Diferencia entre revisiones de «Idioma serbocroata»
m r2.7.2+) (Robot Adhibito: Modificato: zh:塞尔维亚-克罗地亚语 |
m r2.5.2) (Robot Adhibito: Modificato: zh:塞尔维亚-克罗地亚语 |
||
Linia 219: | Linia 219: | ||
[[uk:Сербохорватська мова]] |
[[uk:Сербохорватська мова]] |
||
[[vi:Tiếng Serbia-Croatia]] |
[[vi:Tiếng Serbia-Croatia]] |
||
[[zh:塞尔维亚 |
[[zh:塞尔维亚-克罗地亚语]] |
Versión d'o 10:54 23 feb 2012
O serbocrovate u serbocrovata ye una luenga eslava charrata en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.
O termin serbocrovate no s'emplega guaire de traza oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbio, crovate, montenegrín u bosnián.
Variants
En o diasistema serbocrovate bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O stokavski lo charran los serbios, montenegrins y muitos crovates y bosnians musulmans. Como s'explicará, a fins d'o sieglo XIX fue esleito como luenga standard por estar común pa totas as nacionalidatz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o cakavski. O standard stokavski que escriben y parlan oficialment os crovates se diferencia d'o estandard que escriben y parlan os serbios en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en stokavski crovate vrijeme). Tamién bi ha esferencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en stokavski serbio).
Proceso d'estandarización
Os crovates escribiban con alfabeto latín en os dialectos propios stokavián de Dalmacia y kajkavián de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia quan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla stokaviana de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.
Dica prencipios d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera a man d'o eslavo eclesiastico, diferiba d'a luenga charrata y s'escribiba en alfabeto cirilico.
A prencipios d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os crovates y prenió como referencia a parla stokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto stokavián.
D'esta traza as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizata, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto stokavián a parla ijekavski d'Herzegovina oriental, zona habitata por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixito oficialment o idioma serbocrovata u croataserbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates.
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate
A fins d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común ta o idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosnians-musulmans y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.
Sistema d'escritura
O serbo-croata tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar croata usa nomás l'alfabeto latín y o estandar serbio n'usa os dos.
A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latín y crovate, y o cirilico serbio ye total, y ye a siguient:
Cirilico | Latín | Cirilico | Latín | |
А а | A a | Н н | N n | |
Б б | B b | Њ њ | Nj nj | |
В в | V v | О о | O o | |
Г г | G g | П п | P p | |
Д д | D d | Р р | R r | |
Ђ ђ | Đ đ | С с | S s | |
Е е | E e | Т т | T t | |
Ж ж | Ž ž | Ћ ћ | Ć ć | |
З з | Z z | У у | U u | |
И и | I i | Ф ф | F f | |
Ј ј | J j | Х х | H h | |
К к | K k | Ц ц | C c | |
Л л | L l | Ч ч | Č č | |
Л љ | Lj lj | Џ џ | Dž dž | |
М м | M m | Ш ш | Š š |
Bibliografía
- Felipe Fernández-Armesto. LOS HIJOS DE ZEUS. PUEBLOS, ETNIAS Y CULTURAS DE EUROPA. 1996 Grijalbo.
- André Sellier, Jean Sellier ATLAS DE LOS PUEBLOS DE EUROPA CENTRAL. Acento editorial.