Monesterio de Santa María d'Iguacel

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Santa María d'Iguacel

Situación cheografica
Estau
País
'
Situación	Garcipollera, Aragón
Adreza
Coordenatas	42°38′47″N 0°28′20″U
Archidiocesi
Diocesi	Chaca
Arcipestrau	Chaca-Berdún
Información cheneral
Advocación
Culto	Cristianismo
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste	{{{coste}}}
Visitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.l.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo	Ermita
Estilo	Romanico
Función
Catalogación	Bien d'Intrés Cultural
Materials
Construcción
Construcción	1040
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Santa María d'Iguacel Santa María d'Iguacel en Aragón

Santa María d'Iguacel^[1] ye una ermita romanica d'estilo chaqués situata en a cabecera d'a val d'a Garcipollera, en a comarca de Chacetania. Ye muit bien conservata porque se fació una restauración en 1976 cuan cuasi yera en ruinas. Fue declarata Bien d'Intrés Cultural.

O segundo domingo de chulio os antigos habitants d'a val pelegrinan a l'ermita con a Virchen d'Iguacel.

Historia

Probablement fue construita alto u baixo en 1040 por orden d'o conte Galindo, estando una d'as primeras construccions romanicas d'Aragón. Galindo deixo a suya propiedat como herencio a lo suyo fillo Sancho Galíndiz, sinyor de Boltanya, Atarés y Sos, consellero de Remiro I y tutor de Sancho Remíriz.

Mas tardi, en 1080, sería donata por os contes a lo monesterio de Sant Chuan d'a Penya dica l'anyo 1203. Dica prencipios d'o sieglo XII o monesterio d'Iguacel estió habitato por os monches benedectins, que mientres d'o reinato de Remiro II fuoron tresladatos a Sant Chuan d'a Penya. Allora o monesterio ye ocupato por monchas d'a Orden de Cistels que mas tardi se tresladarban ta o monesterio de Santa María de Cambrón.

Arquitectura

A ilesia primitiva yera d'una sola nau mui alta, cubillata con tellato de fusta y con un abside semicercular con tres finestras de meyo punto. Yeran tres as puertas d'o templo, una en a frontera de ponient y as atras en os dos cantos d'a ilesia e a decoración yera escasa.

En l'anyo 1072 fue remodelata, a puerta ueste se substituyó por una portalada d'estilo chaqués con un rafe sostenito por canez. S'adhibió antimás decoración como as columnas con chapistels en as finestras y l'arquería ciega en l'abside, que trancaba as finestras orichinals. A parti exterior de l'abside ye decorata con escaquiato chaqués.

A remodelación d'a ilesia ye sinyata y datata ya que baixo los canez d'a frontera sud pueden leyer-sen cuantas inscripcions a on se leye o nombre d'o rei Sancho Remíriz y d'os mayestros escritor y pintor, de nombre Aznar y Galindo Garcés:

DOMVM DN QVE EST EGLESIA IN HONORE / REGNANTE REGE SANZIO RADIMIRIZ IN ARAGONE

SCRIPTOR HARVM / LITTERARV NIE AZENAR

MAGISTER HARV PICTVRA / RV NIE GALINDO GARCES

En atras dos ringlas d'inscripcions sobre a portalada prencipal puede leyer-se tamién:

HEC EST PORTA DNI VNDE INGREDIVNTVR FIDELES IN DOMVM DN QVE EST EGLESIA IN HONORE SANCTE MARIE FVNDATHA IVSSU SANZIONI COMITI EST FABRICATA

VNA CVM SVA CONIVGE NOMINE VRRACCA IN ERA T CENTESIMA X EST EXPLICITA REGNANTE SANZIO RADIMIRIZ IN ARAGONE QVI POSVIT PRO SVA ANIMA IN HONORE SANCTE MARIA VILLARROSSA "NOMINE VT DET DOMINVS REQVIEM EVM AMEN"

Que significa en aragonés:

Ista ye a puerta d'o sinyor por a on dentran os fiels en a casa d'o Sinyor y ye ilesia fundata en honor de Santa María. Ha estato fabricata por mandato de Sancho conte chunto con a suya esposa de nombre Urraca. Ha estato rematata en a era mil ciento diez reinando o rei Sancho Remíriz en Aragón, qui ofreixió por a suya alma en honor de Santa María la villa de Larrosa ta que le dé o sinyor a vida eterna. Amén.

Podemos veyer pues que en ista segunda inscripción antimás d'o nombre d'o rei Sancho Ramíriz apareixe tamién o nombre d'a contesa Urraca, muller d'o conte Sancho Galíndiz. Tamién diz que a ilesia se remató en l'anyo 1110 que con a reforma d'o calandario sería en realidat l'anyo 1072 d'a nuestra era.

As actuals pinturas murals de l'interior de l'abside son d'o sieglo XV, d'estilo gotico. En istas pinturas apareixen cuantos santos, destacando as feguras de Sant Per Mártir y Santa Apolonia. En atras imáchens apareixen a Virchen, Sant Miguel fincando una lanza a un diaple y as escenas d'a Epifanía y o Naiximiento de Cristo.

A torre de l'ermita, que s'edificó en o sieglo XII ye de planta cuadrata y ye formata de dos cuerpos, os dos cubillatos con una vuelta de meyo canyón. S'accede a ista torre por l'antiga puerta norte d'o monesterio