Diferencia entre revisiones de «Celtis australis»
m robot Añadido: gl:Lodeiro |
Prunus persica excluded; Celtis australis included |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
{{Taxobox species entry | taxon = '''C. australis'''}} |
{{Taxobox species entry | taxon = '''C. australis'''}} |
||
{{Taxobox_end_placement}} |
{{Taxobox_end_placement}} |
||
{{Taxobox_section_binomial_simple | color = lightgreen| binomial_name = |
{{Taxobox_section_binomial_simple | color = lightgreen| binomial_name = Celtis australis| binomial_authority = [[Linnaeus|L.]]}} |
||
{{Taxobox_end}} |
{{Taxobox_end}} |
||
Versión d'o 12:46 7 chun 2010
Litonero | ||||||||||||||||||
Litonero | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Celtis australis | ||||||||||||||||||
L. |
O litonero u latonero (Celtis australis), ye una espezie botanica perteneixient á la familia d'as Cannabaceae. Ye orichinaria d'o sur d'Europa, ueste d'Asia y o norte d'Africa. O suyo emplego como árbol ornamental fa que se gose beyer en parques, chardins, plazas y carreras. Puet bibir entre 500 y 600 años y creix en toda mena de terrens.
Descripzión
Ye un árbol de fuella caduca que puet plegar á medir entre 20 y 25 metros d'altaria, de tronco dreito y crosta grisa y lisa, semellant á la d'o ficus u o fabo, sin d'estrías ni fendillas; tien una cocoroza redonda, densa y ampla. As fuellas, de 5 á 15 cm de largaria, son simples, alternas, pubeszents, obadas u lanzeoladas, y bel poquet asimetricas, con un dentau fino en o canto. Son aspras á o tacto y con tres niérbols muito marcaus en l'amberso, que tien color berda fosca. O reberso, de color más clara, tien pilosidaz en os niérbols.
As flors, ermafroditas u masculinas, son chicotas y de color berda amarillenca, y amaneixen, entre abril y mayo, solencas en as axilas d'as fuellas sobre largos pedunclos. O fruito, clamau litón u latón, ye comestible y de buen gusto; ye una drupa carnosa de bel zentimentro de diametro, con muito cascuello y poca polpa. Ye berda antis de madurar, y cuan maduran en agüerro, se torna cuasi negra por difuera y amariella por dintro.
Habitat
Ye prou estendiu en a rechión mediterrania y o sudueste d'Asia, serbindo á ormino como árbol ornamental en parques, chardins y carreras. Por a suya flesibilidat y durazión y o suyo poco peso, a tiera de litonero s'ha gosau emplegar como material ta fer bellas ferramientas como rasclos, palas d'abentar u forcas, y con as suyas radizes se fan pipas de fumar, y tamién ta quitar-ne un colorant amariello ta teñir a seda. As suyas brancas s'han emplegau como alimentazión ta o bestiar, y tamién se'n quitaba leña y carbón. Amás d'ixo, tien propiedaz medezinals como astrichent, lenitibo, antidiarreico y estomacal. Os suyos fruitos son dulzes y comestibles, y se'n puede fer mermeladas con els.
Denominazión popular
O nombre de l'árbol tien bariants como litonero, latonero, leitonero/laitonero (Biello Sobrarbe),lironer (chistabín) u aliconero (con bariants foneticas como llitoner,latoner, etz) y o fruito, litón, latón, lirón u alica. En cheso, se diz griñolera á l'árbol y griñuelo á o fruito.
Sinonimos
- Celtis eriocarpa Decne. in Jacquem. [1824]
- Celtis caucasica Willd. [1806]
- Celtis acuta Buch.-Ham. [1837]
- Celtis excelsa Salisb.[1]
Referencias
- ↑ Sinonimos en Tela botánica