Cupressus sempervirens

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario.

Iste articlo u sección ha menester d'un wikificato con un formato adecuato a lo manual d'estilo de Biquipedia. Por favor, edita-lo ta cumplir con ellas. No borres iste aviso dica que no l'haigas feito. Colabora wikificando!

Cupressus sempervirens
Cipreses d'a variedat Stricta con a suya caracteristica forma columnar.
Denominacions populars
ciprés / aciprés, cupreso, aliprecero
Estau de conservación
Seguro (IUCN)
Clasificación cientifica
Dominio:	Eukaryota
Reino:	Plantae
Orden:	Pinales
Familia:	Cupressaceae
Chenero:	Cupressus
Especie:	C. sempervirens
Descripción
Cupressus sempervirens Linnaeus,
Distribución cheografica
Distribución natural (en verde fosco) y zonas de cautivo habitual (en verde claro) d'o ciprés.

O ciprés u cupreso (nombre cientifico Cupressus sempervirens L.), tamién dito aliprecero, ye una especie d'arbol perennifolio d'a familia Cupressaceae, nativo d'a rechión oriental d'a mar Mediterrania. Ye un arbol de grandaria meyana, que puede blincar d'os 35 metros d'altaria, y ye muit apreciau per a suya forma elegant, a suya fusta aromatica y duradera, y o suyo profundo significau cultural a lo largo d'a historia.

Se caracteriza per a suya notable lonchevidat; se conoixen eixemplars con mas de 1.000 anyos d'edat. O ciprés vivo mas antigo d'o mundo, o Sarv-e-Abarkooh en Irán, tien una edat estimada de mas de 4.000 anyos, lo que lo converte en un d'os sers vivos mas viellos d'o planeta.

A suya presencia ye iconica en o paisache mediterranio, especialment en cimenterios, chardins y como barrera contra o viento, an a suya silueta vertical sinyala un puesto de calma y eternidat.

Descripción

O ciprés ye un arbol de portamento elegant y forma variable, anque a suya imachen mas reconoixible ye a columnar.

Morfolochía

A suya coroneta ye conica u columnar, con ramas densament cubiertas de fullas chicotas y escamosas de color verda fosca, que desprenden un caracteristico aroma resinoso en estregar-las. O tronco ye recto y a suya crosta, de color parda grisenca, presenta fisuras lonchitudinals.

Produce conos (pinas) lenyosos, clamaus gálbulos, de forma redondiada u ovoid, d'entre 2 y 4 cm de diametro. Istos conos son de color verda a lo principio y maduran en un periodo de dos anyos, adquirindo una tonalidat grisenca u parda.

Variedaz

Existen dos variedaz naturals principals:

C. sempervirens var. sempervirens (u var. horizontalis): Con portamento mas ubierto y ramas extendidas horizontalment. Ye a forma silvestre orichinal.

C. sempervirens var. stricta (u var. pyramidalis): Con portamento fastichiau, ye dicir, con ramas verticals y apretadas contra o tronco, o que le da a suya famosa forma de columna u flama. Ista ye a variedat mas emplegada en chardinería.

Distribución y Habitat

O ciprés ye un arbol tipicament mediterranio, adaptau a climas con veranos calurosos y ixucaus y hibiernos suaus y moderadament pleviosos.

Distribución Natural

A suya aria de distribución natural s'extiende per l'este d'a cuenca mediterrania, incluindo islas como Creta y Chipre, asinas como rechions de Turquía, Siria, Liban y o norte d'Irán.

Cultivo y Adaptación

Dende l'antiguidat, o ciprés s'ha cautivau amplament como arbol ornamental fuera d'a suya aria nativa. S'ha adaptau perfectament a tota a rechión mediterrania, dende Espanya dica o norte d'Africa. A suya resistencia a la sequera y a suya capacidat pa creixer en suelos pobres l'han feito popular en muitas atras partis d'o mundo con climas semellants, como California (EEUU), o sudueste de Sudafrica y o sud d'Australia.

