Solanum lycopersicum

De Biquipedia
Translate icon.svg Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla.
Solanum lycopersicum
Tomatoes-on-the-bush.jpg
Tomates
Dominio: Eukaryota
Reino: Plantae
División: Magnoliophyta
Clase: Magnoliopsida
Subclase: Asteridae
Orden: Solanales
Familia: Solanaceae
Chenero: Solanum
Especie: S. lycopersicum
Solanum lycopersicum
L., 1756

A tomatera[1][2][3][4] (Solanum lycopersicum) ye una planta d'a familia Solanaceae y lo suyo fruito ye lo tomate.

L'orichen d'a planta silvestre se troba en a zona entre o norte de Chile, Perú y Ecuador, y estió en Mexico a on que se domesticó y cautivó por primera vegata ya antis d'a plegata d'os conqueridors espanyols. O nombre d'o fruito deriva d'a parabra náhuatl tomatl.

Ye una planta herbacia anyal, bellas vegadas bianyal, erecta u decumbent, de grandaria muit variable seguntes as variedatz (as tempranas gosan aconseguir una longaria d'1,2 m; as tardanas, son quasi siempre mas grans y pueden plegar a medir o doble). Tiene tallos ramificau, bellas vegadas volubles, densament glanduloso-pubescents, con pels curtos con u sin glandulas y pels largos, blancos y pluricelulars. As fuellas plegan dica 24 por 17 cm, ovadas u ovado-lanceoladas, imparipinnadas u biimparipinnadas con peciolo d'1,5–6 cm y con foliolos que miden 4-60 por 3–40 mm, ovaus, obtusos, peciolulaus, enters u lobaus, muit desiguals, alternos, suboposaus u oposaus, por un regular verdes, glanduloso-pubescents por a faz, cenicientos y tomentosos por o revés. A inflorescencia ye composada de cimas racemiformes, isoladas u cheminadas, con 3-7 flors, extra-axilar, con freqüencia oposada a las fuellas y con pedunclo 4–15 mm, a vegadas bifurcau. As flors son actinomorfas, hermafroditas, sin bractias, con pedicelos de 5,5– 20 mm en flor, y de dica de 30 mm, deflexos y ixamplaus en a fructificación, con una articulación ent'a metat u un poquet por alto d'a mesma. O caliz tien 6-10mm en a florada y dica 30 mm en a fructificación. Ye campanulau, con 5-7 sepalos soldaus en a base, glanduloso-pubescent, y tubo de 0,5-1,5 mm, mas curto que no os lobulos que miden 5–10 mm y son linial-lanciolaus u linial-elipticos, subobtusos, licherament desiguals. A corola mide bells 8–12 mm, igual u liucherament mas larga que o caliz, amariella, glanduloso-pubescent, con 5-8 petalos de 6-8,5 mm, soldaus en a base, oblanceolaus, ciliaus, con tres niervos. Os estambres son glabros, iguals entre si, con filamentos de 0,2–1 mm, unius en a parte inferior y con a parte distal libre, mas curta que no as anteras que tienen 6–8 mm. L'ovario ye glanduloso-pubescent con estilo cilindrico, a vegadas ixamplau en l'apex, pubescent en a metat inferior a lo menos quan ye choven, y con estigma capitau, deprimiu en o centro.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) LARROSA SANZ, Julio, "Animals y plantas del lugar de Panzano", IV Jornadas de Cultura Popular Altoaragonesa (Sariñena, noviembre 1982), Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1982.
  2. (es) VIZCARRA RABAL, Elena, "Plantas y animales de Borrés", IV Jornadas de Cultura Popular Altoaragonesa (Sariñena, noviembre 1982), Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1982.
  3. (es) GRACIA GINÉS, Chusé A., "Léxico etimológico de Andorra", Cierzo, chulio 1994, chinero 1998
  4. (es) NAGORE LAÍN, Francho, "Plantas cultivadas", Gran Enciclopedia Aragonesa, tomo X, Zaragoza, Unali, 1982, pp. 2704-2705

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]