Ir al contenido

Alifonso V d'Aragón

De Biquipedia
(Reendrezau dende Alifonso III de Balenzia)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Alifonso V
Rei d'Aragón

Alifonso V por Juan de Juanes

2 d'abril de 1416 - 27 de chunio de 1458
Predecesor Ferrando I
Succesor Chuan II

2 de chunio de 1442 - 27 de chunio de 1458
Predecesor Renato I
Succesor Ferrando I
Naixencia 1396
Medina d'o Campo
Muerte 27 de chunio de 1458
Nápols
Enterreco Monesterio de Poblet
Consort María de Castiella
Casa reyal Casa d'Aragón
Dinastía Trastamara
Pai Ferrando I d'Aragón
Mai Alionor d'Alburquerque

Alifonso V d'Aragón dito lo Magnanimo (Medina d'o Campo, 1396 - † Nápols, 1458) estió rei d'Aragón, Valencia (Alifonso III), Mallorca (Alifonso I), Sicilia (Alifonso I) y Cerdenya (Alifonso II), conte de Barcelona (Alifonso IV) (1416-1458) y rei de Nápols (Alifonso I) (1442-1458).

Casó con María en a catedral de Valencia o 12 d'octubre de 1415, ceremonia oficiada por Benedet XIII d'Avinyón, un anyo antes de estar feito rei d'Aragón.

En a suya Cort de Nápols destacó como mecenas d'artistas y intelectuals renaixentistas. S'ha dito que yera mas preucupato por Nápols que por Aragón, Catalunya u Valencia[1]. En o suyo reinau se popularizó a dita: rei tingam i no el conegam. Celebró Corz d'Aragón en Val de Robres en 1429. O feito que a suya cort estase en Nápols contribuyó a fer que desapareixese l'uso oficial de l'aragonés a favor d'o castellano, y os suyos subditos napolitans deciban la maestá del segnor re parla sempre spagnuolo. Ye precisament en a cort de Nápols on amaneixió o Cancionero de Stúñiga.

O 20 de marzo de 1420 revocó o privilechio de reunir-sen en mesta los pastors y ganaders d'a tierra d'Albarracín, privilechio concedito por o suyo padre, por este privilechio contrario a los intreses d'a Casa de Ganaders de Zaragoza.

Alifonso V consiguió financiación d'os valencianos en a guerra pa conseguir o Reino de Nápols cedendo a la Seu de Valencia a custodia d'o Santo Gredal.

En o reino de Nápols reestructuró l'aduana de bestiar transhumant entre os Abruzos y Pulla (1447) institucionalizando a Dogana della Mena delle pecore di Puglia. A potent renda fiscal en materia ganadera s'articló seguntes modelos d'as coronas de Castiella y Aragón en o sieglo XIII con asimilación de modelos ya existents de tiempos d'os normandos y de Frederico II.

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. Enciclopedia aragonesa: 'Alfonso V, «El Magnánimo»'