Cine de western

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Western rendreza enta ista pachina; ta atros usos, se veiga Western (desambigación).
Historia d'o cine

Tipos
Mudo
Sonoro
Aragonés
Espanyol
Nortamericano
Latinoamericano
Asiatico
africano
Europeu
Cheneros
Acción
Animación
Belico
Comedia
Documental
Experimental
Historico
Familiar
Fantasía
Ficción cientifica
Cine negro
Independient
Infantil
Intriga
Musical
Porno
Terror
Western

O cine de western, western, cine de l'oeste u cine de vaqueros ye un chenero cinematografico que se ambienta en o viello Ueste estadounidense. A parola wéstern ye orichinariament un adchectivo derivau d'o anglés west ('ueste'), pero se sustantivó pa fer referencia fundamentalment a obras cinematograficas, encara que tamién existe en a literatura (novela d'o Ueste).

Ye un chenero tipico d'o cine estausunidense,[1] plegando mesmo a estar considerau como lo cine estausunidense por antonomasia,[2] pero tamién d'o cine espanyol, italiano y de Reino Uniu. Las primera cintas de cine d'o ueste son d'inicios d'o cine con cuantas cintas de cine mudo d'esta tematica. Ye un chenero que gosa amostras cintas circumscritas en o tiempo y en l'espacio: entre los anyos 1840 y los anyos 1990 respective d'o tiempo y en territorios situaus a l'ueste d'o río Misisipi respective de l'espacio.[2] Antiparte, encara que bellas cintas de western sí que amuestran feitos historicos concretos (como en ye The Alamo (1960, John Wayne) anque que muit mitificaus, no cal considerar que lo cine de western respecte las caracteristicas propias d'o cine historico, chustament en presentar os feitos con una visión epica y mitificada, pero sí que recurrer a un marco historico concreto.[2]

Os prencipals interpretes d'o cine western estioron Randolph Scott, John Wayne, Tom Mix y Clint Eastwood, tamién cal destacar atros actors segundarios como Lee Van Cleff y especialistas como Luis Bar Boo u Frank Braña que amaneixen en mas de 100 y 150 cintas cadagún u Aldo Sambrell que amaneixe en mas de trescientas cintas. Tamién facioron incursions en o chenero destacaus actors como Henry Fonda, Gary Cooper, Eli Wallach, Harry Carey, Paul Newman, Burt Lancaster, Kirk Douglas, Christopher Lee, Gregory Peck, Charles Bronson, Harrison Ford, William S. Hart, David Carradine, Terence Hill, Borden Chase, Richard Widmark, Bud Spencer, Walter Brennan, James Stewart u Antonio Banderas, y artistas como Elvis Preisley y Ronald Reagan antis de estar politico cuan yera solo actor. D'entre os directors cal destacar a John Ford y Sergio Leone per alto de toz os de demás anque tamién destaca John Sturges como un d'os pioners d'o western clasico y en o anyos 1990-2000 Robert Rodriguez, amás d'atros directors como Anthony Mann, Raoul Walsh, Budd Boetticher, Thomas H. Ince, Sam Peckinpah, Henry Hathaway, Howard Hawks u Dalmer Daves. D'entre los guionistas, destacan Niven Bush, Philip Yordan, Dudley Nichols u Burt Kennedy, y entre los escritors autors de libros a on se i basan guions, Zane Grey. A musica tamién influyió en gran parte d'o exito d'este chenero destacando lo creyador de bandas sonoras per excelencia Ennio Morricone.

Orichen d'o chenero[editar | modificar o codigo]

L'actor William S. Hart, una d'as primeras estrelas d'o chenero.
Con Stagecoach (1939, John Ford) un choven John Wayne revitalizó lo chenero, en ubrindo la suya edat d'oro.
Vengeance Valley, un western clasico de 1951, dirichiu por Richard Thorpe y protagonizau por Burt Lancaster, Robert Walker, John Ireland y Joanne Dru.

En realidat, as primeras cintas de western yeran cuasi que documentals, en amostrar personaches, feitos y formas de vida que encara yeran presents en o propio territorio estausunidense, a on cuan Edwin S. Porter rodaba o primer western reconoixible como tal en 1903 (The Great Train Robbery, amostrando lo robo d'un tren, ixe mesmo delicto se cometeba en ixe mesmo momento en bel puesto de l'ueste d'Estaus Unius.[1] Asinas, estió lo mesmo Buffalo Bill qui financio la producción de bellas cintas sobre os suyos propios espectaclos ambientaus en o salvache viello ueste.[3] Tanimientres, encara que los feitos que s'amostraban en as cintas de western yeran bien amanaus en o tiempo, ya feba trenta anyadas que s'heban publicau relatos y novelas en mitificando-los y presentando una visión edulcorada d'ixa epoca, como gosaba fer-se en as dime novels (u novelas de tres centavos).[2]

