Diferencia entre revisiones de «Ditrysia»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Nueit existe, nueiturno no existe, o cultismo ''nocturno'' ye en quasi totz os idiomas egual. Si que existe ''trasnuitar''
Sin resumen de edición
Linia 21: Linia 21:
{{Taxobox_end}}
{{Taxobox_end}}


As '''paixarelas''' (tamién ''paixarellas'') u '''birabolas''' (en singular, tamién ''birabolas''), ([[clasificación scientifica|scientificament]] '''''Ditrysia''''') son una [[orden (biolochía)|suborden]] d'[[insecta|insectos]] adintro d'es [[lepidoptera|lepidopteros]]. Tienen l'aparello vocal modificato que s'ha transformato enta una [[trompa]], y as [[ala]]s cobiertas d'escametas. En bi ha que son [[comportamiento nocturno|nocturnas]] y tamién [[comportamiento diurno|diurnas]].
As '''paixarelas''' (tamién ''paixarellas'') u '''birabolas''' (en singular, tamién ''birabolas''), ([[clasificación scientifica|scientificament]] '''''Ditrysia''''') son un grupo natural d'[[insecta|insectos]] adintro d'es [[lepidoptera|lepidopteros]]. Representan un [[clado]] a lo que no han dato categoría taxonomica, pero que incluye arredol d'o 98% d'as especies descritas de Lepidopters.
Tienen l'aparello vocal modificato que s'ha transformato enta una [[trompa]], y as [[ala]]s cobiertas d'escametas. En bi ha que son [[comportamiento nocturno|nocturnas]] y tamién [[comportamiento diurno|diurnas]].

== Zoonimia ==
En [[idioma aragonés|aragonés]] bi ha diferents [[zoonimia aragonesa|zoonimo]]s pa os integrants d'este clado, pero basicament son variants de ''bola''/''boleta'' y de ''paixarela'' pa as familias diurnas y ''palometa'' pa as familias nocturnas.

O conchunto de variants ''bola'', ''boleta'', ''birabolas'' podrían estar muito antigas y tener conexión con o [[idioma gallego|gallego]] ''bolboreta'' y con o portugués ''borboleta'', que han quiesto relacionar con un hipotetico *''BELBELLITA'', formato a partir de ''BELLUS''. ''bolondrina'' y ''bolandrina'' son propias de l'[[aragonés benasqués|benasqués]] y compartitas con o [[catalán ribagorzán]] d'a redolata de [[Las Paúls]].

O conchunto de variants arredol de ''paixarela'' presentan una distribución principalment [[aragonés centro-oriental|centro-oriental]] y son: ''paharel'', ''paharela'', ''paharella'', ''pasarella'', ''pacharella'', ''pahareta'', ''paxarela'', ''paxarelas'', ''paxarella'', ''paxareta'' y ''pasabela''. Son claras derivacions d'o latín ''PASSER'' como a parola ''[[paixaro]]'', y de feito beluna d'estas variats coincide con ciertas denominacions d'[[aus]] chicotas y con as [[laminería]]s que resultan d'escalfar cierta variedat de [[panizo]].

En bella variant d'aragonés se solapan os dos tipos de denominación d'as formas diurnas, por eixemplo en [[aragonés chistabín|chistabín]] tenemos ''pasabela'' y ''bola''.


[[Categoría:Lepidoptera]]
[[Categoría:Lepidoptera]]

Versión d'o 00:31 5 avi 2011

Paixarela
Birabolas
Kamehameha
Reino: Animalia
Filo: Arthropoda
Clase: Insecta
Orden: Lepidoptera
Suborden: Ditrysia
Familias

Superfamilia Hesperioidea:
  Hesperiidae
Superfamilia Papilionoidea:
  Papilionidae
  Pieridae
  Nymphalidae
  Lycaenidae
  Riodinidae
  Libytheidae
  Lyceanidae

As paixarelas (tamién paixarellas) u birabolas (en singular, tamién birabolas), (scientificament Ditrysia) son un grupo natural d'insectos adintro d'es lepidopteros. Representan un clado a lo que no han dato categoría taxonomica, pero que incluye arredol d'o 98% d'as especies descritas de Lepidopters.

Tienen l'aparello vocal modificato que s'ha transformato enta una trompa, y as alas cobiertas d'escametas. En bi ha que son nocturnas y tamién diurnas.

Zoonimia

En aragonés bi ha diferents zoonimos pa os integrants d'este clado, pero basicament son variants de bola/boleta y de paixarela pa as familias diurnas y palometa pa as familias nocturnas.

O conchunto de variants bola, boleta, birabolas podrían estar muito antigas y tener conexión con o gallego bolboreta y con o portugués borboleta, que han quiesto relacionar con un hipotetico *BELBELLITA, formato a partir de BELLUS. bolondrina y bolandrina son propias de l'benasqués y compartitas con o catalán ribagorzán d'a redolata de Las Paúls.

O conchunto de variants arredol de paixarela presentan una distribución principalment centro-oriental y son: paharel, paharela, paharella, pasarella, pacharella, pahareta, paxarela, paxarelas, paxarella, paxareta y pasabela. Son claras derivacions d'o latín PASSER como a parola paixaro, y de feito beluna d'estas variats coincide con ciertas denominacions d'aus chicotas y con as laminerías que resultan d'escalfar cierta variedat de panizo.

En bella variant d'aragonés se solapan os dos tipos de denominación d'as formas diurnas, por eixemplo en chistabín tenemos pasabela y bola.