Desierto d'o Sahara

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Imachen de satelite d'o desierto d'o Sahara

O desierto d'o Sahara (aṣ-Ṣaḥrāʾ al-Kubrà, O Gran Desierto"), ye un desierto localizato en o norte d'Africa y tien una antigüidat de mas de 2,5 millons d'anyadas. En l'actualidat ye o mas gran d'o mundo (tien mas de 9.065.000 km²). O suyo nombre deriva d'o arabe sahara صحراء traducción d'a palabra tuareg de Tenere ("desierto"), y que en a Peninsula Iberica ha produciu toponimos d'a familia de Zafra.

Iste desierto comparte muga con cuasi toz os países d'o norte d'Africa, predominant de cultura arabe, antes berber. As dunas prencipian cerca de l'Alto Atlas y s'estendillan dica zonas tropicals mas a lo sud. En as costeras de l'Atlas Marroquín (Alto Atlas), nomás bi ha vechetación unos metros mas allá d'o curso d'os pobres ríos. Sin dembargo, ista tien una verdor intensa que concara con l'arena redolant. Abundan as palmeras de dátils. Toz os oasis son escanaus, ta guaranciar l'augua en todas as zonas de siembra. Muitas vegadas, l'augua no procede de ríos, procede d'as auguas soterranyas que s'estrayen con pozos.

En Marruecos, s'ofreixen a lo viachero cuantas formas de conoixer o Sahara. Talment amás común siga la d'alfonsar-se en o desierto con vehiclos 4x4 trescruzando as dunas. Atra forma mas turistica ye muntando dromedarios, y por suposau, a forma tradicional ye ir a piet.

Países

O desierto d'o Sahara ocupa territorios d'os siguients países.

Archelia. Chad. Echipto.

Libia. Marruecos. Mauritania.

Malí. Nícher. Sudán.

Tunicia. Sahara Occidental.

Flora y Fauna

En o desierto d'o Sahara bi ha d'alto u baixo 2.500 especies de plantas entre as que se troban 1.100 especies de clima mediterranio en a zona d'influencia d'iste clima, en o Sahara meridional mas de 850 y en o Sahara central de clima desertico 500 especies de acacias, palmeras, suculentas, arbustos espinosos y pastos adaptaus a condicions aridas.

O Sahara en a cultura

O Sahara ye un buen y espectacular escenario natural ta cintas de cine y de televisión, en él s'han filmau a saber-lo de cintas y reportaches, d'entre as mas famosas Lawrence of Arabia, d'atras portan o nombre de Sahara como as cintas d'o 1943 con Humphrey Bogart, 1983 con Brooke Shields y 2005 con Penélope Cruz.

Esporte

En o desierto d'o Sahara ye un lugar a on se organizan competicions esportivas por o suyo component d'aventura. A competicion mes conoixita yera o Rally París-Dakar que feba un recorrido d'ende París, pero en as suyas zagueras edicions se feba de bel atra ciudat europea, dica Dakar en o Senegal, fendo bellas etapas por o desierto d'o Sahara. Iste rally fue organizato en Africa dende o anyo 1979 dica 2008, dende l'anyo siguient dica o 2019 a competicion se celebró en Sudamerica y dende l'anyo 2020 a cursa se treslada ta Asia y se fa en Arabia Saudita.

Tamién se organizan cursas a piet como La Marathon des dunes, en Alcheria, a Maratón d'o Sahara organizata en o Sahara Occidental, con o suyo recorrido integro por o desierto d'o Sahara. y a preba d'ultrafondo Sultan Maratón des Sables, una cursa de 250 km por etapes.

Bibliografía

• Julivert, Manuel y VVAA. El Sáhara: tierras, pueblos y culturas. Universidat de Valencia, 2003. ISBN 978-84-3705-798-9.
• CHERKAOUI, Mohamed. El Sáhara, vínculos sociales y retos geoestratégicos. The Bardwell Press, 2008.ISBN 978-1-905622-17-7.
• Gearon, Eamonn. The Sahara: A Cultural History. Signal Books, UK, 2011.
• Scott, Chris. Sahara Overland. Trailblazer Guides, 2005.

Se veiga tamién

• Sahara Espanyol.
• Sahara Occidental.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Sahara.
• (fr) Flora y fauna d'o Sahara.
• (fr) O Sahara en o neolitico.
• (en) Información d'a cheografia y a cultura en o Sahara.