Mâconês

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Mâconês Mâconnais
Comarca d'Arpitania
Paisache de l'Alto Mâconês
Capital	Mâcon
Entidat  •País  •Departamento	Comarca  Arpitania Saona y Loira
Mâconês en o Macizo central

O Mâconês (en francés Mâconnais) ye una rechión natural arpitana situata administrativament en o departamento francés de Saona y Loira.

Cheografía

Seu de Mâcon

O Mâconês se troba situata en a parti oriental d'o Macizo central y as suyas mugas cheograficas coinciden alto u baixo con l'actual districto de Mâcon. As suyas localidaz prencipals son Mâcon, Clunyego y Tournus.

O Mâconês se composa de quantas zonas cheograficas bien esferenciatas, orientatas todas ellas en dirección norte-sud. A primera ye a val d'a Saona, una estreita faixa de planas aluvials adedicatas a cautivos y pastos por a on pasan importants vias de comunicación (a carretera nacional 6, l'autovía A6, as vías d'o ferrocarril TGV y d'a linia Paris-León d'o Roine-Mediterrania, una canal d'a Saona).

A segunda ye una zona de tozals a on se troban os famosos vinals d'o Mâconês, una zona que se caracteriza por una sucesión de cadenas montanyosas de calsinera – os monts d'o Mâconês – deseparatas por vals lonchitudinals.

En dirección ueste, os monts d'o Mâconês van ganando en altaria, plegando dende os 487 metres d'a penya d'Aujoux (amán de Tournus) a os 758 metros d'a Mère Boitier, pasando por os 579 mètres du Mont Saint-Romain; estando una zona caracterizata por l'agricultura y a silvicultura.

Historia

En 1239, o Mâconês, fue mercato a Chuan de Braine, conte de Mâcon, por o rei Sant Lois, dentrando asinas a fer parti d'a corona francesa. Logato a o duque de Borgonya en 1435 por o Tratato d'Arras, estió definitivement anexionato a o reino – con toda a Borgonya – en 1477, anyo d'a redota y d'a muerte d'o duque Carlos o Temerario a mans de Lois XI.

Actividat economica

As tierras d'o Mâconês son conoixitas por os suyos vins, estando asinas a viticultura a prencipal actividat economica. A suya zona de vinyals, que s'estendilla dende Tournus dica as puertas d'a sinyoría de Beaujeu, ye a mas meridional y a mas gran d'os vinyals de Borgonya con una superficie de bellas 6.500 hectarias de vinyals.

Luenga

O dialecto mâconês ye un dialecto de transición entre as luengas d'oïl y o francoprovenzal.

Personalidatz

O poeta Alphonse de Lamartine, escritor, historiador y politico francés naixió de Mâcon o 21 d'octubre de 1790.

Cintas grabatas en o Mâconês

• 1941 Sur les chemins de Lamartine de Jean Tédesco