Montanyas d'o Sistema Solar

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
O Mont Olimpo en Marte, a montanya mas altera d'o sistema solar, en comparanza con o Mont Everest y o vulcán Mauna Kea en a Tierra.

Con 21,9 km, l'enorme vulcán Mont Olimpo en Marte estió a montanya mas altera conoixida en o sistema solar entre 40 anyadas dimpués d'o suyo escubrimiento en 1971. Manimenos, en 2011 se descubrió que a tuca central d'o crater Rheasilvia, en l'asteroide Vesta, ye d'altaria semellant.​

Lista[editar | modificar o codigo]

As altarias indican o gradiello de base ta tuca, porque en atros cuerpos celestes no se disposa d'un sistema de referencia no arbitrario equivalent a l'altura por dencima livel d'o mar utilizable en a Tierra.

Cuerpo celeste
Tuca mas altera
Altaria % d'o radio Notas
Mercurio Caloris Montes ≤ 3 km[1] 0.12 Formau por l'impauto Caloris
Venus Skadi Mons bels 6.4 km [2] 0.11 Tien as suyas costeras brillants a o radar a causa d'a nieu de Venus metalica, posiblement galena[3]
Maat Mons bels 4.9 km [4] 0.081 O vulcán mas altero de Venus
Tierra Mauna Kea y Mauna Loa 10.2 km[5] 0.16 Solament 4.2 km d'o mesmo son sobre o livel d'o mar
Pico del Teide 7.5 km[6] 0.12 S'eleva 3.7 km sobre o livel d'o mar
Denali 5.3 a 5.9 km[7] 0.093 Montanya mas alta de base a cima en a Tierra
Mont Everest 3.6 a 4.6 km[8] 0.072 4.6 km en a cara norte, 3.6 km en a cara sud.
Luna Puesto mas altero d'a Luna 10.8 km[9] 0.62 Formau por l'impauto que cheneró o crater Engel'gardt
Mons Huygens 5.5 km[10][11] 0.32 Formau por l'impauto en Mare Imbrium
Mons Hadley 4.5 km[10][11] 0.26 Formau por l'impauto en Mare Imbrium
Mons Rümker 1.1 km[12] 0.063 A mayor formación volcanica d'a Luna
Marte Mont Olimpo 21.9 km[13][14] 0.65 S'alza 26 km sobre as planas d'o norte, a 1000 km. As calderas d'a tuca tienen una amplaria de 60 x 80 km, dica 3.2 km de profundidat; a pendient arredol d'os cantos ye de dica 8 km d'alto.
Ascraeus Mons 14.9 km[13] 0.44 O mas altero d'os tres Tharsis Montes
Elysium Mons 12.6 km[13] 0.37 O vulcán mas altero en Elysium
Arsia Mons 11.7 km[13] 0.35 A caldera d'a tuca tien entre 108 y 138 km transversalment
Pavonis Mons 8.4 km[13] 0.25 A cima d'a caldera tiene 4.8 km de profundidat
Anseris Mons 6.2 km[15] 0.18 Ye una d'as tucas no vulcanicas mas alteras de Marte, formau por l'impauto Hellas
Aeolis Mons 4.5 a 5.5 km[16] 0.16 Curiosity aconsiguió a suya base en 2014
Vesta Rheasilvia 22 km[17][18] 8.4 Cuasi 200 km d'amplo.
Ceres Ahuna Mons 4 km[19] 0.85
Io Boösaule Mons[20] 17.5 a 18.2 km[21] 1.0 Tien un cinglo de 15 km d'altaria en a suya marguin SE
Ionian Mons bels 12.7 km [22][23] 0.70
Euboea Mons 10.3 a 13.4 km[24] 0.74
garra nombre (245° U, 30° S) bels 2.5 km [25][26] 0.14
Mimas Herschel bels 7 km [27] 3.5
Dione Janiculum Dorsa 1.5 km[28] 0.27
Titán Mithrim Montes 3.3 km[29] 0.13
Doom Mons 1.45 km[30] 0.056
Chapeto ecuador bels 20 km [31] 2.7
Oberon garra nombre bels 11 km [27] 1.4
Plutón Piccard Mons[32][33] ~5.6 km[34] 0.47
Wright Mons[32][33] ~4.0 km[32] 0.34
Norgay Mons[35] ≤ 3.5 km[36] 0.30 Componiu por augua conchelada; clamau asinas en homenache a Tenzing Norgay

