Mercurio (planeta)

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Mercurio ☿
Caracteristicas orbitals
Radio meyo: 57.910.000 km
Distancia
ta o Sol:
0,387 UA
Excentricidat: 0,20563069
Periodo orbital
(sideral):
59d 23,3h [1]
Periodo orbital
(sinodico):
115,88 días
Inclinación: 7,004°
Velocidat orbital meya: 47,8725 Km/s
Satelites: 0
Caracteristicas fisicas
Diametro equatorial: 4.879,4 km
Superficie: 7,5 × 107 km²
Masa: 3,30223 kg
Densidat meya: 5,43 g/cm³
Gravedat superficial: 2,78 m/s²
Velocidat d'escape: 4,25 km/s
Periodo de rotación: 58d 15,5088h
Inclinación axial:
Albedo: 0,10-0,12
Temperatura superficial:
 • Minima: 90 K
 • Maxima: 700 K
 • Meyana: 440 K
Caracteristicas atmosfericas
Potasio 31,7%
Sodio 24,9%
Oxicheno atomico 9,5%
Argón 7,0%
Oxicheno molecular 5,6%
Nitrocheno 5,2%
Dioxido de carbonio 3,6%
Augua 3,4%
Hidrocheno 3,2%
Iste articlo ye sobre a planeta Mercurio, ta atros usos d'iste termin se veiga Mercurio.

Mercurio ye a planeta mas amanada a o Sol y a mas chicota d'o Sistema Solar.[2] Ye d'o tipo telurico como a Tierra, y debe o suyo nombre a o dios romano Mercurio. No poseye garra satelite natural. A suya magnitut aparent varía entre -0,4 y 5,5. Mercurio ye una planeta de dificil observar, pus ye amán d'o Sol y por un regular no se puet alufrar fueras de cuan sale u se pone.

Mercurio chira d'una traza unica en o Sistema Solar. Ye blocau por mareas con o Sol en una resonancia d'orbita de chiro de 3: 2,[3] lo que significa que, en relación con as estrelas fixas, chira sobre o suyo eixe mesmament tres vegadas por cada dos revolucions que da arredol d'o Sol. Visto dende o Sol, en un marco de referencia que chira con o movimiento orbital, pareix chirar nomás una vegada cada dos anyos mercurians. Por lo tanto, un observador en Mercurio veyería nomás un día cada dos anyos mercurians.

L'eixe de Mercurio tien l'inclinación mas chicota de cualsiquiera d'as planetas d'o Sistema Solar (arredol de 1/30 grau). A suya excentricidat orbital ye la mas gran de totas as planetas conoixius en o Sistema Solar; en o perihelio, a distancia de Mercurio a lo Sol ye solo arredol de dos tercios (u 66 %) d'a suya distancia en l'afelio. A superficie de Mercurio pareix tener muitos craters y a suya apariencia ye semellant a la d'a Luna, lo que indica que ha estau cheolochicament inactiva mientres mils de millons d'anyadas. Cuasi sin atmosfera pa retener a calor, tien temperaturas superficials que vareyan mientres o día mas que en cualsiquier atra planeta d'o Sistema Solar, que van dende 100 K (-173 °C) por a nueit a 700 K (427 °C) mientres o día en as rechions ecuatorials.[4] As rechions polars son constantment por debaixo de 180 K (-93 °C). A planeta no tien satelites naturals conoixius.

Dos naus espacials han visitau Mercurio: o Mariner 10 pasó volando en 1974 y 1975; y MESSENGER, lanzada en 2004, orbitó Mercurio mas de 4.000 vegadas en cuatro anyos antis d'agotar o suya combustible y estampar-se contra a superficie d'a planeta o 30 d'abril de 2015. Ye previsto que a nau espacial BepiColombo plegue a Mercurio en 2025.

Caracteristicas fisicas[editar | modificar o codigo]

Masa e dimensions[editar | modificar o codigo]

Mercurio ye un d'as cuatro planetas terrestres d'o Sistema Solar y ye un cuerpo rocoso como la Tierra. Ye la planeta mas chicota d'o Sistema Solar, con un radio ecuatorial de 2.439,7 kilometros.[5] Mercurio tamién ye mas chicot, encara que mas masivo, que os satelites naturals mas grans d'o Sistema Solar, Ganímedes y Titán. Mercurio se compone d'aproximadament un 70% de material metalico y un 30% de silicato.[6]

Mercurio en l'Antiguidat[editar | modificar o codigo]

Comparanza entre as grandarias de Mercurio y d'a Tierra.

Mercurio se conoix dende que os hombres s'interesoron per o ciel nocturno; A primera civilización que en deixó documentos escritos ye a civilización sumeria (tercer milenio a.C) que lo clamó «Ubu-idim-gud-ud». Manimenos, regular que se conoixeba dende muito antis. Os sumerios heban sinyalato un punto luminoso que se desplazaba amán de l'horizont y que yera o de mas fácil veyer a l'amaneixer y en o escureixito (chusto antis de salir y chusto dimpués de poner-se o Sol).

Vida en Mercurio[editar | modificar o codigo]

Orbita de Mercurio (en amariello).

