Enneco Ariesta
Enneco Ariesta | |
---|---|
Rei de Pamplona y de Sobrarbe | |
![]() Estatua d'Enneco Ariesta, a Madrit (J. Oñate, 1750-53). | |
810/820 - 852 | |
Succesor | García Ennéguiz |
868 - 870 | |
Predecesor | Sancho Garcés |
Succesor | García Ennéguiz |
Naixencia | 781 |
Muerte | 852 |
Dinastía | Ennéguiz |
Pai | Enneco Ximéniz |
Mai | Onneca |
![]() |
Enneco (u Ennego) Ariesta (en vasco Eneko Aritza; en castellán Íñigo Arista), naixito enta 781 y muerto en 852, estió lo primer rei de Pamplona (810-820 y 852), conte de Sobrarbe y de Bigorra. Se li considera patriarca d'a dinastía Ennéguiz, a primer dinastía reyal de Pamplona. A figura ye considerata meyo lechendaria en bells aspectos.
Hestoria[editar | editar código]
Yera lo fillo d'Enneco Ximéniz y d'Onneca. Muerto su pai, a mai se casó alavez con Musá ibn Fortún de Tudela, un Banu Qasi, sinyor d'a val de l'Ebro, que l'aduyó a conseguir o trono. Iste matrimonio deixó uns territorios considerables baixo la influencia d'Enneco Ariesta, dende Pamplona en t'as altas vals pirinencas d'Irati (Navarra) y la val d'Echo. Os Banu Qasi controlaban as fértils riberas de l'Ebro, dende Tafalla ent'a redolada de Zaragoza.
L'advenimiento d'o primer rei de Navarra no estió pas fácil. D'entre os nuclios de población cristiana (minoritaria), beluns refirman o partito franco, sustenito en primeras per Carlos Magno y, més tardi, per Ludovico Piu. A rica familia cristiana d'os Belasco ye a la capeza d'ixe partito.
En 799, uns procarolinchios asesinan o gubernador de Pamplona, Mutarrif ibn Muza, d'a familia d'os Banu Qasi. En 806, os carolinchios controlan Navarra per meyo d'un Belasco como gubernador. En 812, Ludovico Piu ninvía una expedición contra Pamplona. A tornata no ye guaire gloriosa, prenendo como hostaches zagals y mullers d'a zona ta protecher-sen mientres que trescruzan o puerto de Roncesvals.
En 824, os contes francos Elbe y Aznar fan una altra expedición ta Pamplona, pero son vencitos per Enneco, qui ye ayutato per os suyos chóvens Musá ibn Fertún y García lo Malo de Chaca.
Ye alavez que, seguntes Eulochio de Cordoba, i apareix Enneco Ariesta como rei de Pamplona: "Christicolae princeps" (prencipe cristián).
En 841, Enneco ye victima d'una malautia que lo deixa parlaticato. O fillo suyo, García Ennéguiz, exerce una rechencia cerenya, dirichindo as campanyas militars.
Casamientos y descendients[editar | editar código]
Enneco se casó con Enneca, filla de Belasco, Sinyor de Pamplona muerto en 816.
Fillos:
- Assona Ennéguiz, casata con Musá ibn Fertún, walí de Uesca y Tudela.
- García Ennéguiz, o succesor d'Enneco en o trono.
- Galindo Ennéguiz de Pamplona, muerto en 851 a Cordoba y pai de Musá ibn Galindo, walí de Uesca en 860.
- Nunila, casata con o conte García lo Malo d'Aragón.
Enneco en as cronicas medievals[editar | editar código]
En o capítol X d'a Cronica de Sant Chuan d'a Penya, se i leye:
Cal mirar-se o texto manimenos en o suyo contexto historico y no considerar-lo una fuent plenament fidedigna. A etimolochía d'Ariesta (en vasco Aritza) ye probablement una altra.
En "Cronica de los estados peninsulars", que ye pro-aragonesa fan enfasi en o suyo orichen aragonés:
Se veiga tamién[editar | editar código]
Predecesor: Rei fundador |
Rei de Navarra 810/820 - 852 |
Succesor: García Ennéguiz |
Predecesor: Sancho Garcés |
Rei de Sobrarbe 868 - 870 |
Succesor: García Ennéguiz |
Referencias[editar | editar código]
- ↑ Cronica de los estados peninsulars