Ir al contenido

Oclusiva velar xorda

De Biquipedia
Oclusiva velar xorda
k
Codificación
N° d'orden en l'AFI: 109
Entidat (dec): k
Unicode (hex): U+006B
X-SAMPA: k
Braille:
Soniu
  • {{{nota1}}}
  • A oclusiva velar xorda ye un tipo de soniu consonantico emplegau en cuantas luengas parladas. O simbolo en l'Alfabeto Fonetico Internacional que representa iste soniu ye /k/, y o simbolo X-SAMPA equivalent ye k. A plosiva velar xorda en aragonés s'escribe con o grafema <c>, como en casa u o digrafo <qu>, como en qui.

    Caracteristicas

    [editar | modificar o codigo]
    • O suyo modo d'articulación ye oclusivo, lo que significa que se produce obstruyindo l'aire en o tracto vocal.
    • O suyo punto d'articulación ye velar, que significa que ye articulada con o postdorso d'a luenga y o velo.
    • O suyo tipo de fonación ye xorda, que significa que ye producida sin vibración d'as cuerdas vocals.
    • Ye una consonant oral, lo que significa que l'aire eslampa por a boca.
    • Ye una consonant central, que significa que ye producida permitindo a l'aire fluyir por a metat d'a luenga, en cuentas d'os cantos.
    • A iniciación ye egresiva pulmonica, que significa que ye articulada empentando l'aire d'os polmons y a traviés d'o tracto vocal, en cuentas d'o glotis u a boca.

    En aragonés

    [editar | modificar o codigo]

    En aragonés iste soniu se representa:[1]

    • Con o grafema <c>:
      • Debant d'as vocals a, o y u: casa (['kasa]), cosa ([/'kɔsa/]), cullara ([/ku'ʎaɾa/]).
      • Debant d'as consonants r y l, d'o digrafo palatal ll, y en posición final de silaba: cruz ([kɾuθ]), bataclán ([bata'klan]), cllau ([kʎaw]), aracnido ([a'ɾakniðo]).
    • Con o digrafo <qu>:
      • Debant d'as vocals <e> y <i>: requesta ([re'kesta]), barranquiar ([baraŋ'kjar]), queso (['keso]), qui ([ki]). En istos casos a "u" no se pronuncia.
      • En os siguients estrancherismos, tecnicismos y latinismos: quad ([kwad]), quadrívium ([kwa'ðriβjum]), quark ([kwark]), quásar (['kwasar]), quáter (['kwater]), quórum (['kworum]). En istos casos no forma un digrafo con a "u", por lo que ista letra se pronuncia.
    • Con o grafema <k>:
      • En termins cientificos, exotoponimos, estrancherismos u parolas de procedencia no latina: kilometro ([kilo'metɾo]), kafkiano ([kaf'kjano]), Kurdistán ([kuɾðis'tan]).

    Eixemplos en diferents luengas

    [editar | modificar o codigo]
    Idioma Palabra AFI Significau Notas
    Anglés kiss [kʰɪs] pochón Se veiga fonetica de l'anglés
    Aragonés cullara [ku'ʎaɾa] cullara Se veiga fonetica de l'aragonés
    Basco katu [kat̪u] gato Se veiga fonetica d'o basco
    Castellano casa [ˈkäsä] casa Se veiga fonetica d'o castellano
    Catalán cors [ˈkɔ(ɾ)s] corazons Se veiga fonetica d'o catalán
    Francés cabinet [kabinɛ] estudiet Se veiga fonetica d'o francés

    Referencias

    [editar | modificar o codigo]

    Se veiga tamién

    [editar | modificar o codigo]