Chirmans Grimm

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Os chirmans Grimm, Wilhelm y Jacob.

Os Chirmans Grimm (en alemán Die Gebrüder Grimm) estioron dos chirmans y escritors alemans, Jacob Grimm (1785-1863) y Wilhelm Grimm (1786-1859), famosos por os suyos cuentos ta ninos y tamién por o suyo "Diccionario alemán", as "Leyendas alemanas", a "Gramatica alemana", a "Mitolochía alemana" y os "Kinder und Hausmärchen" ("Cuentos d'a infancia y de casa"), o que les ha valiu estar reconoixius como fundadors d'a filolochía alemana.

As suyas vidas[editar | modificar o codigo]

Estatua d'os Chirmans Grimm en Hanau

Jacob y Wilhelm Grimm naixioron en a localidat alemana de Hanau (en Hesse). A os 20 anyos d'edat, Jacob treballaba como bibliotecario y Wilhelm como secretario d'a biblioteca. Antes de plegar a os 30 anyos, heban conseguiu sobresalir gracias a las suyas publicacions. Estioron profesors universitarios en Kassel (1829 y 1839 respectivament). Estando profesors d'a Universidat de Gotinga, los forachitoron en 1837 por protestar contra o rei Ernesto Augusto I de Hannover. A l'anyo siguient estioron convidaus por Frederico Guillén IV de Prusia a Berlín, a on exercioron como profesors en a Universidat de Humboldt.

Dimpués d'as Revolucions de 1848, Jacob estió miembro d'o Parlamento de Frankfurt.

Obra[editar | modificar o codigo]

A labor d'os chirmans Grimm no estió nomás recopilar historias, sino que s'extendilló tamién a la docencia y a investigación lingüistica, mas que mas d'a gramatica comparada y a lingüistica historica. Os suyos estudios d'a luenga alemana son piezas importants d'o posterior desembolique d'o estudio lingüistico (como a Lei de Grimm), encara que as suyas teorías sobre l'orichen divino d'o luengache estioron rapidament repuyadas.

Amás d'os suyos cuentos de fadas, os Grimm tamién son conoixius por a suya obra "Deutsches Wörterbuch", un diccionario en 33 tomos con etimolochías y eixemplos d'uso d'o lexico alemán, que no estió rematau dica 1960.

Tamién publicoron una selección comentada de romances espanyols titulada "Silva de romances viellos".

Cuentos de fadas[editar | modificar o codigo]

Portalada de "Kinder und Hausmärchen"

En 1803 os chirmans Grimm conoixioron en a Universidat de Marburgo (Hesse) a os romanticos Clemens Brentano y Achim von Arnim, qui dispertoron en éls o intrés por os cuentos tradicionals.

Jacob y Wilhelm empecipioron a replegar y elaborar os cuentos d'a tradición oral en o entorno burgués de Kassel, marcau por o caracter d'os hugonotz. Estió chustament d'una muller proveniente d'una familia d'hugonoz de qui obtenioron gran parte d'as historias replegadas en o suyo libro "Kinder und Hausmärchen" (en alemán Cuentos d'a infancia y a casa), dos volumens publicaus en 1812 y 1815. A colección fue enamplada en 1857 y se conoixe popularment como "Cuentos de fadas d'os chirmans Grimm". A suya extraordinaria difusión ha contribuiu decisivament a divulgar cuentos como Blancanieu (en alemán Schneewittchen), Cenisosa (en alemán Aschenputtel), Hänsel y Gretel (en alemán Hänsel und Gretel), A bonica adormida d'a selva (en alemán Dornröschen), a Fuent d'as fadas, Märchen von einem, der auszog, das Fürchten zu lernen u Pulgaret (en alemán Daumesdick). Un aspecto controvertido d'iste exito ye que en muitos puestos a suya versión escrita ha desplazau cuasi por completo a la tradición oral local.

Os textos se fuoron adornando y, a vegadas, censurando d'edición en edición a causa d'a suya extrema dureza. Os Grimm s'esfendeban d'as criticas argumentando que os suyos cuentos no yeran dirichius ta os ninos. Pero, ta satisfer as exichencias d'o publico burgués, habioron de cambiar cuantos detalles d'os orichinals. Por eixemplo, a mai de Hänsel y Gretel pasó a estar una madrastra, porque o feito d'abandonar a os ninos en a selva (que o suyo significau simbolico no se reconoixió) no coincidiba con a imachen tradicional d'a mai d'a epoca. Tamién calió cambiar u, millor dito, omitir alusions sexuals explicitas.

