Primera Republica Portuguesa

De Biquipedia
Primeira República Portuguesa
Primera Republica Portuguesa
1910 — 1926
Bandera Escudo d'armas
Himno nacional: A Portuguesa
Situación de Portugal
Situación de Portugal
Capital Lisbona
Idioma oficial portugués
Gubierno Republica
President
 • 1910-1911
 • 1925-1926

Teófilo Braga
B. L. Machado Guimarães
 • Proclamación 1910
 • Golpe d'estato 1926
Superficie
 • 1911 1
 • 1920

92,391 km²
Población
• 1911 1 est.
     Densidat
• 1920 est.

5.960.056 hab.
0,1 hab/km²
6.032.991 hab.
Moneda Escudo portugués
Miembro de: Sociedat de Nacions
1 Superficie y población sin contar as colonias portuguesas.

A Primera Republica Portuguesa estió o estato democratico y republicano que existió en Portugal en o periodo que va dende 1910, calendata de proclamación d'a mesma y d'a Revolución d'o 5 d'octubre de 1910, y 1926, calendata d'o golpe d'estato de António de Oliveira Salazar que establió una dictadura en o país, en primeras dita Ditadura Nacional, y que remató co o Estato Novo en una dictadura faixista.

Antecedents[editar | modificar o codigo]

O movimiento revolucionario d'o 5 d'octubre de 1910 se convertió en una consecuencia natural de l'acción doctrinaria y política que se veniba desembolicando en Portugal dende a creyación d'o Partiu Republicano en 1876. A propaganda republicana sabió cómo sacar proveito de bellos feitos historicos de funda repercusión popular: as conmemoracions d'o tricentenario d'a muerte de Luís de Camões en 1890 y os disturbios provocatos per l'ultimatum britanico de 1890 fuoron aproveitatos por os esfensors d'as doctrinas republicanas, que logroron identificar-se con os sentimientos nacionals y con as aspiracions populars d'os portugueses.

Imachen de Teófilo Braga, qui estió o primer President d'a República (Gubierno Provisional).

Mientres o breu reinato de Manuel II de Portugal, qui plegó en a cadiera reyal dimpués de l'atentato a on morioron Carlos I y o suyo hereu Loís Felipe de Braganza, o movimiento Republicano se refirmó. O 3 d'octubre de 1910 esclató a revuelta republicana, que ya s'endevinava en o contexto d'a inestabilidat politica d'o país, y a victoria d'a revolución se debió en parti a la incapacidat d'o Gubierno ta reunir suficients tropas ta dominar a los dos-cientos revolucionarios, alto u baixo, que resistiban con as armas en a man. Con l'adhesión de bellos vaixiellos a la sublevación, o Gubierno rebló debant d'os republicans, que proclamoron a Primera Republica, exiliado-se asinas Manuel II en o Reino Uniu.

Establimiento d'a Republica[editar | modificar o codigo]

Imachen de Manuel de Arriaga, qui estió o primer president esleito democraticament.

Primeras anyadas[editar | modificar o codigo]

En 1911 s'aprebó una constitución republicana, inaugurando-se asinas un rechimen politico parlamentario que se caracterizaba porque o suyo President teneba un poder politico muit reducito, y un sistema bicameral de Parlamento. A republica provocó importants fracturas en a sociedat portuguesa, mas que mas entre a población rural d'ideolochía monarquica, os sendicatos y a Ilesia. O mesmo Partiu Republicano tenió dos faccions: o suyo sector mas conservador se deseparó ta formar o Partiu Evolucionista y o Partiu d'Unión Republicana. Manimenos, o Partiu Republicano dirichito por Afonso Costa estió a principal fuerza política d'a vida politica mientres a Republica. As fuerzas opositoras encomenzoron una campanya a on se gosabe fer servir a violencia como metodo ta plegar en o poder.

O Partiu Republicano Portuguès veyió cuan esclató a Primera Guerra Mundial una oportunidat ta plegar en os suyos obchectivos: rematar con os intentos d'invasión dende Espanya y rematar con a ocupación por potencias foranas d'as colonias de Portugal y, en un nivell interno, establindo un consenso nacional arredol d'o nuevo rechimen republicano y d'o mesmo partiu. No se logroron istos obchectivos internos, en no estar obchecto a participación en a guerra chunto con os Aliaus d'un consenso prou amplo a nivel nacional y en no poder-se movilizar politicament asinas a o conchunto d'a población en una labor común. Chustament s'escaició o contrario, porque a guerra fació que as diferencias ideyolochicas en a sociedat portuguesa s'enamplasen. A falta de consenso sobre a participación de Portugal en la guerra fació posible que se producisen dos golpes d'estato, dirichitos por Joaquim Pimenta de Castro (chinero-mayo de 1915) y Sidónio Pais (1917-1918).

Vuedo de poder[editar | modificar o codigo]

Imachen de Sidónio Pais.

O vuedo de poder que amanixió dimpués de l'asasinato de Sidónio Pais o 14 d'aviento de 1918 portó a o país enta una breu guerra civil. A o norte de Portugal se proclamó a restauración d'a monarquia o 9 de chinero de 1919 y cuatre días dimpués se produció una insurrección monarquica en Lisbona. Una coalición republicana, dirichita por José Relvas, en coordinó a represión d'as sublevacions emplegando con ixa finalidat a los militars leyals a o rechimen y tamién a civils armatos. Dimpués d'una serie de luitas con os monarquicos, istos fuoron vencitos de raso en Porto o 13 de febrero d'ixa mesma anyada. Ista victoria militar permetió a o Partiu Republicano tornar a o Gubierno y ganar as eleccions que se convocoron ixa mesma anyada, por mayoria absoluta.

Mientres ista prebatina de restauración republicana se prebó tamién de fer una reforma ta dotar a o rechimen d'una estabilidat mas gran. En agosto de 1919 s'eslió un President conservador, António José de Almeida (perteneixent a la Unión Sagrada, unión d'o Partiu Evolucionista y d'o Partiu Republicano Portugués), y o suyo Gubierno recibió a facultat de disolver o Parlamento, una facultat de que dica l'inte no teneba. As relacions con a Santa Seu, que heban estato restauratas por Sidónio Pais, continoron. O president emplegó o suyo nuevo poder ta resolver a crisi de gubierno de mayo de 1921, nombrando a o Partiu Liberal (resultato d'a fusión en a postguerra entre os Evolucionistas y os Unionistas) ta preparar as siguients eleccions. Istas eleccions s'escaicioron o 10 de chulio de 1921, y a victoria n'estió ta o partiu en el poder. O 19 d'octubre se produció una sublevación militar, en a cual un numero significativo de dirichents conservadors, encluyindo-ie a o primer ministro António Granjo, fuoron asasinatos. Istos feitos, conoixitos como "a nueit de sangre", prevocoron una important frectura entre as elites politicas y o opinión publica. Ixó amostró a gran inestabilidat d'as institucions republicanas y amás tamién que o termin "democratico" yera nomás que una palabra vueda.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]