Baden-Wurtemberg

	Baden-Wurtemberg; Baden-Württemberg
	Estau d'Alemanya
Bandera	Escudo
	; Mapa de situación en Alemanya
Entidat; • Estau	Estau; Alemanya
Capital	Stuttgart
Idioma oficial ; • Atros idiomas	Alemán ; Alamanico
Superficie; • Total	; 35 751.65 km²
Gubierno; • Ministro president	; Winfried Kretschmann
Población; • Total (2014); • Densidat	; 10 703 000 hab. ; 294 hab/km²
ISO 3166-2	DE-BW
	Pachina web oficial

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Baden-Wurtemberg (en alemán Baden-Württemberg) ye uno d'os 16 estaus federals de Alemanya clamatos Bundesländer. Ye situato en o sudueste d'o país, a l'este d'o río Rin.

Muga a o norte con o estau de Hesse, a o nord-este y a l'este con o estau de Bavera, a o sud con Suiza, a l'ueste con Francia (rechión d'Alsazia), y a o norueste con o río Rin y con o estau de Renania-Palatinato.

O estau actual ye o resultado d'a unión d'os estaus independients de Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden en referendum popular (1952).

Cheografía

A Selva Negra («Schwarzwald» en alemán) forma l'eixe d'a rechión. Dende a ciudat de Pforzheim a o norte dica Waldshut a o sud tien una largaria d'alto u baixo 160 km. A tuca mas elevata ye o Feldberg (1.493 m) en a Selva Negra d'o sud.

Clima

O clima ye templau, con temperaturas decreixients con l'altaria. A Val d'o Rin ye a rechión mas calida d'Alemanya, con temperaturas que en estiu rondan os 20 °C (maxima meya de 26 °) y en hibierno os 2 °C (maxima meya de 5 °), con precipitacions moderadas, arredol de 800 mm por anyada. Karlsruhe estió una d'as ciudaz en as cuals se rechistró a temperatura maxima d'Alemanya, con 40 °C, en 2003. En a Selva Negra, en cambeo, a temperatura ye considerablement menor: en as vals a 600 m d'altura, a temperatura de chulio aconsigue os 17 °C (maximas de 23 °) y a de chinero, -2 °C (maxima d'1 °). Por tanto, i hai frecuents nevadas que posibilitan a practica d'esportes como l'esquí. Amás, as precipitacions son superiors, con 1.000 a 1.500 mm anyals. En tot l'estau i hai plevidas entre tot l'anyo.

En o sudeste se fa sentir en agüerro, hibierno y primavera o Foehn, aire calido provenient d'os Alpes que puede elevar as temperaturas dica 15 °C por alto d'a meya.

Historia

Dende a fin d'as Guerras napoleonicas (sieglo XIX) os territorios d'iste estau alemán facioron parte d'a Confederación d'o Rin dica o congreso de Viena, cuan ye incorporato a la Confederación Chermanica.

Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial, as fuerzas aliatas abuegoron a zona en tres estaus: Wurtemberg-Baden a lo norte (ocupau por os Estaus Unius), Wurtemberg-Hohenzollern y Baden a o sudueste (toz dos ocupaus por Francia).

En 1949 istos tres estaus pasoron a formar parti d'a Republica Federal d'Alemanya. L'articlo 118 d'a Lei Fundamental de Bonn permitiba, manimenos, a unión d'estaus. Asinas, o 16 d'aviento de 1951, Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden votoron a favor de fusionar-se a traviés d'un referendum. Baden-Wurtemberg se convirtió en un estau en Alemanya o 25 d'abril de 1952.

En 1956, a Corte Federal Constitucional d'Alemanya determinó que o plebiszito estió ilicito porque yera esventalloso pa la población de Baden. Alavez, en 1969 se tornó a celebrar un plebiszito en l'aria de Baden, dando una mayoría (mas d'o 81% de votos) partidaria d'a unidat.

