Corz d'Aragón

Iste articlo ye sobre a institución aragonesa. Ta atros emplegos de Corz se veiga Corz (desambigación).

Corz d'Aragón

Sesión d'as Corz d'Aragón
Información d'o Parlamento
Establito	20 de mayo de 1983
Reemplaza a	Corz d'o Reino d'Aragón
Churisdicción	Aragón
Seu	Palacio de l'Alchafaría Zaragoza, Aragón 41°39′23″N 00°53′48″U
Presidenta	Marta Fernández Martín
Localización
Corz d'Aragón Corz d'Aragón en Aragón
Sitio web
cortesaragon.es

Iste articlo fa parti d'a serie
Politica d'Aragón

Poder lechislativo
As Corz d'Aragón

Poder executivo
President
Deputación Cheneral d'Aragón

Poder chudicial
Tribunal Superior de Chusticia d'Aragón
Audiencia Provincial d'Aragón

Atros articlos
Boletín Oficial d'Aragón
O Chusticia d'Aragón
Eleccions autonomicas
Estatuto d'Autonomía d'Aragón

As Corz d'Aragón son una d'as institucions de gubierno d'Aragón dende a Edat Meya. As Corz atorgan a Medalla d'as Corz d'Aragón a la fin de recompensar a personas o entidaz que por actividaz que desenvoliquen u esfensen as valors y a identidat d'Aragón.

As Corz d'Aragón en a Edat Meya y Moderna

Categoría principal: Corz d'o Reino d'Aragón.

En a Edat Meya o Reino d'Aragón desembolicó una serie d'institucions estatals, como a Deputación Cheneral d'Aragón, o Chusticia d'Aragón, y tamién as Corz, l'organismo representativo d'os estamientos aragoneses. En Aragón i heba cuatro brazos, y no pas tres como se ocurriba en a resta d'Europa: nobleza, caballers y infanzons, clero y ciudaz.

Os principals obchectivos d'iste organo representativo yeran: acordar os diners que s'heban de pagar a la monarquía, lechislar con nuevos fueros u leis que s'incorporaban a os Fueros d'Aragón, resolver as queixas u greuges planteyaus por os aragoneses.

Ye de mal determinar cuán se celebroron as primeras Corz d'Aragón: en primeras yera una curia de consellers d'o rei, y en os sieglos XII y XIII se fuoron incorporando representants d'o clero y d'as ciudaz. Dica la fin d'o sieglo XIII no se puede charrar d'organos representativos y estables, tampoco en Aragón. A zaguera reunión d'as Corz d'Aragón se fació en 1702, en Zaragoza; en 1707 os Decretos de Nueva Planta las suprimioron chunto con a resta d'institucions aragonesas, y os aragoneses s'integroron en as Corz de Castiella.

Existiban dos tipos de Corz d'Aragón: privativas y chenerals. A las primeras nomás acudiban os aragoneses pa charrar d'os suyos afers, mientres que a las chenerals d'a Corona d'Aragón veniban también os catalans y valencianos, y se feban a sobén en Monzón.

As Corz yeran presididas por o rei y por o Chusticia d'Aragón. A ellas podeban acudir-ie bellas personas por dreito personal -os bispes, os nobles, os caballers-, y un atras que o rei heba convocau con cartas. S'engueraban con un discurso d'o rei y a respuesta d'o representant d'os aragoneses, por un regular l'arcebispe de Zaragoza. Cada brazo se reuniba en una cambra, y preneba as decisions suyas: por un regular caleba a unanimidat d'os cuatro brazos pa os alcuerdos.

Os debates, queixas y decisions d'as Corz d'Aragón s'escribiban en un Libro d'Actas redactau en aragonés dica la castellanización, y en castellano dimpués; se'n feba tres eixemplars: uno pa l'Archivo d'o Reino d'Aragón, un atro pa o Chusticia d'Aragón, y otro pa l'Archivo d'a Corona d'Aragón. Muitos Libros d'Actas s'han conservau, y en abril de 2007 ha encomenzau a suya publicación.

As Corz d'Aragón de 1808.

En mayo de 1808, José de Palafox y Melci, Capitán Cheneral d'Aragón, decide de convocar pa chunio as Corz d'o reino, pa mirar d'arroclar a os aragoneses contra Napoleón Bonaparte y de dar lechitimidat a os suyos actos. Se celebroron en Zaragoza o 9 de chunio de 1808, y acceptoron as demandas de Palafox.

O feito de resucitar a institución representativa d'os aragoneses, suprimida en 1707, fue considerau un acto "revolucionario", pero no tenió guaire trascendencia, porque dica la fin d'o sieglo XX no tornarán a chuntar-sen.

