Descusión:Tormo

Contenido de la página no disponible en otros idiomas.
De Biquipedia

Yo deixaría lo termino "turmo" ta istos "tumulus", porque un "tormo" ye atra cosa de raso diferent: clamamos tormo u torroco a lo que en castellano dicen "terrón", pero con matices: si ye de tierra, valen as dos parolas; si ye de zucre, lo clamamos siempre "tormo"; si ye de chelo ('cubito') lo podemos clamar tormo u torroco indistintament. Un "chafatormos" ye un "destripa terrones". Ye decir, existe un gran campo lexico con o "tormo" que no tien cosa que veyer con ixas formacions cheolochicas (que no digo yo que no las clamen asinas en bell puesto, pero que no ye pas o común).--Francho (discusión) 10:49 11 abr 2012 (UTC)[responder]

Ya miraré la información este cabo de semana, pero creigo que tormo con o ye la forma orichinal, por o menos en la Val de l'Ebro y Sistema Iberico, que se troba masivament en la microtoponimia y dica en la macrotoponimia. En catalán ye torm, en castellán tolmo, no veigo estranio que se diga tormo. Faré l'articlo sobre lo sistema vocalico romanz europeu occidental en lo que una d'as U latinas esdeveniba una o romanz, lo tenemos en FURCA > forca, que en atros sistemas vocalicos romances orientals u italo-orientals conservan lo timbre de la u (rumán furca). En variants actuals d'aragonés bi ha ciertas parolas en las que sentimos u en cuenta de o: urmo, curto, buixo, cumo, manullo, sulco, puncha, hemos de parar cuenta qualas son y las suyas circunstancias, si se remontan a lo latín peninsular u si son confusions recients. Creigo que lo posé en la discusión de l'articlo Chordania.--EBRO (discusión) 15:51 11 abr 2012 (UTC)[responder]
Iste tema ye prou interesant, pero creigo que a mía opinión ye un poco más matizada que a d'EBRO. En l'aragonés vivo de Ribagorza y Sobrarbe i ha un conchunto de parolas d'uso tradicional que tienen u en comparanza con as suyas equivalents en belatras luengas romances, belunas con etimolochía latina, como fundo (cast. fondo, cat. fons), furno (cast. horno cat. forn), puzo u turmo, y belatras d'etimolochía más incierta churro (cast. chorro, seguntes a RAE, onomatopeyica) que podrían tener u por analochía con as d'etimolochía latina. En o Sobrarbe i ha zonas en as que no se diz sique as formas con u (os chistabinos, p. ex. dicen siempre fundo, furno y churro) pero en belatras se dicen as formas con o, y m'agosaría a dicir que i ha zonas en as que se dicen as dos (u s'han dito dica no fa guaire). En a valle de Sieste, en o termin de Boltanya, tenemos un toponimo que ha fosilizau a forma con o, «fondo», en o mesón de Barranco Fondo, y a pocos metros i ha una gorga que en dicen «fundarrón», o que gosa querer dicir que tamién se conoixeba a forma fundo. Istas voces con u no son invencions d'o "neoaragonés". Realment se dicen asinas (y encara en arias relativament grans), por o que creigo que se puede parlar d'una coherencia interna en o sistema aragonés en a preferencia por formas con u, lo menos en o sector nort-oriental, con arias transicionals a zonas de preferencia de o, y tot independient de a tendencia d'ixas atras luengas romances que han preferiu derivar a formas con o.
Cuesta saber si as formas con o son cronolochicament anteriors u posteriors a las d'u (anque yo pienso que a u ye a más propriament aragonesa, pero no ye sique una corazonada, y puede estar que no sía verdat sique ta'l Sobrarbe incluindo as zonas de coexistencia), si han coexistiu siempre, u si, por contra, as formas con o pueden haber-se vido favoreixidas por a predominancia d'o castellano (isto podría explicar tamién a suya presencia en ixa especie de parlas transicionals aragonés-castellano que amaneixen en os documentos d'a valle de l'Ebro en a Edat Meya). Una reflexión ubierta que foi ye: ¿Podría estar que o mesón de Barranco Fondo, que ye sin dubda una fundación relativament recient (sieglos XVIII u puede que XIX), se diga «fondo» porque en ixa epoca ya i diciban «fondo», pero encara se formás derivaus («fundarrón») fendo servir o lexema de a radiz antiga, de forma pareixida a como quan en puestos en os que se diz «puent» se fa diminutivos como «pontet» u «pontarrón»?
Intuitivament diría que o campo de parolas con as que tenemos ista dicotomía son as que fan parte d'un lexico tradicional y no culto (y ademés que, si tos fijatz, son tot casos en os que a u conservada de o latín ye en a silaba tonica). "Pulitico/pulitica" ye un caso diferent pues, porque ye un cultismo y no ye una u tonica, y ta yo no faría parte d'ista tendencia fonetica sino que estaría un vulgarismo seleccionau artificialment, como diciba EBRO. --Lascorz ~ Casa nuestra~Casa mía ('kjez'rez?) 22:24 13 abr 2012 (UTC)[responder]
Bueno, pos por o que fa a las discusions sobre escribir u versus escribir o en parolas patrimonials, he feito l'articlo sistema vocalico d'o latín vulgar, a on se perfilan as tendencias chenerals y a evolución teorica dende o latín a l'aragonés, iremos posando as parolas a on tiengamos duda y a documentación sobre a on se dicen con "o" u con "u". Os cultismos y semicultismos ya son atra cosa (tenemos forca y bifurcación).--EBRO (discusión) 09:20 14 abr 2012 (UTC)[responder]