Leo Tolstoy

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Leo Tolstoy / Лев Николаевич Толстой
Leo Tolstoy en 1908 en una fotografía de Sergei Mikhailovich Prokudin-Gorskii, que ye a primera fotografía en color de Rusia.
Leo Tolstoy en 1908 en una fotografía de Sergei Mikhailovich Prokudin-Gorskii, que ye a primera fotografía en color de Rusia.
Información personal
Calendata de naixencia 9 de setiembre de 1828
Puesto de naixencia Yásnaya Poliana (provincia de Tula, Imperio Ruso)
Calendata de muerte 20 de noviembre de 1910
Puesto de muerte Astapovo (Imperio Ruso)
Ocupación Escritor y novelista

Lev Nikoláyevich Tolstói (en ruso y alfabeto cirilico Лев Николаевич Толстой), tamién conoixiu como Leo Tolstoy, naixito de Yásnaya Poliana o 28 d'agosto de 1828 (seguntes o calandario chuliano, 9 de setiembre seguntes o calandario gregoriano) y muerto en Astapovo o 7 de noviembre de 1910 (seguntes o calandario chuliano, 20 de noviembre seguntes o calandario gregoriano) estió un escritor y novelista ruso, considerato como un d'os mas grans escritors d'Occident y d'a literatura mundial. As suyas mas famosas obras son Guerra y paz y Anna Karénina, y son tenitas como o cabalto d'o Realismo).

Biografía[editar | modificar o codigo]

Leo Tolstoy naixió en a finca de Yásnaya Poliana, en a provincia de Tula, en o sino d'una familla que pertocaba a la mas antiga nobleza rusa. Su mai, a princesa María Nikoláyevna Volkonski descendeba d'os antigos prencipes de Volkonski, y su pai Nikolái Ilich Tolstói yera conte. Teneba tres chirmans y una chirmana: Sergéi, Nikolái, Dmitri y María; a naixencia d'ista zaguera li causó a muerte a la suya mai cuan Leo no teneba encara dos anyadas. Su pai muere d'un ataque d'aplopechía cuan Tolstoy teneba diez anyadas. Os chirmans van a Kazán, a la casa d'un tío paterno, Vladímir Ivánovich Yusjov, an Tolstoy vive gran parti d'a suya choventut estudiando en a Universidat de Kazán, encara que albandona os suyos estudios en 1847. Remata os suyos estudios en Sant Petersburgo, en a Escuela de Dreito.

Viacha a Moscú con intinción de mirar treballo u un matrimonio convenient. En aquel periodo de dandaleyos y deudas contraitas con o chuego prencipia la guerra en Turquía (Guerra de Crimea) y o suyo chirmano Nikolái, tenient d'artillería, li empenta a ir con él a lo Caucaso, en a val d'o Térek. Cuan plega a la stanitsa, Tolstoy ye desilusionato y arrepentito d'o suyo viache. Poquez días dimpués acompanya a o suyo chirmano que debeba escoltar un comboy de malautos dica a fortaleza de Stari-Yurt. Cruzan as fuents termals de Goriachevodsk an Tolstoy, con reduma, aprofeita ta prener unos banyos termals y an conoixe a la cosaca Márenka, amorío que reapareixe en a suya novela Os cosacos.

Tolstoy no pertocaba a l'Exercito, pero en unas campanyas, o comandant, prencipe Bariantinski, li fa unos desamens y dentra en una brigada d'artillería en a mesma batería que a suyo chirmano, como suboficial. Tiempo dimpués consigue premiso ta una cura redomatica en as auguas termals en Piatigorsk, an aburrito de pasar largas oras encletato en a suya cambra prencipia a escribir. O 2 de chulio de 1852 remata Infancia y escribe A engarrada d'o bosquey os recentos de Sebastópol.

Poco dimpués d'estar testigo de tantos sacrificios y heroísmo en a campanya de Sebastópol torna a la frivola vida de Sant Petersburgo, sintiendo un gran laso y inutilidat.

He adquiesto a convicción de que cuasi toz yeran hombres inmorals, endinos y sin carácter, mui inferiors a o mena de personas que yo heba conoixito en a mia vida de bohemia militar. Y yeran goyosos y contentos, tal y como puede estar a chen cuala concencia no los acusa de cosa.
Leo Tolstoy

Adscrito a la corrient realista, miró de reflectar de maniera fiel a sociedat en a que viviba.

A novela Os cosacos (1863) conta as historias paralelas d'una muller ensopinata en as convencions socials y un terratenient filosofo (reflexo d'o mesmo Tolstoy) que mira d'amillorar as vidas d'os suyos siervos.

Guerra y Paz ye una molimental obra an se describen cientos de distintos personaches mientres a invasión de Napoleón.

Tolstoy tenió una important influencia en o desembolique d'o movimiento anarquista, como filosofo cristiano, libertario y anarcopacifista. O teorico anarquista Pedro Kropotkin cuaternó a Leo en o suyo articlo Anarquismo d'a Enciclopedia Británica de 1911.