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. "MESSENGER" en Universidat Johns Hopkins
  2. Planetology : Unlocking the secrets of the solar system, Washington, D.C.: National Geographic Society. ISBN 978-1-4262-0121-9.
  3. Otten, Carolyn Jones (10 February 2004).
  4. "PIA00106: Venus - 3D Perspective View of Maat Mons".
  5. "Mountains: Highest Points on Earth".
  6. "Parque Nacional del Teide".
  7. "NOVA Online: Surviving Denali, The Mission".
  8. Mount Everest (1:50,000 scale map), prepared under the direction of Bradford Washburn for the Boston Museum of Science, the Swiss Foundation for Alpine Research, and the National Geographic Society, 1991, ISBN 3-85515-105-9
  9. Page, Lewis (29 de octubre de 2010). "Highest point on the Moon found: Higher than Mount Everest". The Register. http://www.theregister.co.uk/2010/10/29/highest_point_on_moon/. Retrieved 18 de octubre de 2014. 
  10. 10,0 10,1 Fred W. Price (1988).
  11. 11,0 11,1 Moore, Patrick (2001).
  12. Wöhler, C.; Lena, R.; Pau, K. C. (16 March 2007), The Lunar Dome Complex Mons Rümker: Morphometry, Rheology, and Mode of Emplacement, League City, Texas: Dordrecht, D. Reidel Publishing Co, retrieved 28 August 2007 
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Plescia, J. B. (2004).
  14. Carr, Michael H. (11 January 2007).
  15. JMARS MOLA elevation dataset.
  16. "Gale Crater's History Book".
  17. Vega, P. (11 October 2011).
  18. Schenk, P.; Marchi, S.; O'Brien, D. P.; Buczkowski, D.; Jaumann, R.; Yingst, A.; McCord, T.; Gaskell, R.; Roatsch, T.; Keller, H. E.; Raymond, C.A.; Russell, C. T. (1 March 2012), Mega-Impacts into Planetary Bodies: Global Effects of the Giant Rheasilvia Impact Basin on Vesta, The Woodlands, Texas: LPI, contribution 1659, id.2757, retrieved 6 September 2012 
  19. "Dawn's First Year at Ceres: A Mountain Emerges".
  20. Perry, Jason (27 January 2009).
  21. Schenk, P.; Hargitai, H. "Boösaule Montes".
  22. Schenk, P.; Hargitai, H.; Wilson, R.; McEwen, A.; Thomas, P. (2001).
  23. Schenk, P.; Hargitai, H. "Ionian Mons".
  24. Schenk, P.; Hargitai, H. "Euboea Montes".
  25. Moore, J. M.; McEwen, A. S.; Albin, E. F.; Greeley, R. (1986).
  26. Schenk, P.; Hargitai, H. "Unnamed volcanic mountain".
  27. 27,0 27,1 Moore, Jeffrey M.; Schenk, Paul M.; Bruesch, Lindsey S.; Asphaug, Erik; McKinnon, William B. (October 2004).
  28. Hammond, N. P.; Phillips, C. B.; Nimmo, F.; Kattenhorn, S. A. (March 2013).
  29. "PIA20023: Radar View of Titan's Tallest Mountains".
  30. Lopes, R. M. C.; Kirk, R. L.; Mitchell, K. L.; LeGall, A.; Barnes, J. W.; Hayes, A.; Kargel, J.; Wye, L.; Radebaugh, J.; Stofan, E. R.; Janssen, M. A.; Neish, C. D.; Wall, S. D.; Wood, C. A.; Lunine, J. I.; Malaska, M. J. (19 March 2013).
  31. Giese, B.; Denk, T.; Neukum, G.; Roatsch, T.; Helfenstein, P.; Thomas, P. C.; Turtle, E. P.; McEwen, A.; Porco, C. C. (2008).
  32. 32,0 32,1 32,2 "At Pluto, New Horizons Finds Geology of All Ages, Possible Ice Volcanoes, Insight into Planetary Origins".
  33. 33,0 33,1 Witze, A. (2015-11-09).
  34. "Ice Volcanoes and Topography".
  35. Hand, E.; Kerr, R. (17 July 2015).
  36. Hand, E.; Kerr, R. (15 July 2015).