Maratón (atletismo)
![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre una preba d'atletismo; ta atros usos, se veiga Maratón.

A maratón ye una cursa de 42,195 km de largaria, ye una preba de fundo de l'atletismo actual incluida en o programa de prebas oficals d'os campionatos d'atletismo, amás amás ye en o programa de l'atletismo en os Chuegos Olimpicos dende o anyo 1896 en a categoría masculina y dende 1984 en a femenina.
A maratón ye una preba muito popular y bi ha prebas organizatas por todo o mundo. As cursas de maratón mes importants son as celebratas en o circuito de maratones conoixiu como World Marathon Majors que en l'actualidat agrupan as maratons de Londres, Boston, Chicago, Berlín, Nueva York y Tokio, atras tamién importants pero difuera d'o circuito son as Amsterdam y Rotterdam; en Espanya as mes populars son as de Valencia, Barcelona, Madrit, Sevilla y Sant Sabastián.
Historia
[editar | modificar o codigo]A suya historia ye prou curiosa pues o suyo orichen se troba en os I Chuegos Olimpicos d'a era moderna a on se fació una cursa ta remerar a falordia d'una chesta d'un hemerodromos (corredor-marchador) griego dito Filipides (u Fidipides, seguntes as fuents), que en l'anyo 490 aC morió de fatiga dimpués de correr dende a ciudat de Maratón dica Atenas, 40 km aproximadament, t'anunciar a victoria de l'exercito griego sobre l'exercito persa en a batalla de Maratón.
O primer ganador d'una cursa de maratón estió Kharílaos Vasilákos, un corredor griego que ganó a primera cursa que se fació con iste nombre en os Chuegos Panhelenicos, istos chuegos fuoron clasificatorios ta os Chuegos Olimpicos d'Atenas 1986, a on estió ganador d'una medalla d'archent.
En primeras a distancia d'a maratón yera variable estando aproximadament de 40 km, pero dende os Chuegos Olimpicos de Londres 1908 s'establió a distancia de 42,195 km que yera a distancia dende o Castiello Reyal de Windsord dica l'estadio White City a on yera l'arribata; o ganador d'ista cursa estió John Hayes y a suya marca estió o primer récord d'o mundo de maratón.
Récords
[editar | modificar o codigo]Os récords mundials son, en a categoría masculina d'Eliud Kipchoge con una marca de 2h01´39", y en a categoría femenina de Brigid Kosgei con una marca de 2h14´04". O récord d'Aragón de maratón femenín ye de Luisa Larraga (CA Adidas) con una marca de 2h30'11" realizaus en l'anyo 2001 en Valencia, y en a categoría masculina ye de José Pallarés Colomina d'o CA Monzón con una marca de 2h17´49" dende l'anyo 1995 feitos en Sama de Langreo, pero seguntes a nueva normativa de l'IAAF no puet estar homologada como récord, a següent millor marca y récord d'Aragón seguntes la nueva normativa ye de Javier Cortés con una marca de 2h18'24" feitos en Torino en l'anyo 1996.
Records d'aria
[editar | modificar o codigo]- Actualizato o 22 d'aviento de 2020.[1]
Marca | Atleta | Lugar | Calendata | ||
---|---|---|---|---|---|
Récord mundial | Hombres | 2h01:39 | ![]() |
Berlín | 16-11-2018 |
Mullers | 2h09:56 | ![]() |
Chicago | 13 d'octubre de 2024 | |
Récord olimpico | Hombres | 2h06'32 | ![]() |
Pequín | 24-08-2008 |
Mullers | 2h22:55 | ![]() |
París | 10-08-2024 | |
Récord d'Europa | Hombres | 2h04:16 | ![]() |
Valencia | 01-10-2019 |
Mullers | 2h13:44 | ![]() |
Chicago | 28 d'octubre de 2023 | |
Récord d'America Central y America d'o Norte | Hombres | 2h05:38 | ![]() |
Londres | 14-04-2002 |
Mullers | 2:18:29 | ![]() |
Chicago | 9 d'octubre de 2022 | |
Récord d'America d'o Sud | Hombres | 2h06´05" | ![]() |
Berlín | 20-09-1998 |
Mullers | 2h26:48 | ![]() |
Berlín | 28-09-2014 | |
Récord d'Africa | Hombres | 2h01:39 | ![]() |
Berlín | 16-11-2018 |
Mullers | 2h11:53 | ![]() |
Berlín | 24-09-2023 | |
Récord d'Asia | Hombres | 2h06:16 | ![]() |
Valencia | 02-10-2018 |
Mullers | 2h18:59 | ![]() |
Osaka | 28 de chinero de 2024 | |
Récord d'Oceanía | Hombres | 2h07:51 | ![]() |
Boston | 21-04-1986 |
Mullers | 2h:22:36 | ![]() |
Chicago | 22-10-2006 |
Millors marcas mundials de toz os tiempos
[editar | modificar o codigo]Lista d'as 10 millors marcas mundials de toz os tiempos seguntes World Athletics actualizata o 15 de mayo de 2025.[2][3]
Marca | Atleta | País | Calendata | Lugar |
---|---|---|---|---|
2h00:35 | Kelvin Kiptum | ![]() |
8 d'octubre de 2023. | Chicago |
2h01:09 | Eliud Kipchoge | ![]() |
25 de setiembre 2022. | Berlín |
2h01:41 | Kenenisa Bekele | ![]() |
29 de setiembre de 2019. | Berlín |
2h01:48 | Sisay Lemma | ![]() |
3 d'aviento de 2023 | Valencia |
2h02:05 | Sabastian Kimaru Sawe | ![]() |
1 d'aviento de 2024 | Valencia |
2h02:16 | Benson Kipruto | ![]() |
3 de marzo d 2024 | Tokio |
2h02:38 | Deresa Geleta | ![]() |
1 d'aviento de 2024. | Valencia |
2h02:44 | John Korir | ![]() |
13 d'octubre de 2024. | Chicago |
2h02:48 | Birhanu Legese | ![]() |
29 de setiembre de 2019. | Berlín |
2h02:55 | Mosinet Geremew | ![]() |
24 d'abril de 2019. | Berlín |
2h02:55 | Timothy Kiplagat | ![]() |
3 de marzo de 2024. | Tokio |

