Ipe

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ipe
Despoblau medieval d'Aragón
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio
Despoblau medieval
 Aragón
 Uesca
Alto Galligo
Samianigo
Partiu chudicial Chaca
Población
 • Total

0 hab.
Altaria
 • Meyana

1.060 m.
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Chaca
Samianigo
Coordenadas
Ipe ubicada en Aragón
Ipe
Ipe
Ipe en Aragón

Ipe yera un lugar medieval situau en l'actual municipio de Samianigo.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Un orichen posible estaria o protovasco IB que significa "augua".[1] Encara existe en a mesma zona o barranco d'Ipe, asinas como a val d'iste barranco afluyen d'o río Galligo.

Historia[editar | modificar o codigo]

A primera vegada que bi ha documentación d'iste lugar ye en una donación de Ximeno Sánchez a o monesterio de Sant Chuan d'a Penya en 1315 a on dona os suyos biens en Senegüé y Sorripas, entre éls:

(...) unas casas que son dou dien Mediavilla que afruantam duna part con cellero de fallos de Andreu d'Ipe (...)

En 1317, ye o monesterio pinantense o que da a Sancho d'Orós una casa en Senegüé y a-saber-los terrenos, entre os que se trobaba:

alium campum a Manlaniella et affrontat cum via de Aorin et cum campo Dominici de Ip

En l'anyo 1374, se fa mención a un campo propiedat de "García d'Ipe" en un documento por o que se resuelve un pleito de mugas entre os lugars de Ciellas y Cortiellas.

O rei Martín I d'Aragón cederá a villa d'Ipe a o concello de Chaca o día 20 d'aviento de 1397, seguntes un documento encara conservau en l'archivo municipal d'a capital chacetana. Anyos dimpués, en 1471, será o propio concello chaqués qui atreude a, ya pardina d'Ip a os vecins de Larrede pa que podesen aproveitar a suya lenya, pasto y caza por un periodo de diez anyadas. Os habitants de Larrede heban de bosar vente sueldos chaqueses, tres cafíces y meyo de trigo y atros tres y meyo d'ordio anyals o día de Sant Miguel. Amás heban de mantener a ilesia d'a pardina en piet, amillorar-la y nunca no empiorar-la.

Entre 1845 y 1850 Pascual Madoz le da categoría de pardina pendient de Xabierre-Cuarnas.

Leyendas[editar | modificar o codigo]

A leyenda d'as viellas pervivients tamién existe aquí. Se diz que bi heba dos casas en o lugar y dimpués d'una peste nomás i quedoron que dos mullers. As viellas baixoron enta Xabierre-Cuarnas ta demandar asilo y, en estar refusadas, habioron de marchar dimpués enta Samianigo Baixo. Astí las recullioron, por o que as tierras d'Ipe pasoron a estar propiedat d'iste lugar. Dimpués os de Xabierre y Satué, que quereban ixos terrenos, les ne mercoron a os samianiguenses.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Geografía medieval de Serrablo. José Miguel Navarro López. Colección «A Lazena de yaya», 15. ISBN 84-8127-104-7