Os autors replegoron cualques cuentos franceses gracias a Dorothea Viehmann y a las familias Hassenflug y Wild (una filla d'os Wild se convertiría dimpués en a esposa de Wilhelm). Pero ta escribir un libro de cuentos verdaderament alemán, aquels cuentos que plegoron de Francia a os países de fabla alemana, como o Le Chat botté u La barbe bleue, s'habioron d'eliminar d'as edicions posteriors.

En 1812, os chirmans Grimm editoron o primer tomo de "Kinder und Hausmärchen", en o que publicaban a suya recopilación de cuentos, a o que siguió en 1814 o suyo segundo tomo. Una tercera edición amaneixió en 1837 y a zaguera edición supervisada por éls, en 1857. As primeras coleccions se vendioron modestament en Alemanya, a o prencipio tasament bels cientos d'eixemplars a l'anyo.

Istas primeras edicions no yeran dirichidas a un publico infantil; en primeras os chirmans Grimm refusoron fer servir ilustracions en os suyos libros y preferiban las notas eruditas a piet de pachina, que ocupaban cuasi tanto espacio como os cuentos mesmos. En os suyos inicios nunca no se consideroron escritors ta ninos sino folcloristas patrioticos. Alemanya en a epoca d'os chirmans Grimm heba estau invadida por os exercitos de Napoleón, y o nuevo gubierno miraba de suprimir a cultura local d'o viello rechimen de feudos y principados de l'Alemanya de prencipios d'o sieglo XIX.

Rapunzel

Sería a partir de 1825 cuan aconseguirían mayors vendas, en aconseguir a publicación d'a "Kleine Ausgabe" (en alemán Chicota Edición) de 50 relatos con ilustracions fantasticas d'o suyo chirmán Ludwig. Ista yera una edición condensada destinada ta lectors infantils. Entre 1825 y 1858 se publicarían diez edicions d'ista Chicota Edición.

A meyaus d'o sieglo XIX, en cualques sectors d'America d'o Norte a colección de cuentos yera condenada por mayestros, pais de familia y figuras relichiosas a causa d'o suyo crudo y incivilizado conteniu, ya que representaba a cultura medieval con toz os suyos richidos prejuicios, crudeza y atrocidades. Os adultos ofendius s'oposaban a os castigos imposaus a os villanos. Un eixemplo se puede veyer en a versión orichinal de Blancanieu, a la malvada madrastra se le obliga a bailar con uns borceguins de fierro ardient a o royo vivo dica cayer muerta. Os primers libros ilustraus estioron feitos por os editores angleses. Una vegada que os chirmans Grimm descubrioron a o suyo nuevo publico infantil s'adedicoron a refinar y suavizar os suyos cuentos.

Os 210 cuentos d'a colección d'os Grimm forman una antolochía de cuentos de fadas, fabulas, farsas rusticas y alegorías relichiosas. Dica agora a colección ha estau traducida a mas de 160 idiomas. Os cuentos y os personaches hue en día son usaus en o teatro, a opera, os cómics, o cine, a pintura, a publicidat y a moda. Os eixemplars manuscritos de "Kinder und Hausmärchen" propiedat d'a biblioteca d'a Universidat de Kassel estioron incluius en o Programa Memoria d'o Mundo d'a Unesco en 2005. Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial y dica 1948 fue prohibida a venda d'os cuentos d'os chirmans Grimm en a zona d'ocupación anglesa, ya que os angleses los consideraban como una preba d'a suposada maldat d'os alemans entre a guerra.

L'actual edición (1996 y 2004) d'as versions orichinals d'os chirmans Grimm fue publicada por Hans-Jörg Uther. A primera traducción a o castellano estió feita dreitament de l'alemán, en 1879, por Don José S. Viedma (1831-1898).

A suya obra en o cine[editar | modificar o codigo]

Os cuentos d'os chirmans Grimm han estau muit populars dende os suyos orichens. En o sieglo XX a suya fama creixió gracias a la cheneralización d'a lectura infantil.