Marca | Atleta | País | Calendata | Lugar |
---|---|---|---|---|
2h09:56 | Ruth Chepngetich | ![]() |
13 d'octubre de 2024 | Chicago |
2h11:53 | Tigist Assefa | ![]() |
24 de setiembre de 2023 | Berlín |
2h13:44 | Sifan Hassan | ![]() |
8 d'octubre de 2023 | Chicago |
2h14:04 | Brigid Kosgei | ![]() |
13 d'octubre de 2019 | Chicago |
2h14:18 | Ruth Chepngetick | ![]() |
9 d'octubre de 2022 | Chicago |
2h14:58 | Amane Beriso Shankule | ![]() |
4 d'aviento de 2022 | Valencia |
2h15:25 | Paula Radcliffe | ![]() |
13 d'abril de 2003 | Londres |
2h15:51 | Worknesh Degefa | ![]() |
3 d'aviento de 2023 | Valencia |
2h15:55 | Sutume Asefa Kebede | ![]() |
5 de marzo de 2024 | Tokio |
2h16:07 | Tigist Ketema | ![]() |
7 de chinero de 2024 | Dubai |
2h16:28 | Rosemary Wanjiru | ![]() |
5 de marzo de 2023 | Tokio |
Medallistas olimpicos de maratón
[editar | modificar o codigo]


Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]Se veigan as imáchens de Commons sobre Maratón.
- Lista de maratons dende 1906 enta 2016 de l'Association of Road Racing Statisticians.
- Información d'as maratons olimpicas.
- Calendario internacional de maratons.
- Historia d'a maratón.
Referencias
[editar | modificar o codigo]