Diferencia entre revisiones de «Pasau imperfecto d'indicativo»
Sin resumen de edición |
m EBRO movió a pachina Pasato imperfecto d'indicativo ta Pasau imperfecto d'indicativo sobre una reendrecera: representatividat de los participios en -au, -ada. |
(Garra diferencia)
|
Versión d'o 12:18 15 chi 2017
O pasau imperfecto d'indicativo s'emplega pa indicar una acción verbal pasada pero vista en la suya durada, ye dicir, en una unidat de tiempo que no ha rematau, sin importar quan encomenzó ni quan remató.
O pasau imperfecto d'indicativo en aragonés ye diferent a como ye en idiomas vicins como castellano u catalán. Manimenos ye pareixiu a como ye en italián y gascón. En aragonés, italián y gascón s'expresa metendo dezaga la radiz una desinencia -BA- y dimpués las desinencias presonals. Ye una traza més fidel a lo modelo latín y a conservación d'a -b- en la 2ª y 3ª conchugacions la consideran bells filologos como d'alcuerdo con una caracteristica d'a fonetica aragonesa y d'os atros dos luengaches mencionaus, on bi ha tendencia a la consonant oclusiva sonora latina como en remugar, coda, leixiva.
- PARTI-BA-M > *Partiva > Partiba
- PARTI-BA-S > *Partivas > Partibas
- PARTI-BA-T > *Partiva > Partiba
- PARTI-BA-MUS > *Partívanos > Partíbanos
- PARTI-BA-TIS > *Partívatz > Partíbatz
- PARTI-BA-NT > *Partívan > Partiban
O pasau imperfecto d'indicativo en aragonés
As formas més chenerals y que se fan servir en aragonés común son:
Presona | 1ª Conchugación | 2ª Conchugación | 3ª Conchugación |
1ª Sing. | Aduyaba | Debeba | Partiba |
2ª Sing. | Aduyabas | Debebas | Partibas |
3ª Sing. | Aduyaba | Debeba | Partiba |
1ª Plur. | Aduyábanos | Debébanos | Partíbanos |
2ª Plur. | Aduyábatz | Debébatz | Partíbatz |
3ª Plur. | Aduyaban | Debeban | Partiban |
A desinencia presonal en a 1ª presona plural cambia ta -nos n'este y atros tiempos verbals: o pasau imperfecto de subchuntivo y os condicionals (que derivan d'o imperfecto d'indicativo). Ye notable tamién que as formas con -nos son tamién esdruixulas, n'un romance que huei tiende a no pronunciar esdrúixols, pero que en o pasau ne pronunciaba (como en Puértolas).
O pasau imperfecto d'indicativo en francés
O pasau imperfecto d'indicativo en o francés se forma con as desinencias -ais, -ais, -ait, -ions, -iez, -aient sobre a radiz.
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Chantais |
2ª Sing. | Chantais |
3ª Sing. | Chantait |
1ª Plur. | Chantions |
2ª Plur. | Chantiez |
3ª Plur. | Chantaient |
En o caso d'os verbos irregulars a radiz d'o pasau imperfecto coincide con a d'as primera y segunda presonas en plural d'o present d'indicativo.
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Pouvais |
2ª Sing. | Pouvais |
3ª Sing. | Pouvait |
1ª Plur. | Pouvions |
2ª Plur. | Pouviez |
3ª Plur. | Pouvaient |
Esto fa que os verbos remataus en -ier y en -yer d'a primera conchugación francesa presenten formas en -ii- u -yi-
Os verbos remataus en -ier en francés (étudier, remercier, oublier, apprecier) son relacionaus con beluns d'os verbos remataus en -iar no freqüentativos en aragonés (estudiar, apreciar).
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Étudiais |
2ª Sing. | Étudiais |
3ª Sing. | Étudiait |
1ª Plur. | Étudiions |
2ª Plur. | Étudiiez |
3ª Plur. | Étudiaient |
Os verbos remataus en -yer en francés (payer, employer) son relacionaus con beluns d'os verbos remataus en -gar en aragonés (pagar, emplegar).
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Payais |
2ª Sing. | Payais |
3ª Sing. | Payait |
1ª Plur. | Payions |
2ª Plur. | Payiez |
3ª Plur. | Payaient |
A part d'os usos pasaus o imperfecto d'indicativo se fa servir o imperfecto d'indicativo en oracions condicionals hipoteticas ocupando o puesto que en atras luengas neolatinas corresponde a lo pasau imperfecto de subchuntivo:
- Si j'étais riche je ferais le tour du monde.
- "Si fuese rico faría a vuelta a lo mundo".