Gorga de Santa Helena

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A gorga de Santa Helena^[1] ye un congosto situau chunto a la ermita de Santa Helena, en o termin municipal de Biescas, que ye o punto de dentrada ta a val de Tena. Fue creyada por l'acción d'o glaciar d'o Galligo que baixaba dende a val de Tena dica a Tierra de Biescas.

Formación

O glaciar d'o Galligo gosaba tener una lorgaria de dica 44 km mientres o maximo d'o Pleistoceno, estendillando-se dende a parti alta d'a val de Tena dica a plana entre Senegüé y Samianigo. A suya fondaria en bels puntos yera de dica 400 metros. L'amplaria, entre Gavín y Sobremont plegaba a os 4 kilometros.

En o punto a on se troba actualment a gorga de Santa Helena, o chelo avanzaba encaixonau por a gorga por a resistencia d'os materials calcarios, cretacicos y paleocenos que forman as sierras interiors pirenencas d'a Partacua y Tendennera. Aquí se creyaba un tapón de chelo, acumulando-se iste dica os 1.800 metros d'altaria. A gorga la formoron as auguas de subfusión d'o glaciar que fuoron escavando en a roca.