Baden-Wurtemberg

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Baden-Wurtemberg
Baden-Württemberg
Estau d'Alemanya
Escudo de  Baden-Wurtemberg
Bandera Escudo

Mapa de situación en Alemanya
Entidat
 • Estau
Estau
Alemanya
Capital Stuttgart
Idioma oficial
 • Atros idiomas
Alemán
Alamanico
Superficie
 • Total

35 751.65 km²
Gubierno
 • Ministro president

Winfried Kretschmann
Población
 • Total (2014)
 • Densidat

10 703 000 hab.
294 hab/km²
ISO 3166-2 DE-BW
Pachina web oficial

Baden-Wurtemberg (en alemán Baden-Württemberg) ye uno d'os 16 estaus federals de Alemanya clamatos Bundesländer. Ye situato en o sudueste d'o país, a l'este d'o río Rin.

Muga a o norte con o estau de Hesse, a o nord-este y a l'este con o estau de Bavera, a o sud con Suiza, a l'ueste con Francia (rechión d'Alsazia), y a o norueste con o río Rin y con o estau de Renania-Palatinato.

O estau actual ye o resultado d'a unión d'os estaus independients de Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden en referendum popular (1952).

Cheografía[editar | modificar o codigo]

A Selva Negra («Schwarzwald» en alemán) forma l'eixe d'a rechión. Dende a ciudat de Pforzheim a o norte dica Waldshut a o sud tien una largaria d'alto u baixo 160 km. A tuca mas elevata ye o Feldberg (1.493 m) en a Selva Negra d'o sud.

Clima[editar | modificar o codigo]

O clima ye templau, con temperaturas decreixients con l'altaria. A Val d'o Rin ye a rechión mas calida d'Alemanya, con temperaturas que en estiu rondan os 20 °C (maxima meya de 26 °) y en hibierno os 2 °C (maxima meya de 5 °), con precipitacions moderadas, arredol de 800 mm por anyada. Karlsruhe estió una d'as ciudaz en as cuals se rechistró a temperatura maxima d'Alemanya, con 40 °C, en 2003. En a Selva Negra, en cambeo, a temperatura ye considerablement menor: en as vals a 600 m d'altura, a temperatura de chulio aconsigue os 17 °C (maximas de 23 °) y a de chinero, -2 °C (maxima d'1 °). Por tanto, i hai frecuents nevadas que posibilitan a practica d'esportes como l'esquí. Amás, as precipitacions son superiors, con 1.000 a 1.500 mm anyals. En tot l'estau i hai plevidas entre tot l'anyo.

En o sudeste se fa sentir en agüerro, hibierno y primavera o Foehn, aire calido provenient d'os Alpes que puede elevar as temperaturas dica 15 °C por alto d'a meya.

Historia[editar | modificar o codigo]

Dende a fin d'as Guerras napoleonicas (sieglo XIX) os territorios d'iste estau alemán facioron parte d'a Confederación d'o Rin dica o congreso de Viena, cuan ye incorporato a la Confederación Chermanica.

Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial, as fuerzas aliatas abuegoron a zona en tres estaus: Wurtemberg-Baden a lo norte (ocupau por os Estaus Unius), Wurtemberg-Hohenzollern y Baden a o sudueste (toz dos ocupaus por Francia).

Baden-Wurtemberg, dende 1945 dica 1952.

En 1949 istos tres estaus pasoron a formar parti d'a Republica Federal d'Alemanya. L'articlo 118 d'a Lei Fundamental de Bonn permitiba, manimenos, a unión d'estaus. Asinas, o 16 d'aviento de 1951, Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden votoron a favor de fusionar-se a traviés d'un referendum.​ Baden-Wurtemberg se convirtió en un estau en Alemanya o 25 d'abril de 1952.

En 1956, a Corte Federal Constitucional d'Alemanya determinó que o plebiszito estió ilicito porque yera esventalloso pa la población de Baden. Alavez, en 1969 se tornó a celebrar un plebiszito en l'aria de Baden, dando una mayoría (mas d'o 81% de votos) partidaria d'a unidat.

