Cortz d'Aragón

Iste articlo ye sobre a institución aragonesa. Ta atros emplegos de Cortz se veiga Cortz (desambigación).

Cortz d'Aragón
O puesto d'as Cortz d'Aragón, ye o Palacio de l'Alchafaría
Información d'o Parlamento
Churisdicción	Aragón
Seu	Palacio de l'Alchafaría Zaragoza, Aragón 41°39′23″N 00°53′48″U
Presidenta	Violeta Barba
Pachina web
cortesaragon.es

Iste articlo fa parti d'a serie Politica d'Aragón

Poder lechislativo As Cortz d'Aragón

Poder executivo President Deputación Cheneral d'Aragón

Poder chudicial Tribunal Superior de Chusticia d'Aragón Audiencia Provincial d'Aragón

Atros articlos Boletín Oficial d'Aragón O Chusticia d'Aragón Eleccions autonomicas Estatuto d'Autonomía d'Aragón

As Cortz d'Aragón son una d'as institucions de gubierno d'Aragón dende a Edat Meya. As Cortz otorgan a Medalla d'as Cortz d'Aragón a la fin de recompensar a presonas o entidats que por l'actividatz que desenvoliquen esfensin els valors y a identidat d'Aragón.

As Cortz d'Aragón en a Edat Meya y Moderna.

En a Edat Meya o Reino d'Aragón desembolicó una serie d'institucions estatals, como a Deputación Cheneral d'Aragón, o Chusticia d'Aragón, y tamién as Cortz, l'organismo representativo d'os estamientos aragoneses. En Aragón i heba quatro brazos, y no pas tres como se desveniba en a resta d'Europa: nobleza, caballers y infanzons, clero y ciudatz.

Os principals obchectivos d'iste organo representativo yeran: acordar os diners que s'heban de pagar a la monarquía, lechislar con nuevos fueros u leis que s'incorporaban a os Fueros d'Aragón, resolver as queixas u greuges planteyaus por os aragoneses.

Ye de mal determinar quán se plegoron as primeras Cortz d'Aragón: en primeras yera una curia de consellers d'o rei, y en os sieglos XII y XIII se fuoron incorporando representants d'o clero y d'as ciudatz. Dica la fin d'o sieglo XIII no se puede charrar d'organos representativos y estables, tampoco en Aragón. A zaguera reunión d'as Cortz d'Aragón se fació en 1702, en Zaragoza; en 1707 os Decretos de Nueva Planta las suprimioron chunto con a resta d'institucions aragonesas, y os aragoneses s'integroron en as Cortz de Castiella.

Existiban dos tipos de Cortz d'Aragón: privativas y chenerals. Enta las primeras nomás acudiban os aragoneses pa charrar d'os suyos afers, mientres que enta las chenerals d'a Corona d'Aragón veniban también os catalans y valencianos, y se feban a sobén en Monzón.

As Cortz yeran presiditas por o rei y por o Chusticia d'Aragón. A ella podeban acudir-ie bellas personas por dreito personal -os bispes, os nobles, os caballers-, y as que o rei heba convocau con cartas. S'engueraban con un discurso d'o rei y a respuesta d'o representant d'os aragoneses, por un regular l'arcebispe de Zaragoza. Cada brazo se reuniba en una cambra, y preneba as decisions suyas: por un regular caleba a unanimidat d'os quatro brazos p'os acuerdos.

Os debates, queixas y decisions d'as Cortz d'Aragón s'escribiban en un Libro d'Actas redactau en aragonés dica la castellanización, y en castellano dimpués; se'n feba tres exemplars: uno pa l'Archivo d'o Reino d'Aragón, un otro p'o Chusticia d'Aragón, y otro pa l'Archivo d'a Corona d'Aragón. Muitos Libros d'Actas s'han conservau, y en abril de 2007 ha encomenzau a suya publicación.

As Cortz d'Aragón de 1808.

En mayo de 1808, José de Palafox y Melci, Capitán Cheneral d'Aragón, decide de convocar pa chunio as Cortz d'o reino, pa mirar d'arroclar a os aragoneses contra Napolión Bonaparte y de dar lechitimidat a os suyos actos. Se plegoron en Zaragoza o 9 de chunio de 1808, y aceptoron as demandas de Palafox.

