Transilvania

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Bandera de Transilvania de l'Imperio Austrohongaro
Mapa de Rumania con Transilvania resaltada en color amariella.

Transilvania (rumano: Ardeal u Transilvania, hongaro: Erdély) ye una rechión historica localizada en o centro de Rumanía, rodeyada por os Carpatos. A capital d'a rechión, Cluj-Napoca, ye situada en a meseta, mientres que Braşov y Sibiu, unas d'as principals ciudaz, son en o semontano d'os Carpatos.

En a famosa novela de Bram Stoker, Transilvania yera d'on proveniba o Conte Dracula.

Cheografía[editar | modificar o codigo]

A rechión ye una antiga cuenca sedimentaria terciaria plena (plataforma) y rodeyada de tot por os Carpatos meridionals, os Carpatos orientals y os Monts Apuseni ("Monts de Ponient" en rumano), cordeleras d'os Carpatos. As montanyas rodeyan a rechión como una parete y en cualques puestos avanzan ta l'interior. Os principals ríos son Mureş y Târnava, afluents d'o Tisza y o río Olt, afluent d'o Danubio.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Encara que en rumano tamién se diga Transilvania este toponimo ye una composición latina culta que significa dezaga d'as selvas (a lo estilo d'o toponimo moncayín Trasmoz y de Trassierra, que no tienen -n- en o prefixo trans- porque son patrimonials en aragonés) y os rumanos tamién la emplegan pero mes en contextos de charrar con forans u escribir pa estar leitos por forans. Ardeal ye como gosan dicir-ne por un regular y fa referencia a un terreno ondulau con una sucesión de cabezos u pueyos (deal en rumano) que bi ha por tota a plataforma transilvana, que tien un modelau cheolochico pareixiu a lo semontano pirenenco u d'o Baixo Aragón por estar tamién en una plataforma con sedimentos terciarios, en este caso a plataforma d'Ebro. Ardeal, Ar deal significa en rumano "zona de pueyos", "zona de cabezos". O toponimo hongaro Erdély se conecta con o rumano Ardeal, encara que os autors hongaros tiengan una interpretación como Erdõ-elve, "dillá d'a selva".

En alemán ye Siebenbürgen, fendo referencia a las siet ciudaz fortificadas u burgos medievals saxons mes importants: Klausenburg (Cluj), Kronstadt (Braşov), Hermannstadt (Sibiu), Schässburg (Sighişoara), Mediasch (Mediaş), Mühlbach (Sebeş), e Bistritz (Bistriţa).

En serbio ye Transilvanija, en turco ye Erdel, en eslovaco ye Sedmohradsko u Transylvania y en polaco, Siedmiogród, talment reflectando que os saxons transilvanos teneban relacions con os polacos.

Composición etnica[editar | modificar o codigo]

A población mayoritaria son os vlacos, que dende a formación d'o nacionalismo rumano y dimpués o estau de Rumanía s'autodenominan rumanos. Bi ha una important minoría hongara, una minoría secul asimilada dende fa muito a os hongaros y una minoría huei muito redueita de saxons transilvanos. Tamién bi ha chitans, que yeran nomadas y no teneban arias de poblamiento compacta, pero encomienzan a tener-ne. Tamién bi ha atras minorías pero no son numericament ni territorialment importants.