Dende 1912 lo director cinematografico Thomas H. Ince estió qui alzó sobre l'fundamento anterior as pricipals caracteristicas d'o chenero en as suyas cintas, en establindo lo marco argumental principal, a configuración arquetipica d'os personaches y destacó la importancia d'o paisache en as cintas d'o chenero.[4] Nomás caleba trobar as primeras estrelas propias d'o chenero, que bien luego plegoron (William S. Hart, Tom Mix, Gilbert M. Anderson y Harry Carey) en aportando a lo chenero las suyas propias caracteristicas personals.[4]

En una epoca en a que bella cosa d'as productoras cinematograficas teneban encara la suya seu social en Nueva York, lo feito de rodar as cintas en escenarios naturals (que yera mas barato que fer-lo con decoraus en os estudios) permeteba amás a los directors una libertat mas gran respective d'as productoras, fendo asinas atractivo lo chenero a los suyos uellos, encara que en ixas envueltas fundamentoals d'o chenero yera encara considerau como un chenero a qui li mancaba seriedat; nomás que a partir de The Covered Wagon (James Cruce, 1923) estió cuan as productoras prencipioron a mirar millor o chenero y a invertir-ie.[5] D'atra man en producir-se la migración d'as grans productoras enta l'ueste y amanar-se a los escenarios naturals a on s'heban escaiciu los feitos narraus en os western ixas productoras amostraron mas intrés en la producción de cintas d'o chenero.[6]

O cine sonoro[editar | modificar o codigo]

Mientres os anyos 1930 en amanixer o cine sonoro, lo western no trobó pas lo suyo camín y estioron bellas anyadas de produccions segundarias y pareixeba que lo chenero yera cuasi amortau. Pareixeba que lo cine sonoro ya no encaixaba en os antigos clichés de tipo epico d'o chenero.[6] Tanimientres, en l'anyo 1939 Walter Wanger Productions (una chicota productora establida por Walter Wanger) produció una cinta con baixo presupuesto que carambolió lo panorama: Stagecoach.[5][6] Dirichida por lo mayestro John Ford y protagonizada por un choven John Wayne (qui dica l'inte no heba treballau so que en westerns de segunda fila), desarguelló lo chenero y li atorgó una nueva vitalidat, iniciando la carrera cinematografica de John Wayne y consolidando la d'o director John Ford.

A edat d'oro d'o western estausunidense[editar | modificar o codigo]

En rematar a Segunda Guerra Mundial lo western experimentó un important creiximiento, convertindo-se en un d'os cheneros fundamentals d'o cine estausunidense d'ixas envueltas, con directors como lo ya nombrau John Ford, Raoul Walsh, King Vidor, Henry King, William A. Wellmann y Howard Hawks en destacoron como grans directors d'o chenero, arredolaus de belatros directors que en rodaban circunstancialment bella cinta; puet considerar-se que los anyos 1940 estioron unas anyadas bien fecundas ta lo chenero.[7] Tamién cambeoron bellas caracteristicas d'o chenero, como lo feito de presentar a los amerindios de traza muito mas humanizada que en as cintas anteriors, fácil que en haber teniu muitos amerindios una destacada participación en a guerra; la primer cinta que amostró iste feito ye Broken Arrow (1950, Delmer Daves) en un camín que continoron Apache (1954, Robert Aldrich), The Last Hunt (1956, Richard Brooks) u 3:10 to Yuma )1957, Delmer Daves).[6]

Mientres los zaguers anyos 1940 y los anyos 1950 s'incorpororon en o chenero nuevos directors, como Budd Boetticher, John Sturges, Gordon Douglas, Delmer Daves, Anthony Mann, Samuel Fuller, Nicholas Ray, Don Siegel u Richard Brooks, que profundizoron en o chenero, en desembolicando nuevas rotas ta lo chenero;[8] podendo citar bellas cintas como Apache (Robert Aldrich, 1954, con Burt Lancaster y Jean Peters), The Tall T (1957, Budd Boetticher, con Randolph Scott, Richard Boone y Maureen O'Sullivan), Broken Arrow (1950, Delmer Daves, con James Stewart, Jeff Chandler y Debra Paget), 3:10 to Yuma (1957, Delmer Daves, con Glenn Ford, Van Heflin y Felicia Farr), The Searchers (1956, John Ford, con John Wayne, Jeffrey Hunter y Natalie Wood), Run of the Arrow (1957, Samuel Fuller, con Rod Steiger, Sara Montiel, Brian Keith y Charles Bronson), Red River (1948, Howard Hawks, con John Wayne, Montgomery Clift, Walter Brennan y Joanne Dru), Rio Bravo (1959, Howard Hawks, con John Wayne, Dean Martin, Ricky Nelson, Angie Dickinson y Walter Brennan), The Gunfighter (1950, Henry King, con Gregory Peck y Helen Westcott), The Man from Laramie (1955, Anthony Mann, con James Stewart, Arthur Kennedy, Donald Crisp y Cathy O'Donnell), Johnny Guitar (1954, Nicholas Ray, con Joan Crawford, Sterling Hayden y Mercedes McCambridge), Shane (1953, George Stevens, con Alan Ladd, Jean Arthur, Van Heflin), Gunfight at the O.K. Corral (1957, John Sturges, con Burt Lancaster, Kirk Douglas y Rhonda Fleming), Wichita (1955, Jacques Tourneur, con Joel McCrea y Vera Miles), Yellow Sky (1948, William A. Wellman, con Gregory Peck, Richard Widmark y Anne Baxter), u High Noon (1952, Fred Zinnemann, con Gary Cooper, Thomas Mitchell, Lloyd Bridges y Katy Jurado).

