Nueva York: William Wood and Company.
  71. Internet Encyclopedia of Philosophy (2006), Democritus, The University of Tennessee at Martin.
  72. Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, 24, Cambridge Harvard University Press.
  73. Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, Nueva York: William Wood and Company.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

Xilografía d'a reducción d'una estorba esdolocada con un aparell hipocratico.
  • (en) Adams, Francis (1891), The Genuine Works of Hippocrates, Nueva York: William Wood and Company.
  • (en) Boylan, Michael (2006), «Hippocrates» Internet Encyclopedia of Philosophy.
  • (en) Craik, E.; Keyser, P. T. y Scarborough, J. (2018), «Hippocrates and Early Greek Medicine» The Oxford Handbook of Science and Medicine in the Classical World. Craik. ISBN 9780190878825.
  • (en) Diamandopoulos, Athanasios A. (1996), The Many Faces of Hippocrates: The Effects of Culture on a Classical Image.
  • (en) Encyclopedia Britannica (1911), HIPPOCRATES, vol. 13, 519, Encyclopedia Britannica, Inc..
  • (en) "{{{title}}}". Klin Khir 1 (72). Plantilla:PMID
  • (en) Garrison, F. H. (1966), An Introduction to the History of Medicine, 4a, W.B. Saunders Company.
  • (en) Hanson, Ann Ellis (2006), Hippocrates: The "Greek Miracle" in Medicine.
  • (en) Hipocrates (2006), On the sacred Diseases, Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library.
  • (en) Internet Encyclopedia of Philosophy (2006), Democritus, The University of Tennessee at Martin.
  • (en) "{{{title}}}". East and Central African journal of Surgery 10.
  • (en) Jóhannsson, Helgi Örn (2005), Haemorrhoids: Aspects of Symptoms and Results after Surgery, Uppsala University. ISBN 91-554-6399-1.
  • (en) Jones, W. H. S. (1868), Hippocrates Collected Works I, Cambridge Harvard University Press.
  • (it) Alberto (1996), Medicina e medici nell'antica Grecia. Saggio sul 'Perì téchnes' ippocratico, Bolonya: Il Mulino.
  • (en) Kalopothakes, M. D. (1857), An essay on Hippocrates, Filadelfia: King and Baird Printers.
  • (en) Leff, Samuel; Leff, Vera (1956), From Witchcraft to World Health., Londres y Southampton: Camelot Press Ltd..
  • (en) Mann, Charles V. (2002), Surgical Treatment of Haemorrhoids, Springer. ISBN 1852334967.
  • (en) Major, Ralph H. (1965), Classic Descriptions of Disease.
  • (en) Margotta, Roberto (1968), The Story of Medicine, Nueva York: Golden Press.
  • (en) Martí-Ibáñez, Félix (1961), A Prelude to Medical History, Nueva Yotk: MD Publications, Inc..
  • (en) National Library of Medicine (2006), Images from the History of Medicine, National Institutes of Health.
  • (en) National Library of Medicine (2000), Objects of Art: Tree of Hippocrates, National Institutes of Health.
  • (en) Nuland, S. B. (1988), Doctors: The Biography of Medicine, 1988. Nuland. ISBN 0394551303.
  • (en) NCEPOD (2004), Scoping our practice, Londres: National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death. ISBN 0-9539240-3-3.
  • (en) Pinault, Jody Robin (1992), Hippocratic Lives and Legends, Leiden - Nueva York - Colonia: Brill Academic editorials. ISBN 9004095748.
  • (en) Platón (2006), Protagoras, Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library.
  • (en) Project Hippocrates (1995), Project Hippocrates.
  • (en) Rutkow, Ira M. (1993), Surgery: An Illustrated History, Londres y Southampton: Elsevier Science Health Science div.. ISBN 0-801-6-6078-5.
  • (en) Schwartz, Robert A.; Richards, Gregory M.; Goyal, Supriya (2006), Clubbing of the Nails.
  • (en) "{{{title}}}". BJU International. Academic Surgical Unit and Department of Urology, Imperial College School of Medicine, St. Mary's Hospital [Londres] 89. DOI:10.1046/j.1464-410X.2002.02726.x.
  • (en) Singer, Charles; Underwood, E. Ashworth (1962) A Short History of Medicine, Nueva York y Oxford: Oxford University Press.
  • (en) Smith, William (1870), Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, vol. 2, Boston: Little, Brown, and Company.
  • (en) Sutcliffe, Jenny; Duin, Nancy (1993), Historia de la Medicina, Barcelona: Blume. ISBN 84-8076-010-9.

Enlaces externos[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre Hipocrates.