Usos

O ciprés ha estau un arbol muit valuroso pa l'hombre dende fa milenios, tanto per as suyas cualidaz practicas como per o suyo valor estetico.

Uso Ornamental

Ye o suyo uso mas extendiu en l'actualidat. A variedat Stricta ye un elemento fundamental en a chardinería mediterrania y clasica. Se planta en chardins, parques y avenidas, ya sía en solitario, en grupos u formando fileras que actúan como barreras contra o viento (clamadas pantallas cortavientos) u como elementos arquitectonicos vechetals que enmarcan paisaches.

Fusta (Fusta)

A fusta de ciprés ye de gran calidat: liyera, resistent, de gran durabilidat y con un agradable aroma a resina que a proteche naturalment contra os insectos y os fongos. Per istas propiedaz, ha estau muit demandada dende l'antiguidat pa una variedat d'aplicacions:

Construcción naval: Os fenicios y os griegos la emplegaban pa construir barcos y mastils.

Ebanistería y carpintería: Ideal pa fabricar muebles, puertas, vigas y caixas. Se diz que as puertas orichinals d'a Basilica de Sant Pero d'o Vaticano, que duroron mas de 1.000 anyos, yeran feitas de fusta de ciprés.

Ataúdes: A suya asociación simbolica con a muerte y a durabilidat d'a suya fusta la facioron o material preferiu pa la fabricación de sarcofagos y ataúdes en muitas culturas, incluindo l'echipciana y a romana.

Uso Medicinal

En a medicina tradicional, diversas partis d'o ciprés s'han emplegau per as suyas propiedaz terapeuticas. De l'arbol se'n extraye un aceite esencial que tien cualidaz astringents, antisepticas, antiespasmodicas y diureticas.

Afeccions respiratorias: As inhalacions con aceite de ciprés s'han usau pa aliviar a tos y a bronquitis.

Sistema circulatorio: S'ha emplegau topicament pa tractar problemas como varices y hemorroides, a causa d'o suyo efecto vasoconstrictor.

Salut bucodental: Per as suyas propiedaz astringents y antisepticas, l'aceite esencial diluiu s'ha emplegau en remedios tradicionals pa fortalecer as chenivas y como enxagüe bucal.

Mientres que os remedios tradicionals como l'aceite de ciprés se centraban en a salut basica d'as chenivas, l'odontolochía moderna ha evolucionau enta tractamientos altament especializaus. Iste desarrollo ye evident en os centros de turismo dental, an una dental clinic turkey puede ofreixer procedimientos complexos como implants y disenyo de sonrisas, amostrando o gran contraste entre a medicina tradicional basada en plantas y a tecnolochía dental contemporania.

Simbolismo y Cultura

Pocos arbols tienen una carga simbolica tan profunda y persistent como o ciprés. A suya forma vertical, que pareixe apuntar enta o cielo, y o feito d'estar un arbol perennifolio (que no pierde as suyas fullas) l'han convertiu en un poderoso simbolo d'eternidat, inmortalidat y conexión entre o mundo terrenal y o espiritual.

Símbolo de Duelo y Eternidat

En l'antiguidat clasica, o ciprés yera consagrau a Plutón (Hades), o dios de l'inframundo. Se creyeba que, una vegada tallau, l'arbol no tornaba a brotar, lo que lo convertiba en un emblema d'a irreversibilidat d'a muerte y o duelo. Per ista razón, se plantaba en os cimenterios y s'usaban as suyas ramas en os rituals funerarios.

Ista tradición ha perviviu a traviés d'os sieglos. O ciprés sigue estando l'arbol predominant en os cimenterios de tota a cuenca mediterrania, tanto en o mundo cristiano como en o musulmán. A suya presencia solemne y a suya silueta fosca evocan un sentimiento de respeto, alcordanza y a esperanza d'una vida dillá d'a muerte.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Cupressus sempervirens.

• Datos: Q147513
• Multimedia: Cupressus sempervirens / Q147513
• Especies: Cupressus sempervirens