Madureza y crepusclo[editar | modificar o codigo]

Mientres os primers anyos 1960 lo chenero plega en a suya madereza, en coincidindo con cambeos fundos en a sociedat estausunidense, y marcha en un camín paralelo a lo que li escaiciba a un chenero tan amanau a lo western como lo cine negro y mesmo a lo cine de comedia, que tamién amuestra una mayor agrura en as suyas cintas; se conoix a iste periodo como lo western crepuscular.[8][9] Coincidindo con iste periodo de madureza y conscients d'a popularidat d'o chenero, bellos directors que dica l'inte no heban treballau lo chenero en fan cintas, mas que mas con finalidaz comercials, con a-saber-lo exito d'atra man, como ye lo caso de George Roy Hill con Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969, con Paul Newman, Robert Redford y Katharine Ross) u Blake Edwards con Wild Rovers (1971, con William Holden, Ryan O'Neal y Karl Malden).[8] Antiparte, tamién plegan en o chenero as influyencias procedents d'Europa, a on s'ha desembolicau en rechimen de coproducción un subchenero con caracteristicas propias, clamau spaghetti western.[9] O spaghetti western, clamau en os suyos inicios despectivament asinas en estar lo cine italiano en lo suyo orichen, ye una traza de cine a on s'amuestra mas crudament la violencia pero tamién la parodia; bellos criticos consideran que la fama d'iste subchenero ye debida mas que mas a lo treballo de Sergio Leone y que los suyos succesors lo en degradoron, en contaminando amás a parte d'o cine estausunidense.[9] Os actors y directors mas clasicos, que son cosncients de que fan las suyas zagueras cintas, amuestran en o suyo treballo la nostalchia, en traspasando la suya propia nostalchia en veyer desapareixer una epoca a las suyas cintas, a on a sobén lo protagonista ye conscient de que vive en un mundo que plega a lo suyo final en plegar la clamada civilización. Isto puet veyer-se en cintas como True Grit de Henry Hathaway (1969) a on un nostalchico Reuben J. "Rooster" Cogburn interpretau soberbiament por John Wayne (y que li comportó un Oscar a lo Millor Actor) amuestra la suya incapacidat t'adaptar-se a lo mundo que ye naixendo, encara que ixe nuevo mundo en zagueras no pueda prescindir-ne; u en The Shootist (1976, Don Siegel) a on nuevament John Wayne torna a interpretar a J.B. Books, un viello pistolero que ye morindo por un cáncer. Atros actors caracteristicos d'o chenero, como Randolph Scott, se retiran, en iste caso dimpués de rodar Ride the High Country (1962, Sam Peckinpah), un d'os western crepusculars mas significativos.[10] Chustament ye Sam Peckinpah o director d'una atra cinta que amuestra perfectament todo iste proceso, The Wild Bunch (1969, con William Holden, Ernest Borgnine, Robert Ryan y Edmond O'Brien), a on los protagonistas son tan desfasaus como lo en ye ya de feito lo mesmo chenero.[10]

Tot i con ixo, cuan parixe que lo chenero ye amortau, s'amuestra que ye capable d'adaptar-se y mesmo de trasplantar-se entra d'atras epocas. En ye un eixemplo la cinta Easy Rider (1969, Dennis Hopper), d'a mesma anyada en que John Wayne ganó lo suyo Oscar, una road movie que no ye so que una transposición d'uns vaqueros a caballo enta uns hippies en motocicleta, interpretaus por Peter Fonda y por lo propio Dennis Hopper.[10]

O western en os anyos 1970[editar | modificar o codigo]

Mientres os anyos 1970 lo chenero s'adapta a los nuevos tiempos; como diz lo disco de Bob Bylan, The Times They Are a-Changin', y la sociedat estausunidense y lo chenero d'o western no en podeban estar una excepción. Son tiempos prou complicaus, con a guerra de Vietnam, la luita por os dreitos civils, l'asasinato de Martin Luther King, Jr. y d'o president John Fitzgerald Kennedy, o caso Watergate y la dimisión de Richard Nixon rematando con a redota en Vietnam. Como s'escayece en atros cheneros cinematograficos, lo western amuestra bella consciencia desmitificadora d'o pasau d'o Far West,[9] amanixendo cintas de western que introducen en a suya trama d'atros temas candents d'a sociedat estausunidense d'ixas envueltas, a sobén de forma tanchencial u alegorica.