I hai bases cientificas, basadas en estudios de marzo de 2020, pa considerar que partis d'a planeta Mercurio pueden haber estau habitables, y talment formas de vida, encara que probablement microorganismos primitivos, pueden haber existiu en a planeta.[7]

Exploración[editar | modificar o codigo]

Plegar dica Mercurio dende la Tierra pa explorar-la suposa un notable reto tecnolochico. En estar mas cerca d'o Sol o cambio de velocidat que a nave ha de realizar pa dentrar en una orbita de transferencia, conoixida como orbita de transferencia de Hohmann (en a cuala s'usan dos impulsos d'o motor cohete) pa pasar amán de Mercurio ye muito gran comparau con atras misions planetarias. Amás, pa aconseguir dentrar en una orbita estable o vehíclo espacial ha de confiar plenament en os suyos motors de propulsión, ya que o aerofrenado ye descartau per a falta d'atmosfera significativa. Un viache d'una nave espacial a esta planeta ye mas costoso que enta cualsequier atra planeta d'o sistema solar, por o consumo de combustible necesario per este feito.

Mariner 10[editar | modificar o codigo]

A sonda Mariner 10 (1974-1975) estió la primera nau en estudiar en profundidat a planeta Mercurio. Heba visitau tamién Venus, utilizando l'asistencia de trayeutoria gravitacional de Venus ta accelerar enta la planeta.

Realizó tres sobrevuelos a Mercurio; l'en primeras a una distancia de 703 km d'a planeta, o segundo a 48.069 km, y lo tercero a 327 km. Mariner 10 prenió en total diez mil imáchens de gran parte d'a superficie d'a planeta. A misión finalizó lo 24 de marzo de 1975 cuan se quedó sin combustible y no podeba mantener control d'orientación.

Messenger[editar | modificar o codigo]

A sonda Messenger (u de l'anglés "MErcury Surface, Space ENvironment, GEochemistry and Ranging") estió una sonda lanzada en agosto de 2004 pa meter-se en orbita arredol de Mercurio en marzo de 2011 y estió a zaguera sonda espacial dentro d'o programa Mariner d'a NASA. S'asperaba que ista nau aumentase considerablement lo conoixencia cientifico sobre ista planeta. Pa ixo, a nau heba d'orbitar Mercurio y fer tres sobrevuelos –os días 14 de chinero de 2008, 6 d'octubre de 2008, y 29 de setiembre de 2009. A misión yera previsto que durase una anyada. O 18 de marzo de 2011 se produció con exito la inserción orbital d'a sonda. Finalment a fin d'ista exitosa misión se produció lo 30 d'abril de 2015, cuan a sonda aventó-se sobre la superficie d'a planeta producindo-se un impaucto controlau.

BepiColombo[editar | modificar o codigo]

Orbitador espacial BepiColombo.

BepiColombo ye una misión conchunta de l'Achencia Espacial Europea (ESA) y de l'Achencia Chaponesa d'Exploración Espacial (JAXA), que pende en dos orbitadors (clamaus MPO (Mercury Planetary Orbiter) y MMO (Mercury Magnetospheric Orbiter)) que realizarán una completa exploración de Mercurio fendo parte d'o programa espacial Horizon 2000+. L'en primeras d'os orbitadors será l'encargau de fotografiar y analisar a planeta y lo segundo investigará la magnetosfera. O suyo lanzamiento estió en 20 octubre de 2018 y a suya plegada a la planeta ye prevista en abiento de 2025, y lo final d'a misión pa un anyo mas tarde, con una posible extensión d'un anyo mas.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (en) "Mercurio" en a pachina web d'a NASA
  2. (en) Joseph A. Angelo Jr. Encyclopedia of Space and Astronomy, Facts on File, 2006, ISBN 978-0-8160-5330-8, p.391
  3. (en) Elkins-Tanton, Linda T. (2006). Uranus, Neptune, Pluto, and the Outer Solar System. Infobase Publishing. p. 51. ISBN 978-1-4381-0729-5.
  4. (en) Prockter, Louise (2005). Ice in the Solar System. 26. Johns Hopkins APL Technical Digest.
  5. (en) Mercury Fact Sheet en a pachina web d'a NASA
  6. (en) Strom, Robert G.; Sprague, Ann L. (2003). Exploring Mercury: the iron planet. Springer. ISBN 978-1-85233-731-5.
  7. (en) Rodriguez, J. Alexis P.; Leonard, Gregory J.; Kargel, Jeffrey S.; Domingue, Deborah; Berman, Daniel C.; Banks, Maria; Zarroca, Mario; Linares, Rogelio; Marchi, Simone; Baker, Victor R.; Webster, Kevin D.; Sykes, Mark (March 16, 2020). "The Chaotic Terrains of Mercury Reveal a History of Planetary Volatile Retention and Loss in the Innermost Solar System". Cientific Reports. 10 (4737): 4737.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Biquizionario
Biquizionario
O Biquizionario tien una dentrada sobre o simbolo de Mercurio..


O Sistema
Solar
Planetas · Nanas Sol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna