Diferencia entre revisiones de «Vlacos»
| Linia 12: | Linia 12: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Imachen:Valaques-Vlachs.jpg|thumb|left|250px|Brancas |
[[Imachen:Valaques-Vlachs.jpg|thumb|left|250px|Brancas y migracions historicas d'os vlacos]] |
||
Carlo Tagliavini comenta que dende o punto de |
[[Carlo Tagliavini]] comenta que dende o punto de vista politico y historico-churidico as primeras fitas d'os rumans en a organización estatal se facioron en "simbiosi" con os [[eslavos]]. Os vlacos particioron en a revuelta anti-bizantina que levó a la formación d'o [[Segundo Imperio Bulgaro]], gobernato a lo principio por a [[dinastía d'os Asans]] d'orichen vlaco. Ioniţa, d'a familia d'os [[dinastía d'os Asán]] se fació coronar o [[8 de noviembre]] de 1204 como "rei d'os bulgaros y d'os vlacos".<ref name="ReferenceA">[[Carlo Tagliavini]] ''LOS ORÍGENES DE LAS LENGUAS NEOLATINAS. INTRODUCCIÓN A LA FILOLOGÍA ROMANCE''. Fondo de Cultura Economica.</ref> |
||
En tiempos d'o dominio cruzato en o [[Imperio Bizantín]] os vlacos de Grecia formoron un chicot estato que |
En tiempos d'o dominio cruzato en o [[Imperio Bizantín]] os vlacos de Grecia formoron un chicot estato que conoixió o viachero [[Benchamín de Tudela]], [[Vlaquia la Gran]], que dimpués s'adhibió a lo [[Imperio Bizantín]] recostruito por os [[Paleologos]]. Os [[almogavars]] conoxioron a los vlacos de Vlaquia la Gran en a suya migración dende [[Gallipoli]] ta [[Ducato de Neopatria|Neopatria]]. |
||
En o sieglo [[sieglo XIII|XIII]] bi ha rastros, encara que poco seguros de |
En o sieglo [[sieglo XIII|XIII]] bi ha rastros, encara que poco seguros de formacions politicas eslavo-vlacas de poca importancia en a [[Dobrucha]], mientres a lo norte d'o [[Danubio]], en as marguins de [[Transilvania]] a monarquía hongara estendillaba continament o suyo poder destruindo u asimilando os chicos [[voivodato]]s locals. Un diploma de 1247 d'o rei d'Hongría [[Bela IV]] atestigua a presencia d'un [[voivot]] d'os [[oltens|vlacos d'Oltenia]] y parte d'o [[Banato]] dito Seneslau, a qui o mesmo rei Bela IV reconoixeba cierta independencia, sin que estase exento de pagar [[tributo]].<ref name="ReferenceA"/> |
||
Estió dimpués d'a |
Estió dimpués d'a invasión mongola d'o sieglo XIII quan os vlacos podioron formar os primers estatos sobirans propios d'una extansión important. En o sieglo XIV amaneixioron os principatos de [[Principato de Vlaquia|Vlaquia]] y [[Principato de Moldavia|Moldavia]], que conquirioron territorios a os [[mongols]] (u dimpués [[tartres]]) d'a [[Horda d'Oro]]. |
||
Estos |
Estos principatos cayoron baixo sobiranía turca otomana, a tamas d'a resistencia de [[Vlad Ţepeş]] en Vlaquia y d'[[Esteban lo Gran]] en Moldavia de l'aduya d'a [[Reino d'Hongría|Hongría]] de [[Matías Corvín]] ([[vlaco de Transilvania]]) y de [[Polonia]]. |
||
A fins d'o sieglo XVI [[Miguel lo Brabo]] podió formar un efimero estato con Blaquia, Moldavia, [[Transilbania]], pero fue esclafato por os [[Imperio Austriaco|austriacos]]. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o [[Prenzipato de Blaquia]]. |
A fins d'o sieglo XVI [[Miguel lo Brabo]] podió formar un efimero estato con Blaquia, Moldavia, [[Transilbania]], pero fue esclafato por os [[Imperio Austriaco|austriacos]]. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o [[Prenzipato de Blaquia]]. |
||
Versión d'o 13:30 18 avi 2010
Os vlacos son os pueblos de luenga neolatina, que abitan os Balcans como continadors d'a poblazión romanizata que i eba enantes d'as embasions d'os pueblos d'as estepas, os pueblos chermanicos y espezialment os eslavos. Dende a formazión d'o estato unificato de Rumanía o termin vlaco s'aplica sobretot a os que biben fuera de Rumanía e a los pastors trasuants.
