A Espunya
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Ista fuella ye escrita en aragonés de Baixo Penyas.
| A Espunya | |
| Municipio d'Aragón | |
 Anvista cheneral d'o lugar d'a Espunya | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón.svg){kind=small} UescaSobrarbe |
| Partiu chudicial | Boltanya |
| Superficie | 45,52 km² |
| Población • Total • Densidat |
279 hab. (2013) 6,13 hab/km² |
| Altaria • Meyana |
725 m. |
| Distancia • 125 km |
enta Uesca |
| Alcalde | Agapito Antonio Castillo Mur |
| Codigo postal | 22361 |
| Parroquial • Diocesi • Arcipestrau • Parroquia |
Balbastro-Monzón Sobrarbe-Ribagorza Ntra. Sra. d'as Dolors |
| Ríos | Cinca |
| Coordenadas | |
| Web oficial | |
A Espunya u (Laspuña en castellano, anque tamién se puede sentir Laespunya) ye un municipio aragonés d'a provincia de Uesca, en a comarca de Sobrarbe.
A población d'o municipio ye de 279 en una superficie de 45,52 km² y una densidat de población de 6,13 hab/km².
Cheografía
[editar | modificar o codigo]A Espunya como lugar ye en l'alto d'un pueyo sobre a Cinca, en a baixadeta mas occidental d'a Penya Montanyesa, con anvista d'a valle d'a Cinca y d'a valle de Puértolas delante; está a 725 metros d'altaria sobre o livel d'a mar y a una distancia de 125 km de Uesca, a capital d'a suya provincia.
Historia
[editar | modificar o codigo]Existe, aintro d'o termino municipal, enrunas d'un puente sobre a Cinca, d'a epoca romana.
Os orichens d'o lugar no son guaire conocius en l'actualidat, fueras de bel documento historico que los sitúan en o sieglo X u XI, igual con relación con as posesions d'o monesterio de Sant Veturián d'Asán.
A epoca de mas expansión demografica y social d'o lugar estuvo arredol d'o sieglo XVII, cuando s'estabilizó iste municipio, derivau d'as propiedaz de Sant Veturián, se'n empezó a quitar madera, mas que mas d'a Plana de Ceresa, siendo ixe momento o prencipio de l'actividat navatera d'a localidat. D'ista epoca ye o molino navatero que estuvo activo hasta l'anyo de 1960, siendo uno d'os simbolos d'a fertil actividat industrial madedera d'o lugar entre 300 anyos.
Demografía
[editar | modificar o codigo]
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
Luenga
[editar | modificar o codigo]L'aragonés d'a Espunya ye o mas castellanizau d'o dialecto de Baixo As Penyas. Bella cosa pa nombrar sobre l'Aragonés de Baixo Penyas que se charra en A Espunya ye que:
-S'ha perdiu, como en a resta de lugars de Baixo Penyas, o diptongo -it- castellanizándo-se en -ch-. Mucha, fecho, lucha.
-S'ha trafegau o pronombre i/-ie, anque en otros lugars mas chicarrons de Baixo Penyas aún puede trobar-se. Manimenos, o pronombre en/-ne s'emplea mucho.
-S'emplea o verbo ser como en castellano, separau d'o verbo estar.
-Existe a preposición pa d'intención y a preposición ta de dirección. Me'n voi ta l'Ainsa. T'o puerto y t'o molino. Pa fer ixo caldrá parar cuenta. Pa tu.
O normal en a Espunya ye charrar mas en castellano y ficar palabras aragonesas, pero usando mas estructuras y palabras castellanas que no aragonesas. Ye cuasi imposible tener una parla con toz os elementos de l'Aragonés de Baixo Penyas sin sentir palabras u estructuras castellanas.
Administración
[editar | modificar o codigo]Reparto de concellers
[editar | modificar o codigo]| Partiu | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
| Partido Popular | - | - | - | - | - | - | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| Partido de los Socialistas de Aragón | 4 | 7 | 7 | 4 | 7 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 |
| Partido Aragonés | - | - | - | 3 | - | - | - | 0 | 1 | - | - |
| Independients | - | - | - | - | - | 4 | - | - | - | - | - |
| Unión de Centro Democrático | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Total | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 |
Alcaldes
[editar | modificar o codigo]| Lechislatura | Nombre | Partiu politico |
|---|---|---|
| 1979–1983 | ||
| 1983–1987 | ||
| 1987–1991 | ||
| 1991–1995 | ||
| 1995–1999 | ||
| 1999–2003 | ||
| 2003–2007 | Antonio Belzuz | Partido Popular |
| 2007–2011 | Antonio Belzuz | Partido Popular |
| 2011–2015 | Agapito Antonio Castillo Mur | Partido Popular |
| 2015–2019 | ||
| 2019–2023 | ||
| 2023–2027 | Agapito Antonio Castillo Mur [2] | PP |
Fiestas
[editar | modificar o codigo]- 20 de chinero, fiesta d'os casaus, d'as casadas y d'a caridat.
- 5 de febrero, fiesta d'as mullers.
- O primer domingo de mayo, s'i fa una romería cada anyo, salindo d'a ilesia d'o lugar enta la Ermita d'a Fuent Santa.
- O antezaguero cabo de semana d'o mes de mayo se fa a baixada en navatas en o Cinca.
- 21 de setiembre, Fiesta Mayor, fendo honor a sant Mateu apóstol.
- 30 de noviembre, fiesta curta, fendo honor a sant Andreu apóstol.
Curiosidaz
[editar | modificar o codigo]A motada que tienen os d'a Espunya ye de Pegunteros.
Veyer tamién
[editar | modificar o codigo]Referencias
[editar | modificar o codigo]Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]- (es) Web d'o concello d'a Espunya.
- (es) Ecomuseu d'as navatas y d'as explotacions forestals.
- Nabatiando (blog)
- (es) Blas Gabarda, F. y Romanos Hernando, F.: El aragonés de Baixo Peñas. 2005, Gara Edizions.
| Municipios d'a comarca Sobrarbe | |
|---|---|
| L'Abizanda | L'Aínsa-Sobrarbe | Barcabo | Bielsa | Boltanya | Broto | A Buerda | Chistén | A Espunya | Fanlo | Fiscal | A Fueva | Palo | Plan | Puértolas | O Pueyo d'Araguás | Tella-Sin | Torla-Ordesa | Sant Chuan de Plan |
| Lugars d'o municipio d'a Espunya | |
|---|---|
| Poblaus: A Espunya | O Casal de Ceresa | Ceresa Despoblaus: Socastiello |
