Companyía de Chesús

De Biquipedia
(Reendrezau dende Chesuitas)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Companyía de Chesús
Societatis Jesu
Información cheneral
Nombre latín Societatis Jesu
Nombre común Chesuitas
Siglas S.J.
Fundador Sant Inacio de Loyola
Fundación 1534
Desaparición 1773 (supresión)
País Roma, Estatos Pontificios
Orichen Loyola, Reino de Navarra
Organización
Superior Adolfo Nicolás Pachón
Relichiosos 18.516 (2009)
Curia Borgo Santo Spirito 4, CP 6139 Roma
Actividatz Amostranza, misions, treballo intelectual
Personas destacatas Sant Inacio de Loyola, Sant Francisco de Xabier, Sant Francisco de Borcha, Baltasar Gracián, Pedro Arrupe
Web www.sjweb.info

A Companyía de Chesús (en latín Societatis Jesu S.J.) ye una orden relichiosa catolica establita en 1540 por Inacio de Loyola, qui dimpués fue canonizato como Sant Inacio de Loyola, y reconoixita por o Papa Pavlo III o 27 de setiembre de 1540. Os miembros d'ista orden se conoixen popularment como los chesuitas. Con bels 20.000 miembros, ye a orden mas gran d'a Ilesia catolica de l'actualidat. A suya estricta formación de mas de 10 anyos (estudian filosofía y teolochía, antimás de realizar "practicas" de diversa naturaleza y estudiar diferents luengas) fació que se convertisen mientres mas de cuatro sieglos en os líders intelectuals d'o catolicismo. Os chesuitas realizan os tres votos habituals d'a vida relichiosa (obedencia, pobreza y castidat), pero antimás, adhiben unatro voto d'obedencia a lo Papa de Roma. A Companyía de Chesús ha estato una organización relichiosa que ha vivito entre l'alabanza y a critica, pero siempre en a polemica.

Os chesuitas en Aragón[editar | modificar o codigo]

Provincias d'a Companyía de Chesús en Espanya.

   Loyola

   Aragón

   Tarraconense

   Betica

   Castiella

Aragón se clasifica aintro d'a provincia chesuitica d'Aragón que incluye amás o País Valenciano y as Islas Balears. As localidaz a on se troba a presencia d'a Companyía de Chesús son Zaragoza, Uesca, Valencia, Gandía, Fontilles, Alicant y Palma. En toda a provincia bi ha 6 colechios, con 500 profesors y cuasi 7.000 alumnos.

Historia[editar | modificar o codigo]

En l'anyo 1547, Sant Inacio de Loyola establió a provincia d'Espanya, dimpués, en 1554 ista provincia se dividiría en dos, Aragón y Castiella, fendo parti d'a provincia d'Aragón os Reinos d'Aragón, Valencia y Mallorca y o Prencipau de Catalunya. Dica 1597 ista provincia encluyiba tamién a isla de Cerdenya[1]. O gran promotor d'a orden en a Corona d'Aragón en istas primeras envueltas estió Sant Francisco de Borcha, bisnieto de Ferrando o Catolico. En 1815 tornarían a unir-se todas as provincias en Espanya, ta dividir-se atra vegada en 1863. En 1948, Zaragoza, Uesca y Teruel pasan a fer parti d'a provincia de Castiella Oriental, chunto a Guipuzcua, Navarra, La Rioja y Soria. A resta de provincias que feban parte d'a provincia d'Aragón se agrupan en una nueva, a Tarraconense. Ista rariza situación dura dica 1962, cuan as provincias aragonesas quedan ya agrupadas como en l'actualidat.

A presencia d'a Companyía de Chesús en Aragón prencipia en 1557, con a fundación d'o Colechio d'a Purisma Concepción (dimpués de Sant Carlos) en Zaragoza. Bels anyos dimpués, en 1584 s'estableixe o Colechio de Calatayú, en o puesto a on mas tardi, en 1752 se creyaría tamién o Real Seminario de Nobles d'a Inmaculata Concepción. En os siguients anyos se creyarían en todo o reino mas colechios y residencias, como o Colechio de Sant Vicent Mártir (hue Hogar Doz) en 1591 en Tarazona, o Colegio de Sant Vicent en 1605 en Uesca, o Colechio de Graus en 1652, o Colechio d'Alagón en 1688, a Residencia de Fonz en 1633, o Colechio de Casp en 1740 y o Colechio de Teruel en 1745.

En 1767 Carlos III chita a os chesuitas d'Espanya. Por ixas envueltas yeran mas de 600 os chesuitas forachitatos por Carlos III en toda a provincia d'Aragón, d'os que nomas una cuatrena parti yeran naixitos d'Aragón. Muitos d'istos chesuitas, mas de 50, morioron en a travesía entre Salou y Civitavecchia y atros muitos se secularizoron.