Demografía

Evolución demografica
1950	1960	1970	1980	1990	2000	2015
6.430.225	7.726.859	8.895.048	9.258.947	9.822.027	10.524.415	10.879.618

Divisions administrativas

Baden-Wurtemberg ye dividita 35 districtos rurals -agrupatos 4 rechions administrativas: Friburgo, Karlsruhe, Stuttgart y Tubinga- y 9 districtos urbans:

Distritos rurales

UL	Alb-Donau
BC	Biberach
FN	Bodensee
BB	Böblingen
FR	Breisgau-Hochschwarzwald
CW	Calw
EM	Emmendingen
PF	Enz
ES	Esslingen
FDS	Freudenstadt
GP	Göppingen
HDH	Heidenheim
HN	Heilbronn
KÜN	Hohenlohe
KA	Karlsruhe
KN	Gostanza
LÖ	Lörrach
LB	Ludwigsburg

TBB	Main-Tauber
MOS	Neckar-Odenwald
OG	Ortenau
AA	Ostalb
RA	Rastatt
RV	Ravensburg
WN	Rems-Murr
RT	Reutlingen
HD	Rin-Neckar
RW	Rottweil
SHA	Schwäbisch Hall
VS	Selva Negra-Baar
SIG	Sigmaringen
TÜ	Tubinga
TUT	Tuttlingen
WT	Waldshut
BL	Zollernalb

Districtos urbans:

BAD	Baden-Baden
FR	Freiburg im Breisgau
HD	Heidelberg

HN	Heilbronn
KA	Karlsruhe
MA	Mannheim

PF	Pforzheim
S	Stuttgart
UL	Ulm

Ciudaz destacatas

Stuttgart (591.550) (población de 2005)
Mannheim (307.640)
Karlsruhe (283.959)
Friburgo de Bresgobia (en alemán: Freiburg im Breisgau; 214.716)
Heidelberg (142.889)
Heilbronn (121.416)
Ulm (120.371)
Pforzheim (118.805)
Reutlingen (112.099)
Esslingen (92.261)
Ludwigsburg (87.703)
Tubinga (en alemán: Tübingen;83.310)
Villingen-Schwenningen (81.921)
Gostanza (en alemán: Konstanz; 80.980)
Aalen (67.125)
Schwäbisch Gmünd (61.391).

Economía

Baden-Wurtemberg, mas que mas a rechión de Stuttgart, fa parte d'una aria d'excepcional importancia economica d'o mundo. Tamién ye seu d'interpresas multinacionals como Daimler, Bosch, Porsche, SAP, Liebherr, Hugo Boss u IBM.

Iste estau, asinas como Catalunya, Roine-Alpes y Lombardía, ye considerato un motor dintro d'a Unión Europea (UE).

Lista de ministro-presidents de Baden-Wurtemberg

Ministro-presidents de Baden-Wurtemberg
	Nombre	Partiu politico	Lechislatura
1	Reinhold Maier	FDP/DVP	1952 - 1953
2	Gebhard Müller	CDU	1953 - 1958
3	Kurt Georg Kiesinger	CDU	1958 - 1966
4	Hans Karl Filbinger	CDU	1966 - 1978
5	Lothar Späth	CDU	1978 - 1991
6	Erwin Teufel	CDU	1991 - 2005
7	Günther Oettinger	CDU	2005 - 2010
8	Stefan Mappus	CDU	2010 - 2011
9	Winfried Kretschmann	Bündnis 90/Die Grünen	2011-hue

Cultura

Luengas

Amás de l'alemán atros dos idiomas son charraus:l'alamanico y l'alto franco.

Gastronomía

A cercanía con Francia y Suiza fa que tienga cualques influencias d'a cocina francesa y suiza y isto ha dau por resultau que a gastronomía d'iste Land sía un poquet mas liuchera que a meya d'a cocina alemana.

Virollas tipicas son:

Veyer tamién

Personaches destacatos:

Vinclos externos

Commons

Se veigan as imáchens de Commons sobre Baden-Wurtemberg.

(de)(en)(fr) Pachina oficial d'o estau

	Estaus d'Alemanya
Baden-Wurtemberg \| Bavera \| Baixa Saxonia \| Berlín \| Brandemburgo \| Bremen \| Hamburgo \| Hesse \| Mecklemburgo-Pomerania Occidental \| Renania d'o Norte-Westfalia \| Renania-Palatinato \| Sarre \| Saxonia \| Saxonia-Anhalt \| Schleswig-Holstein \| Turinchia

Datos: Q985
Multimedia: Baden-Württemberg / Q985