Prefixo bis-

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O prefixo bis- ye un prefixo romanz que da una valua peyorativa con matiz d'obliqüidat[1] y que deriva d'o prefixo BIS- latín.

Eixemplos de prefixo bis-:

Bi ha palabras que encomienzan por una silaba bis derivada d'o prefixo latín BIS- pero sin matiz peyorativa (bistrayer), conservando o significau orichinal de dualidat en latín.

Comparanza con atras luengas[editar | modificar o codigo]

O sufixo latín bis- tiene una evolución teorica ta bes d'acuerdo con o sistema vocalico d'o latín vulgar. Manimenos, a evolución no ha estau unicament fonetica y s'ha convertiu en dos sufixos, la uno conservando o significau de dualidat y l'atro prenendo un matiz peyorativo.

Como sufixo peyorativo ye poco documentau en aragonés, y no se'n fa referencia como sufixo que en estudios sobre o benasqués. Manimenos ye relativament bien documentau en catalán, occitán, francés y italiano. Os eixemplos en benasqués u en aragonés cheneral gosan tener equivalents en occitán u catalán.

O sufixo latín bis- indicador de dualitat en latín evolucionó en francés ta bes-, que prenió una valua peyorativa en bel caso (besace, besaigüé). A palabra besson ye relacionada etimolochicament con este sufixo francés por derivar d'o latín BĬSSO, BĬSSŌNIS[3] y amés sigue a mesma evolución en fonetica vocalica.

En l'occitán gascón de Sent Gaudenç se documenta bella palabra con este sufixo peyorativo: biscarlet, biscornar, biscornud y a bet-biscor ("a'l biés").[1]

En catalán se considera peyorativo en bescantar, bescavar, bescomptar[4] y besllum.

En italiano trobamos o sufixo bis- peyorativo y indicador d'irregularidat en adchectivos como bisunto y bislungo.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (es) José Antonio Saura Rami: Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas. Gara d'Edizions, Institución Fernando el Católico, 2003 p 337.
  2. (es) Pascual Ortega Pérez: Rentas del Castellán de Amposta (Orden del Hospital), En las Encomiendas de Ascó, Caspe y Miravet A Principios del Siglo XV, publicau en Miscel.lània de textos medievals. - Barcelona : Institució Milà i Fontanals, departament d'estudis medievals, 1985- = ISSN 0213-2257. - v. 8, (1996), p. 249-282 p 386.
  3. (fr) Jacqueline Picoche y Jean-Claude Rolland: Dictionnaire étymologique du français. Dictionnaires Le Robert, 2009. ISBN 2849024244, 9782849024249. p 32.
  4. (ca) Francesc de Borja Moll Casesnoves: Gramàtica històrica catalana. Biblioteca Lingüística Catalana. Editor: Universidat de València, 2011. ISBN 8437086000, 9788437086002. p 268.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]