Adchars

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Adchars
აჭარლები
Adchars
Población total
376.016
Rechions con comunidaz importants
Adcharia 376.016 (2002)
Idiomas
Cheorchiano
Relichión
Cristianismo y Islam
Mapa

Adcharia en Cheorchia

Os adchars (en cheorchiano აჭარლები) son un pueblo de luenga cheorchiana y relichión musulmana que habita a rechión autonoma d'Adcharia, en o cantón sudoccidental de Cheorchia, mugant con Turquía. O suyo centro cultural, administrativo y industrial ye Batum.

Modo de vida[editar | modificar o codigo]

Os adchars d'as costas y faixas litorals tienen una agricultura subtropical desembolicada, os adchars d'as montanyas tienen a ganadería como base d'a suya economía tradicional.

Luenga y parla[editar | modificar o codigo]

Charran o dialecto gurio d'a luenga cheorchiana, con muitos ampres turcos (y tamién arabismos y persismos plegaus a traviés d'o turco).

Historia[editar | modificar o codigo]

En o sieglo XVI os otomans conquiroron amplas zonas d'o sudueste de Cheorchia. Muitas comunidaz locals se convirtioron a lo islam y prenioron a luenga turca, principalment en os sieglos XVII y XVIII.[1] Os adchars conservoron a luenga cheorchiana.

En o sieglo XIX l'Imperio Ruso conquirió part d'o sud de Cheorchia, encara que dica o tractau de Kars de 1921 hi ha habiu muitos cambios de mugas.

En 1877-1878 se produció a guerra ruso-otomana. Un exercito ruso mandato por chenerals armenios prenió Kars. En 1878, por o tractau de Berlín, l'Imperio Otomán habió de ceder Kars, Ardahán y Batum.

Dende a Revolución Rusa de marzo de 1917 Transcaucasia yera de feito autonoma, y en aviento de 1917 firmó un armisticio dreitament con l'Imperio Otomán, pero os otomans tamién negocziaban en 1918 con os bolcheviques sovieticos, que no controlaban a zona. En Chinero de 1918 s'establió una Asamblea Costituyent de Trascaucasia. Por o tractau de Brest-Litovsk o 3 de marzo de 1918 os sovieticos abandonaban as conquiestas rusas de 1878 (Batumi, Ardahán y Kars), dando un cauz legal pa que l'exercito otomán invadise o sudueste de Trascaucasia en marzo-abril de 1918. Primero prenioron Ardahán, y en abril Batum. Os cheorchianos se veyoron obligaus a firmar un alto el Fuego. Os otomans tamién ocuporon as rechions de Kars y de Van, (fendo que fuyisen os armenios). Trascaucasia declaró a suya independencia mientres encara abanzaban os otomans, que reconoixioron ixa independencia. En mayo de 1918 encomenzó una conferencia de paz en a que participoron delegaus de Trascaucasia, d'o Caucas Norte y de l'Imperio Otomán. Trascaucasia se desfació en ixe mes cuan o día 26 de mayo de 1918, se disolvió o parlamento y Cheorchia proclamó a independencia. Por un tractau firmau en Batum o 4 de chunio de 1918 os turcos recuperoron o control de Batum (y Adcharia), chunto con Kars, y os districtos de Ajaltsike y Ajalkalaki, que l'imperio ruso s'heba anexionau en 1829.

Pero l'armisticio de Mudros o 30 d'octubre de 1918 obligó a los otomans a retirar-sen a las mugas de 1914, y as fuerzas britanicas prenioron posicions en Trascaucasia. Batum, Ardahán y Ajaltske se convertioron de nuevo en part de Cheorchia.

Os britanicos abandonoron as suyas posicions en 1919, confiando que Denikin vencería a l'exercito royo. Dimpués d'a derrota de Denikin l'exercito royo encomenzó a invasión de Trascaucasia. O 16 de chinero de 1921 as trobas bolcheviques invadioron Cheorchia y en febrero de 1921 os turcos forzoron a Cheorchia a ceder-lis Ardahán. O 13 d'octubre de 1921 se firmó o tractau de Kars que confirmó a cesión d'Ardahán a Turquía y a permanencia de Batum en Cheorchia, pero con un estatuto d'autonomía.

En 1922, en aplicación d'o tractau de Kars de 1921 se creyó a republica d'Adcharia. Por parlar cheorchiano, os adchars no s'han considerau un grupo etnico diferent d'os cheorchianos en os censos dende 1926, (cuan en censoron 71.000).

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Amiram Gonem. Diccionario de los pueblos del Mundo. Anaya.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]