Idioma belorruso

De Biquipedia
(Reendrezau dende Idioma belarruso)
Belorruso
беларуская мова
Atras denominacions: {{{atrasdenominacions}}}
Parlau en: Belarrusia, Polonia y atros países
Rechión: {{{territorios}}}
Etnia: Belarrusos
Parladors: De 7 a 8 millons
Posición: {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica: Indo-europea

 Eslava
  Eslava oriental
   Rutena
    Belorruso

Estatus oficial
Oficial en: Flag of Belarus.svg Belarrusia
POL województwo podlaskie flag.svg Voivodato de Podlasia (Polonia)
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: Flag of the Czech Republic.svg Republica Checa
Flag of Ukraine.svg Ucraína
Regulau por: Academia Nacional de Sciencias de Belarrusia
Codigos
ISO 639-1 be
ISO 639-2 bel
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL bel
Idioma bielorruso.png
Extensión d'o Belorruso

O belorruso (беларуская мова) ye una luenga indo-europea d'a familia eslava y d'a branca oriental, oficial en a Republica de Belarrusia.

En muitos caracters ye intermedio entre o ruso y o polaco. Os textos més antigos en luenga eslava con rasgos belorrusos son d'o sieglo XIII. A zaguers d'o sieglo XV o belorruso ya heba sustituito a lo latín como luenga escrita d'o Gran Ducau de Lituania. Os textos més importants son os codigos churidicos (estatutos lituans) de 1529, 1566 y 1588, a més de traduccions y prefacios d'a Biblia de Francis Skaryna. Manimenos, en 1696 o Parlamento polaco prenió a decisión de fer d'o polaco a unica luenga oficial en tota a Republica d'as Dos Nacions y o belorruso cayó en desuso como luenga escrita.

O renaiximiento d'a luenga bielorrusa se produció a primers d'o sieglo XIX como resultato d'investigacions folkloricas en tierras d'a Republica d'as Dos Nacions absorbitas por l'Imperio Ruso, investigacions que quereban demostrar a identidat rusa u polaca d'a población local. L'acumulación d'ixos datos etnograficos, folkloricos y linguisticos conducioron a la conclusión que os belorrusos son un pueblo eslavo diferenciato.

Con a publicación d'os periodicos Nasha Dola y Nasha Niva dende 1905 y l'aparición d'os primers escritors destacatos Kupalas, Kolas y Ahdanovich, se fixó una luenga standard. En a Primera Guerra Mundial os ocupants alemans permitioron l'uso d'esta luenga y que s'ubrisen escuelas belorrusas. Dende 1918 amanixioron dos normas, a d'os belorrusos de Polonia que teneban como centro intelectural Vilna y a d'os beelorrusos d'a URSS, con a gramatica de Taraxkyevich u Taraxkievitsa como standard. O belorruso sovietico desembolicó en os anyos 1920 una terminolochía d'administración, de fuerzas armatas y de scencias, pero en os anyos 1930 Stalin esclafó con una fura represión a vida intelectual belorrusa, ordenó una reforma ortografica en 1933 y unos cambios gramaticals enfilatos a amanar a luenga escrita a lo ruso. Os alemans permitioron periodicos en belorruso y escuelas en belorruso, pero os profesors yeran obchecto de represalias por parte d'os partisans.

Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial cada vegata i heba menos escuelas que fesen servir o belorruso. As autoridatz sovieticas ixemenaban a ideya que o belorruso yera un dialecto rechional inferior y que a luenga d'alta cultura yera o ruso, muita chent dixó de charrar belorruso. A més charrar belorruso representaba o periglo de ser acusato de nacionalista burgués. Manimenos dende os anyos 1970 bell intelectual ha encomenzato a defender o belorruso y bi ha una nueva cheneración d'escritors.

O belorruso yera a unica luenga oficial d'a Belarus d'os primers anyos d'independencia, encara que i heba presions pa fer d'o ruso una segunda luenga oficial. O dictador postsovietico de Bielorrusia yera pro-ruso e yera en contra d'o belorruso.

O belorruso s'escribe en alfabeto cirilico con dos normas, una anterior a 1933 (entre os emigratos y entre bell chóven de Bielorrusia) y posterior a 1933. Tamién existe un sistema alfabetico con caracters latinos, e os tartres de Belorrusia fan servir a grafía arabe.

Gramatica[editar | modificar o codigo]

Bi ha 6 casos:

  • Nominativo.
  • Chenitivo.
  • Dativo.
  • Acusativo.
  • Instrumental.
  • Locativo.

Existe un seteno, lo vocativo, pero s'emplega poco en o belorruso muderno.

Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en belarruso.


Luengas eslavas
Belorruso | Bulgaro | Caixubo | Checo incluindo o Kuchlböhmisch | Eslavo eclesiastico antigo | Eslavo eclesiastico | Eslovaco | Esloveno incluindo o prekmuro | Eslovincio | Macedonyo | Polabo | Polaco | Pomerán | Protoeslavo | Ruso | Rutén | Serbocroata incluindo o bosniaco, croata (chakavisco, kaikavisco, xtokavisco), montenegrín y serbio | Sorabo incluindo o sorabo alto y sorabo baixo | Ucrainés