O cine d'animación ha aproveitau iste feito ta levar a la pantalla cualques cintas que parten de cuentos d'os Grimm; asinas, Walt Disney produció en 1937 a cinta Snow White and the Seven Dwarfs) ("Blancanieu y os siet enanez"), en 1950 "Aschenputtel" ("Cenisosa"), si bien ista cinta se basa tamién en a versión d'o cuento que escribió o francés Charles Perrault (1628-1705).

En 1969, os estudios Soyuzmultfilm engueroron un cortometrache musical de dibuixos animaus basau en cuentos d'os Chirmans Grimm y dirichiu por Valentina Brumberg (Валентина Брумберг, 1899-1975) y Zinaida Brumberg (Зинаида Брумберг, 1900-1983): "A princesa caprichosa" (en ruso Капризная принцесса).

Entre o decenio d'os anyos 70 y os anyos 80 s'emitioron cuantas series d'animación chaponesa (anime) que recopilaban muitos d'os cuentos versionados por toz dos escritors alemans. Asinas como en os anyos 90 diversas series y coleccions de producción chaponesa, americana y australiana, entre atras, que encara que aproveitando os lanzamientos d'a Disney ta vender, relataba as versions de modo mas fidel que l'afamada productora americana.

En 1998 a Twentieth Century Fox Film Corporation quitaba una particular versión de "Cenisosa" con a cinta "Ever After: A Cinderella Story" dirichida por Andy Tennant y protagonizada por Drew Barrymore y Anjelica Huston, a on se mezclaban licherament todas dos versions escritas por Grimm y Perrault.

En 2005 s'engueró "The Brothers Grimm" dirichida por Terry Gilliam, una cinta que narra as vivencias apocrifas de toz dos chirmans.

En 2010 Walt Disney Company torna a recurrir a o mundo d'os cuentos de fadas con o personache de Rapunzel en a cinta "Tangled" (animada por CGI).

Tamién en 2010 s'engueraba a primera parte d'a producción "2D Rapunzel Nabunzel", un prochecto d'animación tradicional independient realizau por l'autor Efrayn R.S. y protagonizado vocalment por Lydia Cuestas.

En 2012 s'engueraban tres cintas basadas en o cuento de Blancanieu. D'un costau "Mirror, mirror" (Espiellet, espiellet), dirichida por Tarsem Singh y protagonizada por Lily Collins y Julia Roberts. Poco dimpués Universal Pictures presenta en a gran pantalla "Snow White & the Huntsman" ("Blancanieu y a Leyenda d'o Cazataire") dirichida por Rupert Sanders y interpretada por Kristen Stewart y Charlize Theron. Y finalment a cinta espanyola "Blancanieves", dirichida por Pablo Berger y protagonizada por Maribel Verdú y Macarena García.

A suya obra en a televisión[editar | modificar o codigo]

Representación teatral de "Die zertanzten Schuhe"

En l'anyo 1978 s'enguero ta a televisión d'Estaus Unius a cinta musical "Once Upon a Brothers Grimm".

A canal Universal engueró en 2011 una serie dita "Grimm". Situada en l'actual Portland (Oregón), a serie da un nuevo chiro a las historias d'os chirmans Grimm. O protagonista d'a serie ye un detective d'homicidios que s'entera que ye un descendiente d'un grupo de cazadors conoixius como os Grimm, que luitan por mantener a la humanidat a resguardo d'as creaturas sobrenaturals d'o mundo. Asume alavez o suyo destín, que ye protecher a o mundo d'os siniestros personaches de cuentos que s'han infiltrau en o mundo real.

A suya obra en teatro[editar | modificar o codigo]

En l'anyo 2010 s'enguera en Archentina un espectaclo clamau "Los fabulosos Grimm", protagonizado por Gustavo Monche y Giselle Pessacq, reinventando os cuentos y dando-le una mirada mas teatral. Obtenió una gran repercusión de critica y publico. A obra realizó funcions dica o 2012. Estando destacau por os "Premios Teatro d'o Mundo 2010" y ganador d'os "Premios ATINA" en as categorías "Espectaclo", "Interprete Masculín" (Gustavo Monche), "Interprete Femenina" (Giselle Pessacq), "Coreografía" (Vanesa García Millán) y "Vestuario" (Alberto Mauri).

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]