En ista decada albandonan o mundo d'o cine figuras destacadas en o western, ya seiga actors u directors, como John Wayne, Henry Hathaway u Howard Hawks, pero ye tamién una decada a on s'incorpora en o chenero como director un Clint Eastwood que ya heba participau en cuantas cintas en a decada anterior, mas que mas en cintas d'o spaghetti western, estando las suyas primeras cintas como director High Plains Drifter (1973) y The Outlaw Josey Wales (1976), dos magnificas cintas d'o chenero.[11]

O western dende los anyos 1980[editar | modificar o codigo]

O decenio d'os anyos 1980 marca lo camín enta la recuperación d'o chenero, que se consolida con os treballos mas que mas de Clint Eastwood pero tamién d'atros directors y interpretes, como Lawrence Kasdan (Silverado, con Kevin Kline, Scott Glenn y Rosanna Arquette), Kevin Costner (Dances with Wolves, 1990, con Mary McDonnell) u Walter Hill (The Long Riders, 1980, con os chirmans David, Keith y Robert Carradine), y con aportacions puntuals d'atros directors como Michael Mann (The Last of the Mohicans (1992, con Daniel Day-Lewis, Madeleine Stowe y Jodhi May).[11]

Una caracteristica d'0 moderno western que puede clamar-se western revisionista, una atra vegada adaptando-se a la realidat circumdant, ye la presencia en papels protagonistas d'as mullers, en un chenero que dica l'inte yera esencialment protagonizau por varons. En son eixemplos The Quick and the Dead (1995, Sam Raimi, con Sharon Stone, Gene Hackman y Russell Crowe), Bad Girls (1994, Jonathan Kaplan, con Madeleine Stowe, Mary Stuart Masterson, Drew Barrymore y Andie MacDowell) u Bandidas (2006, Joachim Rønning y Espen Sandberg, con Salma Hayek y Penélope Cruz).[12] Un atro western revisionista ye Posse (1993, Mario Van Peebles, con Stephen Baldwin, Richard Gant y Richard Jordan), que reivindica la presencia d'os afroamericanos en o Viello Ueste en un contexto de popularidat d'o black film.[13] Tamién s'amuestra la homosexualidat en una cinta como Brokeback Mountain (2005, Ang Lee, con Heath Ledger y Jake Gyllenhaal).[12] Mesmo Michael Cimino plega a amostrar que en realidat os modernos Estaus Unius s'han contruyiu no nomás que exterminando a la población india, so que amás atorgando a los terratenients poders de vida y muerte, introdicindo asinas o concepto marxista de luita de clases (Heaven's Gate, 1980, con Kris Kristofferson, Christopher Walken, John Hurt, Sam Waterston, Brad Dourif y Isabelle Huppert).[14]

Cintas destacadas d'o chenero[editar | modificar o codigo]

Ta más detalles, veyer l'articlo Cintas destacadas de cine de westernveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

A selección de cintas d'ista lista s'ha feito a partir de bellas listas u recopilacions en libros y atras publicacions de criticos cinematograficos, en adhibindo-ie bellas astras cintas significativas y en as que se i puet trobar bella caracteristisca intresant respective de l'argumento, de l'elenco d'a cinta u d'os premios u exito de publico d'ixa cinta.

Anyos 1890[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1894 Buffalo Bill[15] William Kennedy Dickson Curtometrache (1 min.)
' '[16]

Anyos 1900[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1903 The Great Train Robbery[17] Edwin S. Porter Considerau lo primer western d'a historia
' '[16]

Anyos 1910[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1912 Custer's Last Fight[18] Francis Ford
The Invaders[19] Francis Ford, Thomas H. Ince
The Massacre[20] D. W. Griffith
1914 The Squaw Man[21] Cecil B. DeMille, Oscar C. Apfel
1916 Hell's Hinges[22] Charles Swickard
1917 Straight Shooting[23] John Ford
' '[16]

Anyos 1920[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1923 The Covered Wagon[24] James Cruze
1924 The Iron Horse[25] John Ford
1925 Tumbleweeds[26] King Baggot, William S. Hart
1926 The General[27] Clyde Bruckman, Buster Keaton
3 Bad Men[28] John Ford
1928 In Old Arizona[29] Irving Cummings, Raoul Walsh
' '[16]