As Corz d'Aragón en l'actualidat.

En l'actualidat, as Corz d'Aragón exercen a función lechislativa d'a Comunidat autonoma d'Aragón, seguntes l'articlo 33 d'o Estatuto d'Autonomía.^[1] Tamién apreban os presupuestos, empentan y controlan l'acción de Gubierno d'a Deputación Cheneral d'Aragón y exercen a resta de competencias que lis atorgan a Constitución, o Estatuto y as atras normas churidicas. Amás, designan a os senadors que han de representar a la Comunidat autonoma en o Senau; exercen a iniciativa lechislativa ta que as Corz Chenerals apreben una Lei; pueden exercitar la iniciativa d'alinie d'a Constitución Espanyola; homologan os convenios y alcuerdos de cooperación en os que participe a Comunidat Autonoma d'Aragón; interposan recursos d'inconstitucionalidat; eslichen a lo Chusticia d'Aragón, a l'auditor cheneral d'Aragón y eslichen u proposan o nombramiento de cargos en atros organismos: consellers en o Consello de Radio Televisión Espanyola en Aragón, vocals en a Chunta Electoral d'Aragón u consellers en as Caixas de Estalvio d'a Comunidat.

Presidents d'as Corz d'Aragón

Ta mas información, se veiga l'articlo prencipal sobre a lista de presidents d'a institución.

L'actual presidenta d'as Corz d'Aragón en a XI Lechislatura ye Marta Fernández Martín de Vox.

Lista de president d'as Corz d'Aragón
Lechislatura	Nombre	Partiu	Anyos
I Lechislatura	Antonio Embid Irujo	PSOE Aragón	1983-1987
II Lechislatura	Juan Bautista Monserrat Mesanza	CDS	1987-1991
III Lechislatura	Ángel Cristóbal Montes	PP Aragón	1991-1995
IV Lechislatura	Emilio Eiroa García	PAR	1995-1999
V Lechislatura	José María Mur	PAR	1999-2003
VI Lechislatura	Francisco Pina Cuenca	PSOE Aragón	2003-2007
VII Lechislatura	Francisco Pina Cuenca	PSOE Aragón	2007-2011
VIII Lechislatura	José Ángel Biel Rivera	PAR	2011-2015
IX Lechislatura	Antonio Cosculluela Bergua	PSOE Aragón	2015-2016
IX Lechislatura	Violeta Barba Borderías	Podemos	2016-2019
X Lechislatura	Javier Sada Beltrán	PSOE Aragón	2019-2023
XI Lechislatura	Marta Fernández Martín	Vox	2023-hue

Reparto de Diputaus en as Corz d'Aragón en autonomía (1983-2023)

Eleccions autonomicas^[2]
Partiu	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019	2023
Partido Popular	18	13	17	27	28	22	23	30	21	16	28
Partido de los Socialistas de Aragón	33	27	30	19	23	27	30	22	18	24	23
Vox	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3	7
Chunta Aragonesista	-	-	-	2	5	9	4	4	2	3	3
Aragón Existe	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3
Podemos	-	-	-	-	-	-	-	-	14	5	1
Partido Aragonés	13	19	17	14	10	8	9	7	6	3	1
Izquierda Unida de Aragón	1	2	3	5	1	1	1	4	1	1	1
Ciudadanos	-	-	-	-	-	-	-	-	5	12	-
Centro Democrático y Social	1	5	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	67	67	67	67	67	67	67	67	67	67	67

Resultaus 10ª lechislatura (26 de mayo de 2019)^[3]

Circumscripcions Provincials	PSOE			PP			Cs			Ps			CHA			VOX			PAR			IUA			Total votos
Circumscripcions Provincials	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Votos	%	Diputaus	Total votos
Uesca	38 185	33,68	7	23 794	21,03	4	15 769	13,91	3	9261	8,21	1	5073	4,49	1	6037	5,35	1	8912	7,90	1	2679	2,37	0	113 795
Zaragoza	143 694	30,06	11	97 394	20,37	8	85 025	17,79	7	40 014	8,37	3	33 091	6,92	2	30 855	6,45	2	17 248	3,61	1	17 101	3,58	1	480 756
Teruel	22 228	31,33	6	17 026	24,00	4	9789	13,80	2	4193	5,91	1	3296	4,65	0	3371	4,75	0	7337	10,34	1	2235	3,15	0	71 811
Total	203 933	30,81	24	138 158	20,87	16	110 517	16,70	12	53 468	8,08	5	41 460	6,26	3	40 263	6,08	3	33 497	5,06	3	22 015	3,33	1	666 362