Orestes

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Orestes acazau por as Furias, de William-Adolphe Bouguereau.

Orestes (en griego antigo Ὀρέστης) estió, en a mitolochía griega, o solo fillo d'Agamenón y Clitemnestra.

Seguntes a historia homerica Orestes yera ausent de Micenas cuan su pai tornó d'a Guerra de Troya y fue asasinau por o amant d'a suya esposa, Echisto. Ueito anyos dimpués Orestes tornó de Atenas y vengó a muerte de su pai asasinando a l'aimant d'a suya mai. Seguntes Pindaro, Orestes fue salvau por a suya cuidadora Arsione u a suya chirmana Electra, que lo quitó d'o país cuan Clitemnestra quereba matar-lo. Fuyió a Fanote en o Mont Parnaso, an o rei Estrofio se fació cargo d'él.

En o suyo vinte cumpleanyos o oraclo de Delfos le ordinó tornar a o suyo fogar y vengar a muerte de su pai. Orestes tornó a casa de conchunta con o suyo amigo Pílades, fillo de Estrofio. Seguntes Esquilo, Orestes se trobó con a suya chirmana Electra debant d'a fuesa d'Agamenón, an toz dos heban iu a rendir honors a o difunto; se reconoixioron y planioron cómo Orestes levaría a cabo a suya venganza. A mesma historia basica ye narrada de formas diferents por Sofocles y Euripides en as suyas respectivas obras entituladas Electra.

En as Eumenides d'Esquilo, dimpués d'a venganza (a vegadas con l'aduya de Electra) Orestes se barrena y ye acazau por as Erinias (que no fan lo mesmo con Electra), que a suya función ye castigar cualsiquier violación d'os ligallos de piedat familiar. Orestes se refuchia en o templo de Delfos, pero, tot y que Apolo le heba ordinau levar a cabo a suya venganza, no ye capaz de protecher a Orestes d'as suyas consecuencias. Finalment, Atena le recibe en l'acropoli d'Atenas y organiza un chudicio formal d'o caso debant d'o Areopago, un tribunal formau por doce chueces aticos. As Erinias exichen a suya victima, Orestes alega as órdens d'Apolo, os votos d'os chueces quedan dividius equitativament y Atena lo declara innocent con o suyo voto decisivo. As Erinias son apaciguadas con un nuevo ritual en o cual son adoradas como Eumenides y Orestes dedica un altar a Atena Areia.

Con Esquilo o castigo remata aquí, pero, seguntes Euripides, ta poder escapar d'a persecución d'as Erinias, Apolo ordinó a Orestes ir a Tauro (actual Crimea), apoderar-se d'a estatua d'Artemisa Tauropola que heba caito d'o ciel y levar-la a Atenas. Orestes marchó a Tauro con Pilades y toz dos fuoron engarcholaus por os habitants d'a rechión, os tauri, que teneban a costumbre de sacrificar toz os extranyos a Artemisa. A sacerdotisa d'Artemisa encargada de realizar o sacrificio yera a suya chirmana Ifichenia, qui ofrió liberar a Orestes (sin saber que yera o suyo chirmán) si iste levaba con él una carta dica Grecia. Orestes refusó fer-lo, pero ofrió a Pilades levar a carta mientres él se quedaba ta ser sacrificau. Dimpués d'un conflicto de mutuo afecto, Pilades remató por acceder, pero a carta fació que Orestes y Ifichenia se reconoixesen y os tres escaporon chuntos levando con éls a imachen de Artemisa. Dimpués d'o suyo retorno a Grecia, Orestes tomó posesión d'o reino d'o suyo pai, Micenas (matando a o fillo d'Echisto, Aletes), y anexó Argos y Laconia. Se conta que murió por a picadura d'una serpient en Arcadia. O suyo cuerpo fue levau a Esparta ta estar enronau (an estió obchecto de culto) u, seguntes una leyenda italiana, a Aricia, d'an sería tresladau a Roma (Servio, Sobre a Eneida, ii.116).

Antes d'a Guerra de Troya, Orestes i heba estau prometiu a su prima Hermíone, filla de Menalau. Dimpués d'ella, Menalau querió que a suya filla se casase con Neoptolemo. Orestes y Neoptolemo luitoron, y iste zaguer murió. Al casar-se con Hermione y fer-se con Argos y Arcadia dimpués que os suyos tronos hesen quedau vacants, Orestes plegó a estar o gobernant de tot o Peloponeso. O suyo fillo, Tisameno, estió mas tarde asasinau por os heraclidas.

En una versión d'a historia de Telefo, Orestes estió apresau por iste, qui exichiba que Aquiles lo sanase.

Seguntes cualques fuents, Orestes estió pai de Pentilo con a suya meyo chirmana Erigone.

Orestes en a literatura[editar | modificar o codigo]

A historia d'Orestes estió obchecto d'a Orestiada tanto de Esquilo (Agamenón, Coeforas, Eumenides) como de Estesicoro, d'a Electra de Sofocles, y d'a Electra, Ifichenia en Tauride y Orestes de Euripides. Existe un poema epico en latín, formau por uns 1.000 hexametros y entitulado Orestes Tragoedia, que ha estau atribuiu a Draconcio de Cartago.

Orestes amaneixe tamién como personache prencipal de cuantas leyendas relacionadas con a suya locura y purificación, tanto en Grecia como en Asia. En ellas Orestes ye o mortal pleno de culpa a o que purifican d'o suyo pecau por a gracia d'os dioses, d'os cuya misericordiosa chusticia d'a cual s'amuestra a todas as personas cuyo crimen sía mitigado por circumstancias atenuants. Os implacables ligallos de sangre d'a sociedat primitiva dan puesto a un chudicio chusto y, en Atenas, cuan os votos d'os chueces son dividius equitativament, prevaleixe a compasión.

Atros Orestes[editar | modificar o codigo]

Atros personaches d'a mitolochía griega con o nombre de Orestes estioron:

  1. Un fillo de l'anterior y de Hermione, que dio a suya nombre a un lugar de Molosia.
  2. Un fillo d'o oceanida Aqueloo y de Perimede, chirmán de Hipodamas.
  3. Un capitán troyano muerto por Polipetes.
  4. Un capitán griego muerto por Héctor entre a Guerra de Troya.
  5. Un troyano muerto por Leonteu.
  6. Un chefe d'os satiros que s'unió a Dionís en a suya campanya de conquiesta d'a India.