Diferencia entre revisiones de «Tormo»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 6: Linia 6:


== Etimolochía y presencia en a toponimia ==
== Etimolochía y presencia en a toponimia ==
Seguntes [[García de Diego]] provién d'o latín ''TŬMŬLUS'', seguntes [[Joan Coromines i Vigneaux|Coromines]] provién d'una hipotetica parola prerromana ''TŬRMO''.<ref name="ReferenceA">[[Juan Antonio Frago Gracia]] ''Toponimia navarroaragonesa del Ebro (IV): Orónimos''[http://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/11/69/02frago.pdf]</ref>. En [[idioma catalán|catalán]] ye ''torm'', y en castellán encara que se diga ''tormo'', ye considerato más correcto ''tolmo''. [[Sebastián de Covarrubias]] considera que a suya presenta en castellán ye un [[aragonesismos en o castellán|aragonesismo]].<ref name="ReferenceA"/>
Seguntes [[García de Diego]] provién d'o latín ''TŬMŬLUS'', seguntes [[Joan Coromines i Vigneaux|Coromines]] provién d'una hipotetica parola prerromana ''TŬRMO''.<ref name="ReferenceA">[[Juan Antonio Frago Gracia]] ''Toponimia navarroaragonesa del Ebro (IV): Orónimos'' ISSN 0210-5624, Vol. 30-31, 1982 , pachinas. 23-62
[http://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/11/69/02frago.pdf]</ref>.

En [[idioma aragonés|aragonés]] a documentación d'a parola ''tormo'' ye muito antiga, y la podemos trobar en os textos relacionaus con o [[Monesterio de Rueda]] de l'aria d'[[Escatrón]], [[Sastago]] y [[Valimanya]] en latín con elementos romances u en aragonés:
{{cita|quomodo aquas verterent usque ad illum cabeçum de Pobra usque ad illum '''Tormum album''' (Cistels, doc. 90, pachina. 56, Valimanya - Escatrón, [[1242]]}}
{{cita|assi como vierten las aguas entro al '''tormo del Gallo''', et del tormo del Gallo assi como dice el cerro ayusso, e va affrontar a '''tormo del Machaniel''' (Sastago, [[1292]])}}
{{cita|et de la dita Penya va dreyto al Tormo de Sagne que es canto al flumen de Ebro" (Sastago, [[1344]])}}


Ha dixato muita marca en a [[toponimia aragonesa]] ([[Tornos]], [[Castellón de Tornos]], [[Val d'el Tormo]], [[El Tormillo|Tormiello]]) y microtoponimia (''Tormagal'' en [[Aguilón]], [[Allepuz]], [[Cabra (Teruel)|Cabra]], [[Crivillén]], y [[Villalba de Suso]] y ''Tromagal'' en [[Castellot]] y [[Estercuel]]). En o [[catalán d'o Matarranya]] bi ha microtoponimos derivatos de "tormo" ("[[Val d'el Tormo|La Vall del Tormo]]" u ''torm'' como ''tormassal''. En a microtoponimia de [[Gandesa]] se troba ''tormo'' con -o final.
Ha dixato muita marca en a [[toponimia aragonesa]] ([[Tornos]], [[Castellón de Tornos]], [[Val d'el Tormo]], [[El Tormillo|Tormiello]]) y microtoponimia (''Tormagal'' en [[Aguilón]], [[Allepuz]], [[Cabra (Teruel)|Cabra]], [[Crivillén]], y [[Villalba de Suso]] y ''Tromagal'' en [[Castellot]] y [[Estercuel]]). En o [[catalán d'o Matarranya]] bi ha microtoponimos derivatos de "tormo" ("[[Val d'el Tormo|La Vall del Tormo]]" u ''torm'' como ''tormassal''. En a microtoponimia de [[Gandesa]] se troba ''tormo'' con -o final.

En [[idioma catalán|catalán]] ye ''torm'', pero [[Joan Coromines]] documenta l'uso d'a forma ''tormo'' en [[catalán nordoccidental]] en zonas tan septentrionals como a provincia de Leida. En castellán encara que se diga ''tormo'', ye considerato más correcto ''tolmo''. A parola ''tormo''/''tolmo'' ye propia d'o castellán con influencia lexica aragonesa de [[Guadalachara]], [[Murcia]] y [[Chaén]], y [[Sebastián de Covarrubias]] considera que a suya presenta en castellán ye un [[aragonesismos en o castellán|aragonesismo]].<ref name="ReferenceA"/>


== Referencias ==
== Referencias ==

Versión d'o 08:26 15 abr 2012

Iste articlo ye sobre una traza de roca; t'atros usos, se veiga Tormos (desambigación).
El Tormo Alto d'a Ciudad Encantata de Cuenca de roca calsinera en ambient karstico, ye un eixemplo rarizo de tormo pero talment o tormo més conoixito de tota Espanya.

Un tormo u turmo ye una roca gran, prou alta, que mesmo puede pareixer una fita. En o Baixo Aragón son tipicament d'almendrón[1].

Quan bi'n ha un conchunto forman un paisache tipico clamato "Tormazal" u "Tormagal", pareixito externament a os berrocals graniticos d'o centro y ueste d'a Peninsula Iberica.

Etimolochía y presencia en a toponimia

Seguntes García de Diego provién d'o latín TŬMŬLUS, seguntes Coromines provién d'una hipotetica parola prerromana TŬRMO.[2].

En aragonés a documentación d'a parola tormo ye muito antiga, y la podemos trobar en os textos relacionaus con o Monesterio de Rueda de l'aria d'Escatrón, Sastago y Valimanya en latín con elementos romances u en aragonés:

quomodo aquas verterent usque ad illum cabeçum de Pobra usque ad illum Tormum album (Cistels, doc. 90, pachina. 56, Valimanya - Escatrón, 1242
assi como vierten las aguas entro al tormo del Gallo, et del tormo del Gallo assi como dice el cerro ayusso, e va affrontar a tormo del Machaniel (Sastago, 1292)
et de la dita Penya va dreyto al Tormo de Sagne que es canto al flumen de Ebro" (Sastago, 1344)

Ha dixato muita marca en a toponimia aragonesa (Tornos, Castellón de Tornos, Val d'el Tormo, Tormiello) y microtoponimia (Tormagal en Aguilón, Allepuz, Cabra, Crivillén, y Villalba de Suso y Tromagal en Castellot y Estercuel). En o catalán d'o Matarranya bi ha microtoponimos derivatos de "tormo" ("La Vall del Tormo" u torm como tormassal. En a microtoponimia de Gandesa se troba tormo con -o final.

En catalán ye torm, pero Joan Coromines documenta l'uso d'a forma tormo en catalán nordoccidental en zonas tan septentrionals como a provincia de Leida. En castellán encara que se diga tormo, ye considerato más correcto tolmo. A parola tormo/tolmo ye propia d'o castellán con influencia lexica aragonesa de Guadalachara, Murcia y Chaén, y Sebastián de Covarrubias considera que a suya presenta en castellán ye un aragonesismo.[2]

Referencias

  1. Alejando Pérez, José Luis Simón, Manuel J. Vivó. Paisajes naturales de la región del Maestrazgo y Guadalope. Instituto de Estudios Turolenses, Mancomunidad turística del Maestrazgo, Teruel 1983, pp97-98
  2. 2,0 2,1 Juan Antonio Frago Gracia Toponimia navarroaragonesa del Ebro (IV): Orónimos ISSN 0210-5624, Vol. 30-31, 1982 , pachinas. 23-62 [1]