Anyos 1930[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1930 Billy the Kid[30] King Vidor
The Big Trail[31] Raoul Walsh, Louis R. Loeffler
1931 Cimarron[32] Wesley Ruggles
1936 The Plainsman[33] Cecil B. DeMille
1939 Destry Rides Again[34] George Marshall
Dodge City[35] Michael Curtiz
Jesse James[36] Henry King
Stagecoach[37] John Ford 2 Premios Oscar (Actor Segundario y Banda Sonora Orichinal) y 5 nominacions (Cinta, Director, Fotografía, Montache y Disenyo de Producción)
Union Pacific[38] Cecil B. DeMille
' '[16]

Anyos 1940[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1940 Northwest Passage[39] King Vidor
The Westerner[40] William Wyler
1941 They Died with Their Boots On[41] Raoul Walsh
Western Union[42] Fritz Lang
1943 The Ox-Bow Incident[43] William A. Wellman
The Outlaw[44] Howard Hughes
1944 Buffalo Bill[45] William A. Wellman
1946 Duel in the Sun[46] King Vidor
My Darling Clementine[47] John Ford
The Overlanders[48] Harry Watt
1947 Pursued[49] Raoul Walsh
Unconquered[50] Cecil B. DeMille
1948 Fort Apache[51] John Ford 2 Premios d'o Festival Internacional de Cine de Locarno
Red River[52] Howard Hawks
Silver River[53] Raoul Walsh
Yellow Sky[54] William A. Wellman
3 Godfathers[55] John Ford
1949 Colorado Territory[56] Raoul Walsh
She Wore a Yellow Ribbon[57] John Ford 1 Oscar (Millor Fotografía en Color)
' '[16]

Anyos 1950[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1950 Broken Arrow[58] Delmer Daves
Colt .45[59] Edwin L. Marin
Rio Grande[60] John Ford
The Gunfighter[61] Henry King
Wagon Master[62] John Ford
Winchester '73[63] Anthony Mann
1951 Distant Drums[64] Raoul Walsh Primer emplego en o cine d'o chilo de Wilhelm
Westward the Women[65] William A. Wellman
1952 Bend of the River[66] Anthony Mann
High Noon[67] Fred Zinnemann 4 Premios Oscar (Actor, Montache, Banda Sonora Orichinal y Canción Orichinal) y 3 nominacions (Cinta, Director y Guión Adaptau)
Rancho Notorious[68] Fritz Lang
The Big Sky[69] Howard Hawks
1953 The Naked Spur[70] Anthony Mann
Shane[71] George Stevens
The Man from the Alamo[72] Budd Boetticher
1954 Apache[73] Robert Aldrich
Garden of Evil[74] Henry Hathaway
Johnny Guitar[75] Nicholas Ray
River of No Return[76] Otto Preminger
Silver Lode[77] Allan Dwan
The Far Country[78] Anthony Mann
Track of the Cat[79] William A. Wellman
Vera Cruz[80] Robert Aldrich
1955 Man Without a Star[81] King Vidor
Run for Cover[82] Nicholas Ray
Silver Lode[77] Allan Dwan
The Man from Laramie[83] Anthony Mann
The Tall Men[84] Raoul Walsh
Wichita[85] Jacques Tourneur
1956 Great Day in the Morning[86] Jacques Tourneur
Jubal[87] Delmer Daves
Seven Men from Now[88] Budd Boetticher
The Last Hunt[89] Richard Brooks
The Searchers[90] John Ford
1957 Forty Guns[91] Samuel Fuller
Gunfight at the O.K. Corral[92] John Sturges
Run of the Arrow[93] Samuel Fuller
The True Story of Jesse James[94] Nicholas Ray
The Tall T[95] Budd Boetticher
3:10 to Yuma[96] Delmer Daves
1958 Man of the West[97] Anthony Mann
Terror in a Texas Town[98] Joseph Lewis
The Big Country[99] William Wyler
The Law and Jake Wade[100] John Sturges
The Left Handed Gun[101] Arthur Penn
1959 Last Train from Gun Hill[102] John Sturges
No Name on the Bullet[103] Jack Arnold
Ride Lonesome[104] Budd Boetticher
Rio Bravo[105] Howard Hawks
The Hanging Tree[106] Delmer Daves
The Horse Soldiers[107] John Ford
These Thousand Hills[108] Richard Fleischer
Warlock[109] Edward Dmytryk
' '[16]