A restauración d'a Companyía de Chesus se produce entre 1814 por o papa Pío VII y 1815 por o rei Ferrando VII, anyos dimpués en 1863 ye cuan torna a creyar-se a provincia d'Aragón, que en iste periodo yera unita con Castiella formando a sola provincia d'Espanya. Como no se podioron recuperar os antigos biens anteriors a la expulsión, se creyan nuevas institucions. D'ixas envueltas son a Residencia de Graus (1816-1820, 1870-1873), a Residencia de Zaragoza (1856-1985) y o Colechio d'o Salvador de Zaragoza (1871). En l'anyo 1877 se creya en o Monesterio de Veruela o Noviciato d'a provincia d'Aragón, tornando-se l'edificio ta o Estato en 1971. Un anyo dimpués, en 1878, se creya a Residencia de Uesca.

Basilica de Sant Inacio en Loyola.

En 1932 se torna a disolver a Companyía mientres a Segunda Republica Espanyola y no ye dica 1939 cuan os miembros d'a companyía tornan a las suyas antigas comunidaz y obras apostolicas. En os siguients anyos prencipian a establir-se nuevas obras como o Colechio Mayor Pignatelli (1954-1975), a Editorial Hechos y Dichos (1957-1984), a Residencia de Graus (1974-1978), Statio en o barrio de La Jota (1976) y a Parroquia d'o Sagrato Corazón en Miraflors (1985-2000).

Os anyos 1970 plegan con nuevos cambeos. En 1970 se treslada o Colechio d'o Salvador a l'actual edificio situato en a Romareda, fusionando-se en 1983 con o Colechio de Jesús-María dica 2011. En zaguerías de 1970 se produce tamién o treslato d'o Noviciato d'a Provincia dende Veruela enta a carrera Cheneral Mola de Zaragoza (hue Paseyo Sagasta) a on permaneixerá dica 1977 cuan se torna a tresladar enta Benimámet (Valencia). En 1984 s'inaugura o Noviciato Interprovincial Sant Chusé Pignatelli d'as provincias d'Aragón, Loyola y Tarraconense, pasando en 2006 a estar-lo de todas as provincias espanyolas. En ixe mesmo anyo prencipia a funcionar en o Centro Pignatelli (en o Paseyo Constitución de Zaragoza) o Seminario d'Investigación ta a Paz.

Entre os chesuitas aragoneses mas destacatos se troban Sant Chusé de Pignatelli y Baltasar Gracián. Actualment, seguntes o catalogo chesuitico de l'anyo 2000 bi ha 227 chesuitas en a provincia d'Aragón, d'os que 43 serían aragoneses. Bi ha atros 145 destribuyitos por misions y atras provincias chesuiticas, d'os que 35 son naixitos d'Aragón. Entre as provincias de Uesca y Zaragoza bi ha 61 chesuitas, 34 d'éls han naixito d'Aragón. Muitos d'istos relichiosos residen en as diferents casas que tien a orden en o país, 6 d'éls viven en a Residencia de Uesca y 23 en o Colechio de Jesús-María El Salvador, a on cuasi a metat d'éls tamién treballan. Se troban tamién chesuitas en o Noviciato Sant Chusé Pignatelli, casa común d'as provincias d'Aragón, Loyola y Tarraconense, con 4 chesuitas y 5 novicios; a Residencia y Parroquia d'o Sagrado Corazón con 8 chesuitas, a Residencia y Parroquia Nuestra Sinyora de Belén con 6 chesuitas y 3 chesuitas en a Comunidat de «La Jota». En o Centro Pignatelli bi ha 10 jesuitas, 6 residents en o Centro y 4 d'atras casas que dirichen a Sección Academica, o Seminario d'Investigación ta a Paz, a Escuela de Pais, a Comunidat de Chóvens Centro-Pignatelli, a Biblioteca y a Ilesia Sant Chusé Pignatelli y a Casa d'Eixercicios d'a Quinta Julieta, con un equipo de 3 chesuitas y as Relichiosas Esclavas de Cristo Rei.

Superiors provincials d'Aragón[editar | modificar o codigo]

Baltasar Gracián, chesuita aragonés
Periodo Superior provincial
25 de chulio de 1962 - 4 d'agosto de 1964 P. Manuel Marina Martín S.J.
4 d'agosto de 1964 - 18 d'abril de 1970 P. Mariano Madurga Lacalle S.J.
18 d'abril de 1970 - 14 de marzo de 1976 P. Ignacio Moragués Tamasó S.J.
14 de marzo de 1976 - 13 d'abril de 1980 P. Lorenzo Ayerdi Chinestra S.J.
13 d'abril de 1980 - 28 de chunio de 1986 P. Eduardo Serón Puértolas S.J.
28 de chunio de 1986 - 21 de chunio de 1992 P. Francisco Javier García Forcada S.J.
21 de chunio de 1992 - 11 de chunio de 1998 P. Julio Colomer Casanova S.J.
11 de chunio de 1998 - 30 d'abril de 2004 P. Darío Mollá Llácer S.J.
30 d'abril de 2004 - 30 de mayo de 2010 P. Carlos María Sancho de Claver S.J.
30 de mayo de 2010 - present P. Vicente Durá Garrigues S.J.

Referencias[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]