O feito de resucitar a institución representativa d'os aragoneses, suprimita en 1707, ye considerau un acto "revolucionario", pero no tenió guaire trascendencia, porque dica la fin d'o sieglo XX no tornarán a plegar-se.

As Cortz d'Aragón en l'actualidat.

Cortz d'Aragón.

En l'actualidat, as Cortz d'Aragón exercen a función lechislatiba d'a Comunidat autonoma d'Aragón, seguntes l'articlo 33 d'o Estatuto d'Autonomía. Tamién apreban os presupuestos, empentan y controlan l'acción de Gubierno d'a Deputación Cheneral d'Aragón y exercen as demás competencias que lis atorgan a Constitución, o Estatuto y as demás normas churidicas. Antimás, designan a los senadors que han de representar a la Comunidat autonoma en o Senau; exercen a iniciativa lechislativa ta que as Cortz Chenerals apreben una Lei; pueden exercitar la iniciativa d'alinie d'a Constitución Espanyola; homologan os convenios y alcuerdos de cooperación en os que participe a Comunidat Autonoma d'Aragón; interposan recursos d'inconstitucionalidat; eslíen a lo Chusticia d'Aragón, a l'auditor cheneral d'Aragón y eslíen u proposan o nombramiento de cargos en atros organismos: consellers en o Consello Consellero de Radio Televisión Espanyola en Aragón, vocals en a Chunta Electoral d'Aragón u consellers en as Caixas de Estalvio d'a Comunidat.

Presidents d'as Cortz d'Aragón

Ta mas información, se veiga l'articlo prencipal sobre a lista de presidents d'a institución.

• Antonio Embid Irujo (1983-1987) - (Partido de los Socialistas de Aragón)
• Juan Bautista Monserrat Mesanza (1987-1991) - (Centro Democrático y Social)
• Ángel Cristóbal Montes (1991-1995) - (Partido Popular de Aragón)
• Emilio Eiroa García (1995-1999) - (Partido Aragonés)
• José María Mur (1999-2003) - (Partido Aragonés)
• Francisco Pina Cuenca (2003 - 2011) - (Partido de los Socialistas de Aragón)
• José Ángel Biel Rivera (2011 - 2015) - (Partido Aragonés)
• Antonio Cosculluela Bergua (2015 - 2016) - (Partido de los Socialistas de Aragón)
• Violeta Barba Borderías (2016 - ) - (Podemos)

Reparto de Diputaus en as Cortz d'Aragón n'autonomía (1983-2015)

Eleccions autonomicas
Partito	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015
PP	18	13	17	27	28	22	23	30	21
PSOE	33	27	30	19	23	27	30	22	18
Podemos	-	-	-	-	-	-	-	-	14
PAR	13	19	17	14	10	8	9	7	6
Ciudadanos	-	-	-	-	-	-	-	-	5
CHA	-	-	-	2	5	9	4	4	2
IUA	1	2	3	5	1	1	1	4	1
CDS	1	5	-	-	-	-	-	-	-
Total	67	67	67	67	67	67	67	67	67

Resultaus 8^ema lechislatura (22 de mayo de 2011)

Circumscripcions Provincials	PP			PSOE			PAR			CHA			IUA			Total votos
	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus
Uesca	44 320	38,21	7	40 209	34,67	7	14 587	12,58	2	7430	6,41	1	5655	4,88	1	121 969
Zaragoza	195 724	42,21	17	135 013	29,12	11	34 342	7,41	2	44 443	9,58	3	30 983	6,68	2	486 317
Teruel	29 685	37,99	6	21 967	28,11	4	13 264	16,97	3	4059	5,19	0	5236	6,7	1	81 618
Total	269 729	41,0	30	197 189	29,97	22	62 193	9,45	7	55 932	8,5	4	41 874	6,37	4	689 904

Se veiga tamién

• Medalla d'as Cortz d'Aragón.
• Lista de Cortz d'Aragón.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 1983.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 1987.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 1991.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 1995.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 1999.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 2003.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 2007.
• Eleccions a Cortz d'Aragón de 2011.

Vinclos externos

• (es) Pachina web oficial d'as Cortz d'Aragón.