Anyos 1960[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1960 Comanche Station[110] Budd Boetticher
Flaming Star[111] Don Siegel
Heller in Pink Tights[112] George Cukor
The Alamo[113] John Wayne
The Magnificent Seven[114] John Sturges
The Unforgiven[115] John Huston
1961 One-Eyed Jacks[116] Marlon Brando
Two Rode Together[117] John Ford
1962 How the West Was Won[118] Henry Hathaway, John Ford, George Marshall
Ride the High Country[119] Sam Peckinpah
The Man Who Shot Liberty Valance[120] John Ford
1963 Brandy[121] José Luis Borau, Mario Caiano
1964 Cheyenne Autumn[122] John Ford
Major Dundee[123] Sam Peckinpah
Per un pugno di dollari[124] Sergio Leone
Rio Conchos[125] Gordon Douglas
1965 Per qualche dollaro in più[126] Sergio Leone
1966 A Big Hand for the Little Lady[127] Fielder Cook
El Dorado[128] Howard Hawks
Il buono, il brutto, il cattivo[129] Sergio Leone
Ride in the Whirlwind[130] Monte Hellman
The Professionals[131] Richard Brooks
The Shooting[132] Monte Hellman
1968 C'era una volta il West[133] Sergio Leone
The Stalking Moon[134] Robert Mulligan
5 Card Stud[135] Henry Hathaway
1969 Butch Cassidy and the Sundance Kid[136] George Roy Hill
Tell Them Willie Boy Is Here[137] Abraham Polonsky
The Wild Bunch[138] Sam Peckinpah
True Grit[139] Henry Hathaway
' '[16]

Anyos 1970[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1970 Little Big Man[140] Arthur Penn
Soldier Blue[141] Ralph Nelson
The Cheyenne Social Club[142] Gene Kelly
There Was a Crooked Man...[143] Joseph L. Mankiewicz
1971 Wild Rovers[144] Blake Edwards
1972 Jeremiah Johnson[145] Sydney Pollack
The Life and Times of Judge Roy Bean[146] John Huston
1973 High Plains Drifter[147] Clint Eastwood
Pat Garrett and Billy the Kid[148] Sam Peckinpah
1976 The Missouri Breaks[149] Arthur Penn
The Outlaw Josey Wales[150] Clint Eastwood
The Shootist[151] Don Siegel
' '[16]

Anyos 1980[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1980 Heaven's Gate[152] Michael Cimino
The Long Riders[153] Walter Hill
1985 Pale Rider[154] Clint Eastwood
Silverado[155] Lawrence Kasdan
1988 Young Guns[156] Christopher Cain
' '[16]

Anyos 1990[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
1990 Dances with Wolves[157] Kevin Costner
1992 Far and Away[158] Ron Howard
The Last of the Mohicans[159] Michael Mann
Unforgiven[160] Clint Eastwood
1993 Posse[161] Mario Van Peebles
1994 Bad Girls[162] Jonathan Kaplan
Wyatt Earp[163] Lawrence Kasdan
1995 Dead Man[164] Jim Jarmusch
' '[16]

