Gascons
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Gascons Gascons | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Gascón | ||||||
Catolicismo. | ||||||
Pueblos latinos | ||||||
Gascunya |
Os gascons[1] (en gascón gascons) son os habitants nativos de Gascunya. Tienen como luengache tradicional o gascón, que fa part de l'occitán, en camín de ser substituyiu por o francés. Son de relichión catolica.
Relichión
[editar | modificar o codigo]Encara que tradicionalment catolicos, Gascunya ha estato un puesto de proliferación de movimientos relichiosos disidents u hereticos como o catarismo u o protestantismo (hugonotz).
Luenga
[editar | modificar o codigo]O gascón s'esferencia d'atras variants de l'occitán por tener un substrato lingüistico basco-aquitano y tener caracters comuns con o castellano y l'aragonés, a mes d'un lexico pirenenco común con l'aragonés y catalán.
Historia
[editar | modificar o codigo]Os gascons son descendients d'a población romanizata d'a Novempopulania, os antigos aquitanos principalment. A Novempopulania quedó baixo control d'os bascons cuan cayeba l'Imperio Romano d'Occident. Os francos sozmetioron a los bascons d'o norte d'os Pireneus y dicioron a lo suyo territorio Basconia, d'on provién Gascuenya u Gascunya.
En o periodo feudal Gascunya s'esminglanó en muitos territorios que pertenexioron a diferents sinyors feudals, vasallos de diferents reis. Parte d'a Gascunya estió baixo a influencia d'a Corona d'Aragón dica a derrota en a Batalla de Muriel. Tamién part de Gascunya conoixió periodos d'influencia d'os Plantagenet (y d'os Plantagenet d'Anglaterra cuan os Plantagenet perdioron poder debant d'os Capetos).
Os gascons en Aragón
[editar | modificar o codigo]Os gascons ha participato en a repoblación d'Aragón y a presencia d'inmigrants gascons s'ha producito en diferents periodos d'a Historia d'Aragón. Os occitans que s'establioron en Chaca yeran d'orichen gascón sobretot. En o libro "Cronica de los estados peninsulares", escrito en aragonés en dan una preciosa referencia:
Se veiga tamién
[editar | modificar o codigo]Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.