Valons

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Este articlo ye sobre l'actual pueblo latino de Belchica. Pa leyer sobre os pantalons d'a vestimenta tradicional altoaragonesa leiga valons (ropa).

Valons Walons
Valons celebrando carnaval
Población total
3.000.000
Rechions con comunidaz importants
Valonia
Flandres Bruselas
Idiomas
Luengas d'Oil, especialment Valón y francés
Relichión
Catolicismo.
Mapa
Situación de Valonia

Os valons (en valón walons) son cuasi 3 millons d'habitants d'o sud de Belchica que charran una luenga propia, o valón, pareixita a lo francés que tamién parlan y son cristianos catolicos.

Luenga

Ta más detalles, veyer l'articlo idioma valónveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

A luenga propia d'os valons ye o valón, una luenga d'oil, encara que en Tournai y Mons se charra o picardo, y en o cabo suroriental en contacto con o luxemburgués se charre o gaumais, variant d'o idioma lorenés.

O francés stándard ye en camín de substituir a lo valón e se fa servir como luenga oficial dende antigo. O francés lo parlaban ya las clases altas de tota Belchica dende o sieglo XVIII y a burguesía s'identificaba con a cultura y ideolochía de Francia y no con Valonia. O francés yera oficial por eixemplo entre 1795 y 1815 cuan Belchica feba part de Francia). D'esta traza a substitución d'as "luengas d'Oil" u "dialectos d'Oil" en territorios no franceses por part d'o francés ye una traza de substitución lingüistica pareixita a la progresiva castellanización d'a luenga escrita y posterior substitución de l'idioma navarro-aragonés en Navarra, Aragón y comarcas churras.

En o sieglo XIX bels periodicos se publicaban en valón. En 1856 se fundó en Lieche a Societé de Littérature Wallonne. Manimenos París atrayeba muito a los escritors, musicos y intelectuals valons, y s'afrancesaban.

Os chermans diciban a los galorromans walah etnonimo deribato de l'adaptación de d'o etnonimo volcae a la luenga chermanica. Os flamencos seguiban dicindo a lo suyos vecins de l'actual Belchica d'una traza derivata de walah, walen, y de walen derivan as formas valón y atras que se fan servir en luengas romances. En o sieglo XIX batizan como Valonia a la rechión con capital en Namur. Os lingüistas dicen "valón" a las parlas que se charran dende Lieche dica Tchålerwè, pero o termin "valón" s'aplica a toz os belgas que parlan u charran una luenga de oil, siga valón, siga picardo, siga francés.

Historia

Son os continadors lingüisticos y poblacionals d'os galorromans que viviban en a Belchica romana antes d'as invasions d'os francos. En l'Alta Edat meya o suyo territorio feba part d'o Sacro Imperio Romano Chermanico.

Veyer tamién

• Comunidat Francesa de Belchica