Anyos 2000[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol Director Notas
2003 Open Range[165] Kevin Costner
The Missing[166] Ron Howard
2005 Brokeback Mountain[167] Ang Lee
The Three Burials of Melquiades Estrada[168] Tommy Lee Jones
2006 Bandidas[169] Joachim Rønning, Espen Sandberg
' '[16]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.15.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 (es) Vincent Pinel: Los géneros cinematográficos. Géneros, escuelas, movimientos y corrientes en el cine, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96924-45-1, p. 318.
  3. (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.16.
  4. 4,0 4,1 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.23.
  5. 5,0 5,1 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.24.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 (es) Vincent Pinel: Los géneros cinematográficos. Géneros, escuelas, movimientos y corrientes en el cine, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96924-45-1, p. 319.
  7. (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.25.
  8. 8,0 8,1 8,2 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.27.
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 (es) Vincent Pinel: Los géneros cinematográficos. Géneros, escuelas, movimientos y corrientes en el cine, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96924-45-1, p. 320.
  10. 10,0 10,1 10,2 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.28.
  11. 11,0 11,1 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.29.
  12. 12,0 12,1 (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.31.
  13. (es) Quim Casas: Películas clave del western, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96222-88-5, p.30.
  14. (es) Vincent Pinel: Los géneros cinematográficos. Géneros, escuelas, movimientos y corrientes en el cine, Ediciones Robinbook, S.L., Barcelona, 2007, ISBN 978-84-96924-45-1, p. 321.
  15. (en) Buffalo Bill en Internet Movie Database.
  16. 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 (en) [ '] en Internet Movie Database.
  17. (en) The Great Train Robbery en Internet Movie Database.
  18. (en) Custer's Last Fight en Internet Movie Database.
  19. (en) The Invaders en Internet Movie Database.
  20. (en) The Massacre en Internet Movie Database.
  21. (en) The Squaw Man en Internet Movie Database.
  22. (en) Hell's Hinges en Internet Movie Database.
  23. (en) Straight Shooting en Internet Movie Database.
  24. (en) The Covered Wagon en Internet Movie Database.
  25. (en) The Iron Horse en Internet Movie Database.
  26. (en) Tumbleweeds en Internet Movie Database.
  27. (en) The General en Internet Movie Database.
  28. (en) 3 Bad Men en Internet Movie Database.
  29. (en) In Old Arizona en Internet Movie Database.
  30. (en) Billy the Kid en Internet Movie Database.
  31. (en) The Big Trail en Internet Movie Database.
  32. (en) Cimarron en Internet Movie Database.
  33. (en) The Plainsman en Internet Movie Database.
  34. (en) Destry Rides Again en Internet Movie Database.
  35. (en) Dodge City en Internet Movie Database.
  36. (en) Jesse James en Internet Movie Database.
  37. (en) Stagecoach en Internet Movie Database.
  38. (en) [ Union Pacific] en Internet Movie Database.
  39. (en) Northwest Passage en Internet Movie Database.
  40. (en) The Westerner en Internet Movie Database.
  41. (en) They Died with Their Boots On en Internet Movie Database.
  42. (en) Western Union en Internet Movie Database.
  43. (en) The Ox-Bow Incident en Internet Movie Database.
  44. (en) The Outlaw en Internet Movie Database.
  45. (en) Buffalo Bill en Internet Movie Database.
  46. (en) Duel in the Sun en Internet Movie Database.
  47. (en) My Darling Clementine en Internet Movie Database.
  48. (en) The Overlanders en Internet Movie Database.
  49. (en) Pursued en Internet Movie Database.
  50. (en) Unconquered en Internet Movie Database.
  51. (en) Fort Apache en Internet Movie Database.
  52. (en) Red River en Internet Movie Database.
  53. (en) Silver River en Internet Movie Database.
  54. (en) Yellow Sky en Internet Movie Database.
  55. (en) 3 Godfathers en Internet Movie Database.
  56. (en) Colorado Territory en Internet Movie Database.
  57. (en) She Wore a Yellow Ribbon en Internet Movie Database.
  58. (en) Broken Arrow en Internet Movie Database.
  59. (en) Colt .45 en Internet Movie Database.
  60. (en) Rio Grande en Internet Movie Database.
  61. (en) The Gunfighter en Internet Movie Database.
  62. (en) Wagon Master en Internet Movie Database.
  63. (en) Winchester '73 en Internet Movie Database.
  64. (en) Distant Drums en IMDb.
  65. (en) Westward the Women en Internet Movie Database.
  66. (en) Bend of the River en Internet Movie Database.
  67. (en) High Noon en IMDb.
  68. (en) Rancho Notorious en Internet Movie Database.
  69. (en) The Big Sky en Internet Movie Database.
  70. (en) The Naked Spur en Internet Movie Database.
  71. (en) Shane en Internet Movie Database.
  72. (en) The Man from the Alamo en Internet Movie Database.
  73. (en) Apache en Internet Movie Database.
  74. (en) Garden of Evil en Internet Movie Database.
  75. (en) Johnny Guitar en Internet Movie Database.
  76. (en) River of No Return en Internet Movie Database.
  77. 77,0 77,1 (en) Silver Lode en Internet Movie Database.
  78. (en) The Far Country en Internet Movie Database.
  79. (en) Track of the Cat en Internet Movie Database.
  80. (en) Vera Cruz en Internet Movie Database.
  81. (en) Man Without a Star en Internet Movie Database.
  82. (en) Run for Cover en Internet Movie Database.
  83. (en) The Man from Laramie en Internet Movie Database.
  84. (en) The Tall Men en Internet Movie Database.
  85. (en) Wichita en Internet Movie Database.
