Agave americana

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Agave americana
Una pitera (Agave americana).
Denominacions populars
pitera [1], pita, chunga [2]
Estau de conservación

Seguro (IUCN)
Clasificación cientifica
Eukaryota
Plantae
Asparagales
Asparagaceae
Agave
A. americana
Descripción
Agave americana
Linnaeus, 1753

A pitera (Agave americana (Linnaeus, 1753)[3]) ye una especie de planta d'a orden d'os Asparagales y familia Asparagaceae que ye nativa de Mexico y os Estaus Unius en Texas. Se cautiva en tot o mundo como planta ornamental y s'ha naturalizau en muitas rechions, incluyidas partis d'as Indias Occidentals, America d'o Sud, a cuenca d'a Mediterrania, Africa, as Islas Canarias, India, China, Tailandia y Australia.

Si se curta o tallo d'a flor antis d'a florada, un liquido dulce s'acumula en o corazón foricón d'a planta. Isto puede revenir-se pa producir a bebida alcoolica clamada pulque.

En as rechions productoras de tequila de Mexico, a las plantas d'o chenero Agave se claman mezcals. Lo producto d'alto conteniu alcoolico d'a destilación de l'agave fermentato se diz mezcal; A. americana ye un de cuantos agaves emplegaus pa a destilación. A partir d' Agave tequilana se produz un mezcal clamau tequila.

Lo mezcal y lo tequila, encara que tamién se producen a partir de plantas d'agave, se diferencian d'o pulque en a suya tecnica pa extrayer os zucres d'o corazón d'a planta, y en que son licors destilaus. En a producción de mezcal y tequila, os zucres s'extrayen d'os corazons d'as plantas calentando-las en fornos, en cuenta de replegar o zucre d'o tallo tallau d'a planta pa lo pulque.

Os aztecas capoloron as fuellas d' A. americana pa creyar paper.[4]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Rafel Vidaller Tricas: Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals,Ed. Val d'Onsera, 2004, ISBN 978-84-8986-235-7, p. 40
  2. (es) Chesús de Mostolay: EL SOMONTANÉS Diccionario de voces y expresiones, Albama Literaria, 2022, ISBN 978-84-09-41341-6, p. 188
  3. (en) Irish, Gary (2000). Agaves, Yuccas, and Related Plants: A Gardener's Guide. Timber Press. pp. 94–97. ISBN 978-0-88192-442-8.
  4. (en) Dr. Aguilar, Moreno (2006). Handbook to Life in the Aztec World. Los Angeles: California State University. pp. 371, 318. ISBN 0-8160-5673-0.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]