Ir al contenido

Aoraki

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Aoraki
Mount Cook
Situación
Situación  Nueva Zelanda
Latitut 43°35′42.2″S
Lonchitut 170°8′31.7″E
Vértiz cheodesico Error d'expresión: operador / no asperau/0.pdf
Cheografía
Cordelera Alpes d'o Sud
Sierra
Macizo
Altaria 3.724 m
Alpinismo
Primera puyada 1894 por Tom Fyfe, George Graham y Jack Clarke
Ruta mas fácil Glaciars
Mapa

L'Aoraki (en maorí Aoraki u Aorangi, en anglés Mount Cook) ye a montanya mas alta de Nueva Zelanda. A suya altaria ye rechistrada dende 2014 como de 3.724 m, una mica menos que l'anterior de 3.764 m d'aviento de 1991, debiu a erosión por esbalzadas.[1] Se trona en os Alpes d'o Sud, una cordelera que recorre toda a largaria d'a Isla d'o Sud. Popular destín turistico,[2] ye tamién un reuto ta muitos escaladors. L'Aoraki consiste en tres tucas, que son de sud a norte o Low Peak (3593 m), o Middle Peak (3717 m) y o High Peak. O pico se troba una mica a o sud y a l'este d'a divisoria entre as dos versants d'os Alpes d'o Sud, con o glaciar Tasman a l'este y o glaciar Hooker a o sudueste.

Localización

[editar | modificar o codigo]

O mont se troba aintro d'o Parque Nacional d'o Mont Cook, en a rechión de Canterbury. O parque fue establiu en 1953 y chunto a o Parque Nacional de Westland, Parque Nacional d'o Mont Aspiring y o Parque Nacional de Fiordland fa parti d'o Patrimonio d'a Humanidat seguntes a UNESCO. O parque contiene mas de 140 picos por dencima d'os 2.000 m d'altaria y 72 glaciars reconoixius, que cubren un 40 por cient d'a suya superficie total de 700 km².

O mont ye situau en l'extremo norte d'a sierra de Kirikirikatata u d'o Mont Cook, a on se troba con a división entre versants, formando un macizo entre a val de Hooker a o sudueste y a val de Tasman a l'este d'o mont. Istas dos vals constituyen os dos puntos dende a on ye mas accesible tener una anvista de l'Aoraki. Bi ha un puesto en plega a la fin d'a Hooker Valley Track situau a nomás 10 km d'o pico que ofreixe unas impresionants vistas de tot o conchunto.[3][4]

O lugar de Mount Cook Village, tamién conixiu como "Aoraki / Mount Cook", ye un centro turistico y campo base ta puyar a o mont. Se troba a 7 km de l'extremo d'o glaciar Tasman y a 15 km a o sud d'a tuca d'o mont Cook.[5]

En os días claros, l'Aoraki ye visible dende puestos d'a costa ueste como Greymouth, que ye a bels 150 kilometros de distancia, y dende a mayoría de puntos d'a carretera estatal 80 arredol d'o laco Pukaki y a carretera estatal 6 a o sud d'o laco Pukaki. A cresta cuasi horizontal que conecta as tres tucas d'o mont fa una distintiva forma de bloque cuan s'alufra dende l'este u l'ueste. Un atro puesto d'anvista popular ye dende o laco Matheson en a costa ueste, dito "l'anvista d'as anvistas", a on en días claros, os picos de l'Aoraki y o mont Tasman se reflectan en o laco Matheson.[6]

Historia

[editar | modificar o codigo]
  • 1642 - L'Aoraki ye posiblement alufrau por Abel Tasman y a suya tripulación[7]
  • 1770 - O capitán Cook da nombre a os Alpes d'o Sud
  • 1851 - O capitán Stokes d'o HMS Acheron nombra mont Cook a l'Aoraki
  • 1894 - Primera puyada a l'Aoraki, o día de Nadal, por Jack Clarke, Tom Fyfe y George Graham
  • 1910 - Freda du Faur ye a primera muyer en puyar ta l'Aoraki
  • 1913 - Primeras puyadas a os piez d'o mont y a o mont Sefton feitas por o grupo de escalada de Freda du Faur
  • 1914 - Primer accident mortal cuan tres hombres mueren por un lurte en o glaciar Linda
  • 1982 - Mark Inglis queda atrapau en una espelunga de nieu
  • 1991 - Lurte de 10 millons de metros cubicos de nieu fa una perduga de 10 metros d'a tuca de l'Aoraki. Dimpués de dos decadas de erosión d'a capa de chelo que quedó exposada dimpués d'o lurte se reduce l'altaria d'o pico en 30 m, quedando alavez en 3.724 m seguntes reveló a medición GPS feita por una expedición d'a Universidat d'Otago en noviembre de 2013.[8][9]
  • 1998 - A lei de reclamación d'os ngāi tahu reconoixe o nombre orichinal d'o pico como oficial, renombrando-se o mont como Aoraki / Mount Cook

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. ↑ (en) . http://www.stuff.co.nz/national/9616590/Aoraki-Mt-Cook-shrinks-by-30m. 
  2. ↑ (en) "Aoraki/Mount Cook National Park Management Plan 2004". Department of Conservation. Archived from the original on 14 de chunio de 2007. https://web.archive.org/web/20070614120701/http://www.doc.govt.nz/upload/documents/about-doc/role/policies-and-plans/aoraki-mount-cook-np-management-plan-1.pdf. Retrieved 9 May 2007. 
  3. ↑ (en) "Hooker Valley Track". Tourism New Zealand. http://www.newzealand.com/int/feature/hooker-valley-track/. Retrieved 2016-08-30. 
  4. ↑ (en) Mike Yardley (26 Aug 2016). "Alpine Highs in Aoraki/Mt.Cook". Newstalk ZB. http://www.newstalkzb.co.nz/lifestyle/travel/mike-yardley-alpine-highs-in-aorakimtcook/. Retrieved 2016-08-31. 
  5. ↑ (en) "Aoraki/Mount Cook, Canterbury - NZ Topo Map". Land Information New Zealand. http://www.topomap.co.nz/NZTopoMap/nz26116/Aoraki%2fMount-Cook/Canterbury. 
  6. ↑ (en) "Lake Matheson Walk". Department of Conservation. http://www.doc.govt.nz/parks-and-recreation/places-to-go/west-coast/places/westland-tai-poutini-national-park/things-to-do/tracks/lake-matheson-walk/. Retrieved 2016-09-09. 
  7. ↑ (en) "2. – European discovery of New Zealand – Te Ara Encyclopedia of New Zealand". Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. 11 May 2016. http://www.teara.govt.nz/en/european-discovery-of-new-zealand/page-2. Retrieved 2016-09-07. 
  8. ↑ The New Zealand Herald. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=11187423. 
  9. ↑ Otago-led study revises height of Aoraki/Mt Cook

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]
Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Aoraki&oldid=2151900"