Diferencia entre revisiones de «Árbol»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: asobén → a sobén
ref
Linia 2: Linia 2:
[[Imachen:Raunkiaer.jpg|250px|thumb|Un [[caixico]] en [[Dinamarca]].]]
[[Imachen:Raunkiaer.jpg|250px|thumb|Un [[caixico]] en [[Dinamarca]].]]
[[Imachen:Arbol nevado formigal.jpg|thumb|250px|Árbols nevatos en [[o Fornigal]].]]
[[Imachen:Arbol nevado formigal.jpg|thumb|250px|Árbols nevatos en [[o Fornigal]].]]
Un '''árbol'''<ref>{{an}} [[Silbia Garcés Lardiés]],[[Francho Rodés Orquín]]:''Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar'', [[Gubierno d'Aragón]], [[2006]], ISBN 84-689-7358-0, p.13</ref> ye una [[planta]] que puet creixer dica mas de cinco [[metro]]s d'[[altaria]] gracias a una estructura que forma un [[tronco (botanica)|tronco]], y eventualment ramificacions ditas [[rama]]s y [[branca]]s.<ref name="Altura">{{ca}} [http://www.enciclopedia.cat/fitxa_v2.jsp?NDCHEC=0080171 Arbre]. Enciclopèdia Catalana</ref> Os árbols son plantas [[perenne]]s que por un regular viven muitos anyos. En o sentito [[botanico]], os árbols son plantas con [[fusta]]. A fusta, conoixita tamién como [[xilema]] secundario, se produce por una capa de [[celula]]s, o [[cambium]] vascular, situata baixo a [[crosta]].
Un '''árbol'''<ref>{{an}} [[Silbia Garcés Lardiés]],[[Francho Rodés Orquín]]:''Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar'', [[Gubierno d'Aragón]], [[2006]], ISBN 84-689-7358-0, p.13</ref> (d'o [[latín]] ''< ARBORE'')<ref> {{es}} [[José María Enguita Utrilla]]:''Un vocabulario agrícola turiasonense de 1382'', Turiaso n°8, [[1989]], ISSN 0211-7207, p.139-178 </ref> ye una [[planta]] que puet creixer dica mas de cinco [[metro]]s d'[[altaria]] gracias a una estructura que forma un [[tronco (botanica)|tronco]], y eventualment ramificacions ditas [[rama]]s y [[branca]]s.<ref name="Altura">{{ca}} [http://www.enciclopedia.cat/fitxa_v2.jsp?NDCHEC=0080171 Arbre]. Enciclopèdia Catalana</ref> Os árbols son plantas [[perenne]]s que por un regular viven muitos anyos. En o sentito [[botanico]], os árbols son plantas con [[fusta]]. A fusta, conoixita tamién como [[xilema]] secundario, se produce por una capa de [[celula]]s, o [[cambium]] vascular, situata baixo a [[crosta]].


A formación d'a fusta ye un proceso repetitivo que superposa una nueva capa dencima d'as anteriors. O resultato a sobén ye visible en forma d'aniellos de creiximiento. Os solos grupos que contienen plantas con fusta, y por tanto árbols en o sentito estricto d'o termin, son as [[chimnosperma]]s y as [[anchiosperma]]s [[dicotiledonia]]s. Os árbols presentan una mayor lonchevidat que atros tipos de plantas. Bellas especies d'árbols (como as secuoyas) pueden blincar d'os 100 m d'altaria, y gosan vivir mils de anyos.
A formación d'a fusta ye un proceso repetitivo que superposa una nueva capa dencima d'as anteriors. O resultato a sobén ye visible en forma d'aniellos de creiximiento. Os solos grupos que contienen plantas con fusta, y por tanto árbols en o sentito estricto d'o termin, son as [[chimnosperma]]s y as [[anchiosperma]]s [[dicotiledonia]]s. Os árbols presentan una mayor lonchevidat que atros tipos de plantas. Bellas especies d'árbols (como as secuoyas) pueden blincar d'os 100 m d'altaria, y gosan vivir mils de anyos.
Linia 11: Linia 11:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Pakenham, Thomas . ''Remarkable Trees of the World''. (2002). ISBN 0-297-84300-1
* {{en}} Pakenham, Thomas . ''Remarkable Trees of the World''. (2002). ISBN 0-297-84300-1
* Pakenham, Thomas. ''Meetings with Remarkable Trees''.(1996). ISBN 0-297-83255-7
* {{en}} Pakenham, Thomas. ''Meetings with Remarkable Trees''.(1996). ISBN 0-297-83255-7
* Colin Tudge. ''The Secret Life of Trees. How They Live and Why They Matter''. Allen Lane. Londres (2005). ISBN 0-7139-9698-6.
* {{en}} Colin Tudge. ''The Secret Life of Trees. How They Live and Why They Matter''. Allen Lane. Londres (2005). ISBN 0-7139-9698-6.


