Bretanya (rechión historica)
| Bretanya Breizh - Bertaigne | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rechión historica de Francia | |||||
| |||||
 Situación en Europa | |||||
| Capital | Naunnt | ||||
| Idioma oficial • Luenga propia • Atros idiomas |
Francés Bretón y galó Petavín-santonchés | ||||
| Entidat • Estato |
Rechión historica Francia
| ||||
| Superficie • Total |
34.000 km² | ||||
| Población • Total • Densidat |
4.300.000 hab. 126,50 hab/km² | ||||
| Chentilicio | Bretón/a | ||||
| Himno nacional | Bro gozh ma zadoù | ||||
| Lema nacional | Potius mori quam fœdari¹ (latín) Kentoc'h mervel eget bezañ saotret¹ (breton) | ||||
|
1 ¹ Antis a muerte que a deshonor | |||||
.svg)
A rechión historica de Bretanya (Breizh en bretón, Bertaigne en galó, Bretagne en francés) ye una provincias historica de Francia que estió independient d'iste país durant muitas anyadas.
Ye una peninsula situata a l'ueste de l'actual Francia, (peninsula de Bretanya u peninsula armoricana), que dentra en l'Ocián Atlantico, con o Canal d'a Manga a o norte, a Mar Celta a l'ueste, y o Golfo de Vizcaya a o sud, con una superficie d'arredol de 4.300.000 habitants en arredol de 34.000 km², con una densidat de población de 126,50 hab/km².
Ye considerata como una d'as seis nacions celtas, y a suya luenga historica ye o bretón, una luenga celta que no ye descendient d'o idioma galo u atra luenga celtica continental, sino que plegó ta Bretanya en os zaguers intes d'o Imperio román dende a isla de Bretanya quan os pueblos chermanicos invadioron l'antiga provincia romana,[1] y fa parte d'as luengas britonicas, como o cornuallés, o cumbrico y o picto.
Quan plegoron a Bretanya os refuchiatos britanos, bi establioron reinos independients, reunitos en o sieglo IX en un reino de Bretanya,[2] que esdevenió por circunstancias historicas un ducato de Bretanya[3] que reconoixeba febles dependencias feudals con o reino de Francia, dica esdevenir en 1532 un estato independient con una unión personal con Francia. No estió dica 1790, dimpués d'a Revolución francesa y a creyación d'os departamentos como a base d'o sistema administrativo francés, que Bretanya esdevenió un conchunto formato por 5 departaments. Sindembargo, quan en 1972 s'establioron as rechions de Francia, una parte de Bretanya fue separata d'o resto y fue integrata en a rechión francesa de Países d'a Loira, encluyendo a suya capital historica, Naunnt (Nantes en francés), encara que bi habió una gran oposición en os territorios segregatos. O resto d'o país, con cuatro departamentos, ye l'actual rechión de Bretanya.
O suyo nombre en bretón, Breizh ([brɛjs] en bretón KLT, [brɛχ] en bretón gwened), s'escribe con «ZH» ta aproximar l'antiga grafía d'o norte y de l'ueste (Breiz) con a grafía d'o sud (Breih). «Breizh» a sobén s'abrevia como BZH.
Cultura de Bretanya[editar | editar código]
En Bretanya bi ha una rica literatura oral con elementos mitolochicos celtas a vegatas coincidents con Galas y Bretanya. A sobén os dioses y heroes pagans y dica presonaches historicos han estato cristianizatos como santos que no reconoixe a ilesia catolica. Tot esto constituye a mitolochía bretona.
Simbolos de Bretanya[editar | editar código]
Se veiga tamién[editar | editar código]
Vinclos externos[editar | editar código]
Se veigan as imáchens de Commons sobre Bretanya.- Pachina web d'o Concello Cultural de Bretanya.
- Dossiers electronicos d'o Inventario cheneral: Patrimonio arquitectonico y moviliario de Bretanya.
- Historia de Bretanya.
- Historia y etimolochía d'as comunas de Bretanya.
- Douaroniezh Breizh / Cheografía de Bretanya.
- Historia d'as banderas de Bretanya.
- Pachina web oficial d'o Castiello d'os duques de Bretanya.
- Patrimonio dichital de Bretanya.
Referencias[editar | editar código]
- ↑ (fr) Léon Fleuriot: Les Origines de la Bretagne, capitol II «Les Bretons sur le continent dans l'armée romaine et les premiers Bretons en Armorique» pachinas 39 a 50, Payot, París, 1999, (ISBN 2-228-12711-6).
- ↑ (fr) Joël Cornette: Histoire de la Bretagne et des Bretons, Seuil, París, 2005, (ISBN 2-02-054890-09).
- ↑ (fr) Alain Déniel: Le Mouvement breton, 1919-1945, éditions La Découverte, París, 1976, (ISBN 2-7071-0826-X).