As luengas que parlan os vlacos son o rumán (dacorrumán), arrumán, meglenorrumán, istriorrumán, que d'alcuerdo con bels puntos de bista forman parte d'una mesma luenga e d'alcuerdo con belatros son luengas diferents con un mesmo orichen en a latinidat d'os Balcans e Baixo Danubio con un sostrato geto-daco e trazio. Os dalmatas encara que abitaban una parte d'os Balcans no yeran vlacos e lur luenga se relaziona més con o italián, no tenendo sostrato geto-daco ni trazio.
Etimolochía
A parabra vlah ("vlaco") ya ye documentata en antigo eslavo eclesiastico con o significato de "román d'orichen". O termin vlasi ("vlacos") ye en o suyo orichen un exonimo, a traza como os eslavos diciban a las poblacions romanizatas sozmesas a los pueblos barbaros. Os eslavos lo prenioron d'os chermanicos, que diciban walha, walhos primero a los celtas, (por estar os volcos os primer pueblos celtas que se troboron en a suya migración ta o sur), y dimpués d'a romanización d'os celtas, a totz os pueblos de luenga latina u romanizatos.
En aragonés o etnonimo ye documentato en o Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea:
Historia
Carlo Tagliavini comenta que dende o punto de vista politico y historico-churidico as primeras fitas d'os rumans en a organización estatal se facioron en "simbiosi" con os eslavos. Os vlacos particioron en a revuelta anti-bizantina que levó a la formación d'o Segundo Imperio Bulgaro, gobernato a lo principio por a dinastía d'os Asans d'orichen vlaco. Ioniţa, d'a familia d'os dinastía d'os Asán se fació coronar o 8 de noviembre de 1204 como "rei d'os bulgaros y d'os vlacos".[1]
En tiempos d'o dominio cruzato en o Imperio Bizantín os vlacos de Grecia formoron un chicot estato que conoixió o viachero Benchamín de Tudela, Vlaquia la Gran, que dimpués s'adhibió a lo Imperio Bizantín recostruito por os Paleologos. Os almogavars conoxioron a los vlacos de Vlaquia la Gran en a suya migración dende Gallipoli ta Neopatria.
En o sieglo XIII bi ha rastros, encara que poco seguros de formacions politicas eslavo-vlacas de poca importancia en a Dobrucha, mientres a lo norte d'o Danubio, en as marguins de Transilvania a monarquía hongara estendillaba continament o suyo poder destruindo u asimilando os chicos voivodatos locals. Un diploma de 1247 d'o rei d'Hongría Bela IV atestigua a presencia d'un voivot d'os vlacos d'Oltenia y parte d'o Banato dito Seneslau, a qui o mesmo rei Bela IV reconoixeba cierta independencia, sin que estase exento de pagar tributo.[1]
Estió dimpués d'a invasión mongola d'o sieglo XIII quan os vlacos podioron formar os primers estatos sobirans propios d'una extansión important. En o sieglo XIV amaneixioron os principatos de Vlaquia y Moldavia, que conquirioron territorios a os mongols (u dimpués tartres) d'a Horda d'Oro.
Estos principatos cayoron baixo sobiranía turca otomana, a tamas d'a resistencia de Vlad Ţepeş en Vlaquia y d'Esteban lo Gran en Moldavia de l'aduya d'a Hongría de Matías Corvín (vlaco de Transilvania) y de Polonia.
A fins d'o sieglo XVI Miguel lo Brabo podió formar un efimero estato con Blaquia, Moldavia, Transilbania, pero fue esclafato por os austriacos. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o Prenzipato de Blaquia.
A fins d'o sieglo XIX o Imperio Ruso contribuyó a creyar un estato de mayoría vlaca con os prenzipatos de Moldavia e Balaquia dito Rumanía. A funzión d'este estato yera a de tampón entre o Imperio Ruso e o Imperio Otomán.
En o sieglo XIX fueras de Rumanía os vlacos yeran ixemenatos por toz os Balcans e dica en Morabia e sud de Polonia. As guerras balcanicas e un estato rumán més grant e fuerte dimpués d'a Primera Guerra Mundial fazioron que muitos vlacos se refuchiasen u emigrasen ta Rumanía, a lo tiempo que en o sieglo XX muitos vlacos que han quedato fuera de Rumanía s'han asimilato a la poblazión cheneral d'a zona que abitan. A guerra civil griega d'o sieglo XX ha perchudicato muito a los vlacos, con grants destruzions en a suya tierra.
Referencias
- ↑ 1,0 1,1 Carlo Tagliavini LOS ORÍGENES DE LAS LENGUAS NEOLATINAS. INTRODUCCIÓN A LA FILOLOGÍA ROMANCE. Fondo de Cultura Economica.