  86. (en) Great Day in the Morning en Internet Movie Database.
  87. (en) Jubal en Internet Movie Database.
  88. (en) Seven Men from Now en Internet Movie Database.
  89. (en) The Last Hunt en Internet Movie Database.
  90. (en) The Searchers en Internet Movie Database.
  91. (en) Forty Guns en Internet Movie Database.
  92. (en) Gunfight at the O.K. Corral en Internet Movie Database.
  93. (en) Run of the Arrow en Internet Movie Database.
  94. (en) The True Story of Jesse James en Internet Movie Database.
  95. (en) The Tall T en Internet Movie Database.
  96. (en) 3:10 to Yuma en Internet Movie Database.
  97. (en) Man of the West en Internet Movie Database.
  98. (en) Terror in a Texas Town en Internet Movie Database.
  99. (en) The Big Country en Internet Movie Database.
  100. (en) The Law and Jake Wade en Internet Movie Database.
  101. (en) The Left Handed Gun en Internet Movie Database.
  102. (en) Last Train from Gun Hill en Internet Movie Database.
  103. (en) No Name on the Bullet en Internet Movie Database.
  104. (en) Ride Lonesome en Internet Movie Database.
  105. (en) Rio Bravo en Internet Movie Database.
  106. (en) The Hanging Tree en Internet Movie Database.
  107. (en) The Horse Soldiers en Internet Movie Database.
  108. (en) These Thousand Hills en Internet Movie Database.
  109. (en) Warlock en Internet Movie Database.
  110. (en) Comanche Station en Internet Movie Database.
  111. (en) Flaming Star en Internet Movie Database.
  112. (en) Heller in Pink Tights en Internet Movie Database.
  113. (en) The Alamo en Internet Movie Database.
  114. (en) The Magnificent Seven en Internet Movie Database.
  115. (en) The Unforgiven en Internet Movie Database.
  116. (en) One-Eyed Jacks en Internet Movie Database.
  117. (en) Two Rode Together en Internet Movie Database.
  118. (en) How the West Was Won en Internet Movie Database.
  119. (en) Ride the High Country en Internet Movie Database.
  120. (en) The Man Who Shot Liberty Valance en Internet Movie Database.
  121. (en) Brandy en Internet Movie Database.
  122. (en) Cheyenne Autumn en Internet Movie Database.
  123. (en) Major Dundee en Internet Movie Database.
  124. (en) Per un pugno di dollari en Internet Movie Database.
  125. (en) Rio Conchos en Internet Movie Database.
  126. (en) Per qualche dollaro in più en Internet Movie Database.
  127. (en) A Big Hand for the Little Lady en Internet Movie Database.
  128. (en) El Dorado en Internet Movie Database.
  129. (en) Il buono, il brutto, il cattivo en Internet Movie Database.
  130. (en) Ride in the Whirlwind en Internet Movie Database.
  131. (en) The Professionals en Internet Movie Database.
  132. (en) The Shooting en Internet Movie Database.
  133. (en) C'era una volta il West en Internet Movie Database.
  134. (en) The Stalking Moon en Internet Movie Database.
  135. (en) 5 Card Stud en Internet Movie Database.
  136. (en) Butch Cassidy and the Sundance Kid en Internet Movie Database.
  137. (en) Tell Them Willie Boy Is Here en Internet Movie Database.
  138. (en) The Wild Bunch en Internet Movie Database.
  139. (en) True Grit en Internet Movie Database.
  140. (en) Little Big Man en Internet Movie Database.
  141. (en) Soldier Blue en Internet Movie Database.
  142. (en) The Cheyenne Social Club en Internet Movie Database.
  143. (en) There Was a Crooked Man... en Internet Movie Database.
  144. (en) Wild Rovers en Internet Movie Database.
  145. (en) Jeremiah Johnson en Internet Movie Database.
  146. (en) The Life and Times of Judge Roy Bean en Internet Movie Database.
  147. (en) High Plains Drifter en Internet Movie Database.
  148. (en) Pat Garrett and Billy the Kid en Internet Movie Database.
  149. (en) The Missouri Breaks en Internet Movie Database.
  150. (en) The Outlaw Josey Wales en Internet Movie Database.
  151. (en) The Shootist en Internet Movie Database.
  152. (en) Heaven's Gate en Internet Movie Database.
  153. (en) The Long Riders en Internet Movie Database.
  154. (en) Pale Rider en Internet Movie Database.
  155. (en) Silverado en Internet Movie Database.
  156. (en) Young Guns en Internet Movie Database.
  157. (en) Dances with Wolves en Internet Movie Database.
  158. (en) Far and Away en Internet Movie Database.
  159. (en) The Last of the Mohicans en Internet Movie Database.
  160. (en) Unforgiven en Internet Movie Database.
  161. (en) Posse en Internet Movie Database.
  162. (en) Bad Girls en Internet Movie Database.
  163. (en) Wyatt Earp (cinta)|Wyatt Earp en Internet Movie Database.
  164. (en) Dead Man en Internet Movie Database.
  165. (en) Open Range en Internet Movie Database.
  166. (en) The Missing en Internet Movie Database.
  167. (en) Brokeback Mountain en Internet Movie Database.
  168. (en) The Three Burials of Melquiades Estrada en Internet Movie Database.
  169. (en) Bandidas en Internet Movie Database.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]


Cheneros cinematograficos
Black film | Cine d'acción | Cine d'animación | Cine d'artes marcials | Cine d'autor | Cine d'aventuras | Cine belico | Cine biografico | Cine de capa y espada | Cine de catastrofes | Cine chovenil | Cine de chudicios | Cine de comedia | Cine de comedia a l'italiana (Commedia all'italiana) | Cine de comedia romantica | Cine de desastres | Cine documental | Cine de drama | Cine d'ensayo | Cine epico | Cine erotico | Cine d'espionache | Cine d'esportes | Cine experimental | Cine de fantasía | Cine de gángsters | Cine de garcholas | Cine historico | Cine infantil | Cine d'intriga | Cine mudo | Cine musical | Cine negro | Cine de peplum | Cine policiaco | Cine politico | Cine pornografico | Cine quinqui | Cine relichioso | Cine de romance | Cine de sciencia-ficción | Cine social | Cine de terror | Cine de western | Cine de zombis