== Se veiga tamién ==
== Se veiga tamién ==

Versión d'o 19:15 28 abr 2021

Articlo d'os 1000
Un caixico en Dinamarca.
Árbols nevatos en o Fornigal.

Un árbol[1] (d'o latín < ARBORE)[2] ye una planta que puet creixer dica mas de cinco metros d'altaria gracias a una estructura que forma un tronco, y eventualment ramificacions ditas ramas y brancas.[3] Os árbols son plantas perennes que por un regular viven muitos anyos. En o sentito botanico, os árbols son plantas con fusta. A fusta, conoixita tamién como xilema secundario, se produce por una capa de celulas, o cambium vascular, situata baixo a crosta.

A formación d'a fusta ye un proceso repetitivo que superposa una nueva capa dencima d'as anteriors. O resultato a sobén ye visible en forma d'aniellos de creiximiento. Os solos grupos que contienen plantas con fusta, y por tanto árbols en o sentito estricto d'o termin, son as chimnospermas y as anchiospermas dicotiledonias. Os árbols presentan una mayor lonchevidat que atros tipos de plantas. Bellas especies d'árbols (como as secuoyas) pueden blincar d'os 100 m d'altaria, y gosan vivir mils de anyos.

Os primers árbols apareixen en a Tierra fa bells 370 millons d'anyos,[4] en o periodo Devonián, y yeran os antipasaus d'as coniferas actuals. O desembolique en altaria y a ramificación d'as brancas premiten a los árbols aumentar a suya capacidat d'espleitación d'o espacio aerio. A distribución d'as fuellas a diferents rans premite a l'árbol aumentar a superficie d'intercambio ta la fotosintesi.[4] A suya gran capacidat fotosintetica fa que os árbol chuguen un papel important en os ciclos ecolochicos terrestres, gracias a la suya capacidat d'almadazenamiento de carbonio, o suyo rol en o ciclo de l'augua, y a formación d'os ecosistemas complexos que son as selvas, fuent y refuchios d'a biodiversidat.[4][5]

Os árbols tamién representan una fuent considerable de recursos ta la especie humana, tanto de materials (prencipalment fusta) como de provisions (particularment fruitos), entre atros. Ocupan un puesto real y simbolico important en quasi totas as culturas d'o mundo.

Bibliografia

  • (en) Pakenham, Thomas . Remarkable Trees of the World. (2002). ISBN 0-297-84300-1
  • (en) Pakenham, Thomas. Meetings with Remarkable Trees.(1996). ISBN 0-297-83255-7
  • (en) Colin Tudge. The Secret Life of Trees. How They Live and Why They Matter. Allen Lane. Londres (2005). ISBN 0-7139-9698-6.

Se veiga tamién

Referencias

  1. (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.13
  2. (es) José María Enguita Utrilla:Un vocabulario agrícola turiasonense de 1382, Turiaso n°8, 1989, ISSN 0211-7207, p.139-178
  3. (ca) Arbre. Enciclopèdia Catalana
  4. 4,0 4,1 4,2 (en) The Quiet Evolution of Trees. McLamb, E. & Hall, J. C. Earthwork & Systems. Ecology.com
  5. (en) Amazon Rainforest, Amazon Plants, Amazon River Animals. World Wide Fund for Nature

Vinclos externos