Selva d'as Landas

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pinus pinaster en as Landas

A selva d'as Landas (La forêt des Landes in francés) ye una selva de pinastra que se troba en a rechión historica de Gascunya en o sudueste de Francia en l'actual rechión d'Aquitania. Ye a selva de pin maritimo mas gran d'Europa. A palabra francesa landes y gascona lanas, significa igual que en aragonés "landa", una forma de vechetación con bruco, muit estendita en os suelos acidos d'os países d'a costa atlantica d'Europa.

Cheografia[editar | modificar o codigo]

Mapa d'as Landas de Gascunya

A selva (tamién conoixita simplament como as 'landas de Gascunya', y d'antis mas, as 'landas de Bordeus') cubre gran parti d'os actuals departamentos d'as Landas y de Gironda; tamién dentra, en menor mida, en o departamente d'Òlt y Garona. As fuents de cuantos ríos se troban en ista rechión, encluyindo-ie o Leyre, o Boudigau, o Siron, y o Gat Mort. As ciudaz mas grans en a selva son Arcaishon, Dacs y Lo Mont.

Orichen d'o pinar[editar | modificar o codigo]

A selva ye formata mas que mas de pins maritimos, Pinus pinaster. A diferencia d'a mayoría d'as selvas europeas, a selva d'as Landas ye cuasi de tot creyata y administrata por l'hombre ta uso industrial. Ista graniza plantación prencipió en o sieglo XVIII en a zona d'o País de Bug en a Gironda, ta aturar a erosión y ta limpiar o terreno.

Historia[editar | modificar o codigo]

A mayor parti d'a rechión que hue ye ocupata por a selva d'as Landas, yera un terreno cuasi de tot inhabitato, dica que s'aprebó a lai d'o 19 de chunio de 1857 que remató con o pastoreyo tradicional y prencipió un proceso de reforestación a gran escala, con l'obchectivo de rehabilitar o paisache y empentar o desembolique economico d'a zona. Antis d'iste periodo, as chents d'as Landas feban servir zancos ta desplazar-se d'un puesto a un atro por os paúls que bi heba. Dende a decada de 1970, partis d'a selva s'han adedicato a la agricultura intensiva (mas que mas o cautivo de cerials).

Jean Louis Gintrac (1808—1886), Habitants d'as Landas, Museum of Fine Arts, Bordeaux; primera metat d'o sieglo XIX; olio sobre lienzo; 32x46 cm.

L'aria total d'a selva s'estima que ye d'alto u baixo 10.000 km², d'as que nueu decenas partis s'adedica nomás a o monocautivo de pins maritimos (Pinus pinaster), encara que, en o centro d'iste pinhadar ("pinar" en o dialecto gascón de l'occitán), bi ha una selva natura que sobrevive dende a epoca post-glacial en ista parti d'o sudueste de Francia. Astí, os pins co-existen con atras especies como caixicos, albernices, abetullos, salces, u cardoneras. Ista selva templata mixta ye troba a sobén chunto a cursos d'augua, a on bi ha buenas filtracions. L'antiga selva yera probablement mas ampla antis d'a Edat Meya, cuan un clima mas fredo y humido cambeó a composición d'as especies. Debito a la necesidat de fusta como combustible y ta a construcción y tamién a la cría de uellas en a zona, a selva orichinal se redució prou entre os sieglos XV y XVIII.

En chinero de 2009 una gran tronada en a zona estricalló alto u baixo 300.000 ha de selva, d'as cuals un 90% se trobaban en ista selva d'as Landas.[1]

Agricultura y industria[editar | modificar o codigo]

Antis de metat d'o sieglo XIX, nomás a cría de uellas en os brucals d'a zona (y a producción de fiemo de uella como solo fertilizant ta os campos) permitiba o cautivo de centeno. Debito a os humidos hibiernos, yera menester cubrir a tierra con pallas ta preservar-la ta o siguient cautivo. A desaparición d'as landas, debito a la expansión d'as plantacions de pins, remató con ista economía de pastoreyo y cautivo en as tierras humidas, y con a imachen iconica d'os pastors puyatos dencima d'os suyos zancos. A imachen d'o pastor cambeo por a d'os recolectors de resinas d'os pins.

En primerías d'o sieglo XX, prencipió a explotación comercial d'a selva ta obtener fusta, papel, y resina de pin, convirtindo-se istas industrias en parti important d'a economía rechional. Muita chent d'a rechión encara treballa en fainas relacionatas con a selva como en a talla d'árbols, a serrerías, as industrias papeleras, l'artesanía con fusta como parquetería u ebanistería, asinas como en a fabricación de productos derivatos d'o papel como a fabricación de cartón ondulato y conglomerato de fusta. Manimenos, a replega de resina, que requiere un duro treballo, ha desapareixito cuasi de tot debito a os metodos mudernos ta producir disolvents y atros productos quimicos que no amenistan de resina de pin u alquitrán de pin como base ta a suya fabricación. DRT ye a interpresa local mas gran d'a rechión que encara fa servir bio-productos obtenitos d'a selva.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Francis Dupuy, Le pin de la discorde: Les rapports de métayage dans la Grande Lande, Paris, Maison des Sciences de l'Homme, 1996
  • François Sargos, "Forêt des landes de Gascogne, une nature secrète" Editions Sud Ouest, Bordeaux, 2008
  • Christian Maizeret, Les Landes de Gascogne, Delachaux et Niestlé, Paris, 2005
  • Jacques Sargos, Histoire de la Forêt landaise - Du désert à l'âge d'or, Bordeaux, L'horizon chimérique, 1997, rééd. en 2004.
  • Massif des Landes de Gascogne - Inventaire forestier 1998 1999 2000, IFN
  • L'Ours Pécheur, de Philippe Cougrand. Bordeaux : Pleine Page Editeur, 2008, 312 p. (collection Rouge nuit). ISBN 978-2-913406-58-2

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]