Memoria de un montañés

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Memoria de un montañés

Portalada d'a primer edición por Xordica en 2007
Información cheneral
Autor José Satué Buisán
Chenero literario Biografía (Autobiografía)
Versión orichinal en castellano
Editorial Xordica Editorial
Ciudat Villanueva de Galligo (Zaragoza)
País Aragón
Calendata de
publicación
2007
Formato 13,5 x 21 cm tapas tovas
Pachinas 267
ISBN ISBN 978-84-96457-25-6

Memoria de un montañés (por o suyo títol orichinal) ye o libro de memorias de José Satué Buisán, «Ferrer», o pai d'o escritor José Mª Satué y un d'os zaguers amos de casa en encetar o camin d'a emigración dende Escartín, en o Sobrepuerto. Por ixo, o libro constituye un testimonio interesantismo sobre o fenomeno d'a despoblación en l'Alto Aragón, y aporta una visión en primera persona sobre a vida y as actividaz tradicionals en as sierras interiors.

O libro ye, en realidat, a versión aprestada y revisada por su fillo, y editada por Xordica Editorial ta o publico, d'as memorias manuscritas por l'autor. A obra ye escrita en castellano, pero a edición respecta toda la cantidat de lexico propio de l'aragonés que l'autor i emplegó en a redacción orichinal, mirando de dar-le fidelidat a la forma natural con a cual él s'expresaba.

Biografía[editar | modificar o codigo]

Sinyó José Satué naixió de casa Ferrer d'Escartín en 1907, y creixó, casó y vevió en o lugar dica 1967, cuan teneba 60 anyos. Su muller tamién yera de Sobrepuerto, d'Otal, por a cual cosa as relacions socials y familiars s'heban desembolicau siempre entre o cabo alto de Sobrepuerto y os lugars mas amanaus en a valle de l'Ara. As ferias de ganau en Broto y en Biescas, a mili, y bella excursión ocasional ta o Sarrablo u ta Naval (pa comprar os famosos «boticos» d'alfar d'astí) formarán a suya visión d'o mundo a mas gran parte d'a suya vida.

Teneba chirmanos que heban marchau de lugar antes que él, y le contaban as comodidaz de a ciudat, y fillos que marchón pa estudiar y nunca no i quison tornar. Atras casas vicinas heban iu vuedando-se, y os vecinos emigraus le calentaban a cabeza con una vida millor. A vida en Escartín yera dura. Se penaba pa tot. Pero a decisión yera muit difícil y a pospuso mientres que pudo; manimenos, heba de plegar-le o día a-on que s'habría de rendir a la evidencia.

A ixa inusual edat, sexachenero, encieta o camín d'a emigración que l'ha de levar ta Uesca, carriando a su mai anciana, su muller y a sola filla que, choveneta, no heba marchau encara de casa, y baixando por o sender d'o lugar os trastes de casa, a tornas y penando, sobre os mastos que dimpuesas venderá en Fiscal. En ixas envueltas, ni Bergua no teneba pista, y un camín de tan pocos kilometros como bi ha entre Escartín y Fiscal, por aquellas sendas y cargaus, se puede fer una Odiseya.

A luz electrica, l'augua corrient, una cocineta economica... tot le ye curioso y le truca l'atención cuan arriba ta o piset en Uesca. En a ciudat encara treballará bels anyos mas, dica que mas por os fillos que por él mesmo, le descubrirán que existe una cosa que en dicen a chubilación. A versátil y sufierta mentalidat d'un «montanyés», pa quí toz es oficios es sabeba fer (dende ferrar a retellar, dende fer lenya a cazar u ir pastor), pareix que le fa de mas mal adaptar-se a la vida en a Ciudat de zaguerías d'os anyos 60 de cómo s'heba él pensau. Como razona Sinyó Ferrer, puede estar que un árbol viello trasplantau no torne a enradigar.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]