Demografía[editar | modificar o codigo]

Evolución demografica
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2015
6.430.225 7.726.859 8.895.048 9.258.947 9.822.027 10.524.415 10.879.618

Divisions administrativas[editar | modificar o codigo]

Baden-Wurtemberg ye dividita 35 districtos rurals -agrupatos 4 rechions administrativas: Friburgo, Karlsruhe, Stuttgart y Tubinga- y 9 districtos urbans:

Distritos rurales
UL Alb-Donau
BC Biberach
FN Bodensee
BB Böblingen
FR Breisgau-Hochschwarzwald
CW Calw
EM Emmendingen
PF Enz
ES Esslingen
FDS Freudenstadt
GP Göppingen
HDH Heidenheim
HN Heilbronn
KÜN Hohenlohe
KA Karlsruhe
KN Gostanza
Lörrach
LB Ludwigsburg
TBB Main-Tauber
MOS Neckar-Odenwald
OG Ortenau
AA Ostalb
RA Rastatt
RV Ravensburg
WN Rems-Murr
RT Reutlingen
HD Rin-Neckar
RW Rottweil
SHA Schwäbisch Hall
VS Selva Negra-Baar
SIG Sigmaringen
Tubinga
TUT Tuttlingen
WT Waldshut
BL Zollernalb
Landkreiskarte: Baden-Württemberg
Landkreiskarte: Baden-Württemberg

Districtos urbans:

BAD Baden-Baden
FR Freiburg im Breisgau
HD Heidelberg
HN Heilbronn
KA Karlsruhe
MA Mannheim
PF Pforzheim
S Stuttgart
UL Ulm

Ciudaz destacatas[editar | modificar o codigo]

  1. Stuttgart (591.550) (población de 2005)
  2. Mannheim (307.640)
  3. Karlsruhe (283.959)
  4. Friburgo de Bresgobia (en alemán: Freiburg im Breisgau; 214.716)
  5. Heidelberg (142.889)
  6. Heilbronn (121.416)
  7. Ulm (120.371)
  8. Pforzheim (118.805)
  9. Reutlingen (112.099)
  10. Esslingen (92.261)
  11. Ludwigsburg (87.703)
  12. Tubinga (en alemán: Tübingen;83.310)
  13. Villingen-Schwenningen (81.921)
  14. Gostanza (en alemán: Konstanz; 80.980)
  15. Aalen (67.125)
  16. Schwäbisch Gmünd (61.391).

Economía[editar | modificar o codigo]

Baden-Wurtemberg, mas que mas a rechión de Stuttgart, fa parte d'una aria d'excepcional importancia economica d'o mundo. Tamién ye seu d'interpresas multinacionals como Daimler, Bosch, Porsche, SAP, Liebherr, Hugo Boss u IBM.

Iste estau, asinas como Catalunya, Roine-Alpes y Lombardía, ye considerato un motor dintro d'a Unión Europea (UE).

O clima templau de Baden-Wurtemberg permite o cautivo de vin.

Lista de ministro-presidents de Baden-Wurtemberg[editar | modificar o codigo]

Ministro-presidents de Baden-Wurtemberg
Nombre Partiu politico Lechislatura
1 Reinhold Maier FDP/DVP 1952 - 1953
2 Gebhard Müller CDU 1953 - 1958
3 Kurt Georg Kiesinger CDU 1958 - 1966
4 Hans Karl Filbinger CDU 1966 - 1978
5 Lothar Späth CDU 1978 - 1991
6 Erwin Teufel CDU 1991 - 2005
7 Günther Oettinger CDU 2005 - 2010
8 Stefan Mappus CDU 2010 - 2011
9 Winfried Kretschmann Bündnis 90/Die Grünen 2011-hue

Cultura[editar | modificar o codigo]

Luengas[editar | modificar o codigo]

Amás de l'alemán atros dos idiomas son charraus:l'alamanico y l'alto franco.

Gastronomía[editar | modificar o codigo]

A cercanía con Francia y Suiza fa que tienga cualques influencias d'a cocina francesa y suiza y isto ha dau por resultau que a gastronomía d'iste Land sía un poquet mas liuchera que a meya d'a cocina alemana.

Virollas tipicas son:

Veyer tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre Baden-Wurtemberg.


Bandera d'Alemanya Estaus d'Alemanya Bandera d'Alemanya

Baden-Wurtemberg | Bavera | Baixa Saxonia | Berlín | Brandemburgo | Bremen | Hamburgo | Hesse | Mecklemburgo-Pomerania Occidental | Renania d'o Norte-Westfalia | Renania-Palatinato | Sarre | Saxonia | Saxonia-Anhalt | Schleswig-Holstein | Turinchia