Cheso (mineral)

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo tracta sobre o cheso como mineral, pa atros usos de cheso como roca sedimentaria, como material de construcción u como chentilicio, veyer cheso (desambigación).
Cheso
fanerocristals de cheso
Caracteristicas chenerals
Categoría: Sulfatos (minerals)
Clase: 07.CD.40
Formula quimica: CaSO4·2H2O
Propiedatz fisicas
Color: Incoloro-Blanco y atros colors por impurezas (royo, rosa, griso).
Raya: Blanca
Lustre: Vitrio u sedoso
Transparencia: Transparent a translucido
Sistema cristalín: Monoclinico
Habito: Masivo, compacto, elongau
Macla: Punta de Sayeta
Exfoliación: [010] Perfecta, [100] y [011] regular
Trencadura: Concoidea
Dureza: 2
Tenacidat: Fráchil
Peso especifico: 22,7
Densidat: 2,31-2,33
Birrefrinchencia: δ = 0.010
Pleocroísmo: Sin
Solubilidat: Alta
Minerals relacionaus
Anhidrita

O cheso ye un mineral d'a clase d'os sulfatos con formula (CaSO4·2H2O) con dureza 2 en a escala de Mohs. Ye un mineral tipico d'ambients evaporiticos que forma rocas monomineralicas homonimas, os chesos. Se fa servir en construcción.

Os cristals de cheso pueden presentar-se en maclas, estando as mes caracteristicas a "punta de sayeta", a "punta de lanza" y a "coda d'aloda".[1]

O cheso en Aragón[editar | modificar o codigo]

O cheso ye un mineral muito común, tipico d'os materials sedimentarios terciarios d'a val d'Ebro, en especial en os sectors centrals, asinas como d'as facies Keuper d'o Triasico superior. O cheso mineral se forma actualment en Aragón como producto de descomposición d'os sulfuros de fierro presents en os lignitos.[2]

O cheso d'o Keuper ye por un regular de color roya por as impurezas d'archilas royas y oxidos de fierro (hematites), y a vegadas lo acompanya o chacinto de Compostela; tamién puet estar griso u negro. Bi ha chacimientos de cheso d'o Keuper en Nueno, en Naval, en Sabinyán, en El Fraixno, en Fuent Buena, en Tagüenca y en as redoladas de Chosa, Obón, Allepuz y Mont Agut.[2] A plasticidat d'o cheso y d'atros materials d'o Keuper permiten que este livel estratigrafico faiga de livel de desapegamiento en muitas estructuras cheolochicas, y que muitos chacimientos de keuper correspondan a nuclios de plegos anticlinals u a diapiros.

O cheso d'o terciario d'a depresión d'Ebro se troba a sobén como cheso microcristalín (alabastre), como cheso fibroso y como cheso megacristalín. Tamién se i puede trobar rosetas, pero no tan grans ni frecuents como as "rosas d'o desierto" d'o Sahara.

O cheso s'espleita en chacimientos en os que se presenta como roca.

L'abundancia d'o cheso en a val d'Ebro ye a razón de que se produgan fenomenos karsticos, con formación de dolinas en lugars d'a redolada de Zaragoza (Casetas, Utevo, Lo Burgo d'Ebro on bi ha dolinas aluvials), y dica en o mesmo Zaragoza (dolinas a man d'a Canal Imperial d'Aragón en Val de Fierro y Miralbueno).

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Alain Foucault y Jean-François Raoult Diccionario de Geología. Masson, 1985, p 307
  2. 2,0 2,1 (es) Josefina Besteiro, Miguel Calvo, Andrés Pocoví, Emilia Sevillano, Minerales de Aragón. Mira Editores S.A, 1988, pp 86-88

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

Veyer tamién[editar | modificar o codigo]