Diferencia entre revisiones de «Algarabía»
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
L''''Algarabía''', '''arabe andaluz''', '''hispanoarabe''' u '''arabe hispán''' ye a variedat de l'[[idioma arabe|arabe]] que se parlaba en [[Al-Andalus]] y que continoron charrando os [[moriagos]] en o [[Reino de Valencia]], [[Reino de Murcia (Corona de Castiella)|Murcia]] y [[Andalucía]] dica que fuoron forachitatos a principios d'o sieglo XVII. Ye l'orichen d'os [[arabismos en l'aragonés|arabismos]] presents en l'[[idioma aragonés|aragonés]] y as atras luengas romances d'a [[Peninsula Iberica]], tamién ye l'orichen d'a [[toponimia arabe en Aragón]] y atros territorios peninsulars. |
L''''Algarabía''', '''arabe andaluz''', '''hispanoarabe''' u '''arabe hispán''' ye a variedat de l'[[idioma arabe|arabe]] que se parlaba en [[Al-Andalus]] y que continoron charrando os [[moriagos]] en o [[Reino de Valencia]], [[Reino de Murcia (Corona de Castiella)|Murcia]] y [[Andalucía]] dica que fuoron forachitatos a principios d'o sieglo XVII. Ye l'orichen d'os [[arabismos en l'aragonés|arabismos]] presents en l'[[idioma aragonés|aragonés]] y as atras luengas romances d'a [[Peninsula Iberica]], tamién ye l'orichen d'a [[toponimia arabe en Aragón]] y atros territorios peninsulars. |
||
| ⚫ | |||
En o periodo que a [[val de l'Ebro]] y o [[Sistema Iberico]] yera dominata por una clase dirichent musulmana os [[arabes]] yeran una chicota minoría d'entre os inmigrants musulmans, pero a luenga arabe yera a sola luenga de cultura, con o prestichio d'estar a luenga de l'[[Alcorán]]. Por estar prou primerenca a [[reconquiesta]] d'a val de l'Ebro y por escribir en luenga romance con alfabeto arabe os moriagos no ye claro si l'arabización d'a val de l'Ebro plegó a fer que l'arabe estase a luenga vernacla d'os musulmans autoctonos ([[muladís]]), como si que se desvinió con os muladís en os territorios d'as actuals [[Andalucía]], [[Murcia]] u [[País Valencián]]. |
En o periodo que a [[val de l'Ebro]] y o [[Sistema Iberico]] yera dominata por una clase dirichent musulmana os [[arabes]] yeran una chicota minoría d'entre os inmigrants musulmans, pero a luenga arabe yera a sola luenga de cultura, con o prestichio d'estar a luenga de l'[[Alcorán]]. Por estar prou primerenca a [[reconquiesta]] d'a val de l'Ebro y por escribir en luenga romance con alfabeto arabe os moriagos no ye claro si l'arabización d'a val de l'Ebro plegó a fer que l'arabe estase a luenga vernacla d'os musulmans autoctonos ([[muladís]]), como si que se desvinió con os muladís en os territorios d'as actuals [[Andalucía]], [[Murcia]] u [[País Valencián]]. |
||
| Linia 30: | Linia 32: | ||
L'algarabía ha influito en a [[fonetica aragonesa|fonetica]] de l'[[aragonés d'a val de l'Ebro]] y as [[aragonés d'as comunidatz aragonesas|comunidatz aragonesas]] en a realización d'os diftongos decreixents ''ai'' u ''ei'' presents en parolas patrimonials (''[[lei]]'', ''[[rei]]'', ''seis''), u arabes. |
L'algarabía ha influito en a [[fonetica aragonesa|fonetica]] de l'[[aragonés d'a val de l'Ebro]] y as [[aragonés d'as comunidatz aragonesas|comunidatz aragonesas]] en a realización d'os diftongos decreixents ''ai'' u ''ei'' presents en parolas patrimonials (''[[lei]]'', ''[[rei]]'', ''seis''), u arabes. |
||
Una d'as caracteristicas foneticas que feban diferent a l'algarabía de l'[[arabe clasico]] yera a tendencia a cambear a ''u'' por ''i'', feito que a influito en a forma d'arabismos como ''[[alchip]]'' y toponimos como ''[[Chiba]]'', relacionatos con l'arabe ''alchubb'' ("pozo"). O toponimo ''[[Bunyuel]]'' podría tener una ''u'' por hipercorrección si derivase de ''VINEOLU(M)''. |
|||
| ⚫ | |||
[[Categoría:Dialectos de l'arabe]] |
[[Categoría:Dialectos de l'arabe]] |
||
Versión d'o 11:07 5 chun 2011
L'Algarabía, arabe andaluz, hispanoarabe u arabe hispán ye a variedat de l'arabe que se parlaba en Al-Andalus y que continoron charrando os moriagos en o Reino de Valencia, Murcia y Andalucía dica que fuoron forachitatos a principios d'o sieglo XVII. Ye l'orichen d'os arabismos presents en l'aragonés y as atras luengas romances d'a Peninsula Iberica, tamién ye l'orichen d'a toponimia arabe en Aragón y atros territorios peninsulars.
Encara que actualment l'algarabía se considera desapareixita, ha contribuito a la formación d'as parlas arabes actuals de Tetuán, Táncher, Fez, Rabat y Xerxell, ciudatz que recibioron inmigrants u refuchiatos arabes andaluces.
En o periodo que a val de l'Ebro y o Sistema Iberico yera dominata por una clase dirichent musulmana os arabes yeran una chicota minoría d'entre os inmigrants musulmans, pero a luenga arabe yera a sola luenga de cultura, con o prestichio d'estar a luenga de l'Alcorán. Por estar prou primerenca a reconquiesta d'a val de l'Ebro y por escribir en luenga romance con alfabeto arabe os moriagos no ye claro si l'arabización d'a val de l'Ebro plegó a fer que l'arabe estase a luenga vernacla d'os musulmans autoctonos (muladís), como si que se desvinió con os muladís en os territorios d'as actuals Andalucía, Murcia u País Valencián.
En 1349 en Uesca yera prohibito que os mercaders que charrasen ista luenga vendesen res en o mercato, pero no hemos d'interpretar-lo como que os moriagos d'a redolada de Uesca charrasen l'arabe como luenga vernacla, en realidat yera una traza sutil de persecución relichiosa como en o caso d'o hebreu, pa evitar que os diferents grupos etnicos y etnoconfesionals fesen tractos que no podesen ser entenditos por qui no perteneixeba a ixos grupos:
L'algarabía ha influito en a fonetica de l'aragonés d'a val de l'Ebro y as comunidatz aragonesas en a realización d'os diftongos decreixents ai u ei presents en parolas patrimonials (lei, rei, seis), u arabes.
Una d'as caracteristicas foneticas que feban diferent a l'algarabía de l'arabe clasico yera a tendencia a cambear a u por i, feito que a influito en a forma d'arabismos como alchip y toponimos como Chiba, relacionatos con l'arabe alchubb ("pozo"). O toponimo Bunyuel podría tener una u por hipercorrección si derivase de VINEOLU(M).