Lector d'o “Desobediencia civil” de l'anarquista norteamericán Henry David Thoreau, ninvió a un periodico indio un escrito titulau “Carta a un indú” que regudió en una larga correspondencia con Mohandas Gandhi, allora en Surafrica, influindo en fundamento u pensamiento d'iste zaguero en o concepto de repunte d'a no violenta, un punto central d'a visión d'o cristianismo de Tolstoy. En septiembre de 1910, dos meses dimpués d'a suya muerte, li escribió en o sentito d'aplicar a no resistencia, ya que a practica d'a violencia no ye compatible con l'amor como lei fundamental d'a vida, comencipio que fue capital en o desembolique posterior d'a "satyagraha" d'o indú. Tamién tenió correspondencia con George Bernard Shaw, Rainer Maria Rilke y o zar Nicolás II. O suyo epistolario forma un corpus d'unas 10.000 cartas conservatas en o Museu Tolstoy de Moscú.

Estió un d'os mayors esfensors d'o esperanto, y en as suyas zagueras anyatas y dezaga de bellas crisis se convirtió en una persona mui relichiosa y altruísta, refusó toda la suya obra anterior y criticó a las institucions eclesiasticas en “Reblicanza”, lo que prevocó a suya excomunión. Ni sisquiera una epistola mui celebre, la que o suyo amigo Iván Turguéniev en o suyo leito de muerte ta demandar-li que tornase a la literatura, fació que cambease de pareixer.

Chunto con Élisée Reclus estió precursor d'o que poco dimpués se dició “naturismo libertario”. Tolstoy, vechetarián como Reclus, escribe en o suyo postrer libro “Zagueras palabras” (1909) que vivamos segundes a lei de Cristo: amando-nos os uns a os atros, estando vechetarians y treballando a tierra con a nuestras mesmas mans. Presatina d'o suyo vechetarismo son muitas citas d'éll como:

Minchar carne ye un vestichio d'o primitivismo mas gran. O paso a o vechetarismo ye a primera consecuencia d'a ilustración.
Un hombre puet vivir y estar cerenyo sin matar animals ta minchar; por ixo, si mincha carne, prene parti en tirar-li a vida a un animal solenco ta satisfer a suya fambre. Y actuar asinas ye inmoral.

Dezaga de veyer a contradicción d'a suya vida cutiana con a suya ideolochía, Tolstoi decide deixar os luxos y mezclar-se con os campesins de Yásnaya Poliana, an éll se crió y vivió. Pero no obligó a la suya familla a siguir-li y continó vivindo con éls en una gran parcela, an solenco iba ta adormir muitas vegadas, estando a mayor parti d'o día en o oficio de zapatero. Creya en a lugarón una escuela ta os fillos d'os campesíns y fue profesor, autor y editor d'os libros que estudiaban. Impartiba modulos de chimnasia y preferiba o chardín ta dar clase. Creyó una pedadochía libertaria cuals comencipios instruiban en o respeto a éls mesmos y a os atros.

Tolstoy prebó de renunciar a as suyas propiedaz en favor d'os pobres, anque a suya familia, en especial a suya muller Sofía Bers, lo privó. Mirando de fuyir d'a suya casa morió en a gara d'Astápovo, y entre as suyas zagueras palabras son istas que contrimostran a grandaria d'a suya alma:

Bi ha dencima a tierra millóns d’ombres que pensan: ¿Por qué soz cudiando de yo solenco?

Fue apedecato en a suya casa en Nara.

Como refitolería, o 26 d'aviento de 1941, o cheneral alemán d'o II Cuerpo d'Exercito Panzer d'a Wehrmacht, Heinz Guderian emplegó a suya finca en Yásnaya como cuartel cheneral mientres o abance enta Moscú y s'habió de desactivar as trampas d'autodestrucción d'a casa y d'o mesmo fundón de Tolstoy ficatas por órdens de Stalin, antis de poder ocupar-la, salvando as restas d'a desferra.

Obras[editar | modificar o codigo]

As “Obras Completas” de Tolstoy fueron publicatas entre 1928 y 1958. Penden de 90 tomos, cuals zaguers 32 volumens recullen a correspondencia d'o conte. Ista edición no ye fiable: a censura sovietica consideró politicament incorrectas muitas partis. Ye preciso consultar os manuscritos orichinals en o Museu Tolstoi de Moscú.

  • Infancia (Детство [Détstvo]; 1852).
  • Adolescencia (Отрочество [Ótrochestvo]; 1854).
  • Choventut (Юность [Yúnost']; 1856).
  • Recontamientos de Sebastópol (1855-56).
  • Dos húsars (1856).
  • Felicidat conchugal (1858).
  • Os cosacos (Казаки [Kazakí]; 1863).
  • Guerra y Paz (Война и мир; (Voyná i mir); 1865-1869).
  • 1875-1877: Anna Karenina (Анна Каренина).
  • Confesión (1882).
  • A Muerte de Iván Ilich (1886).
  • La Sonata Kreutzer (Крейцерова соната; 1889).
  • Ilesia y Estau (1891).
  • O reino de Dios ye en vusatros (1894).
  • O pai Estarchio (1898).
  • Reblicanza (Воскресение [Voskresénie]; 1899).
  • Hadyi Murad (1904) (postuma).
  • No puedo callar-me.
  • Cuentos populars.
  • ¿Qué ye l'arte?.
  • Cantando por a mía vida.
  • A escuela de Yasnaia Poliana.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Tolstói, Lev (Leon; Leo; Lev), graf, 1828-1910. Riera, Augusto, translator. Richet, Carlos (Charles). Placeres Crueles. Traducción de Augusto Riera. Barcelona, Maucci, 1902. 237 p.
  • Mann, Thomas. Goethe y Tolstói acerca del problema de la humanidad . — Buenos Aires : Tor.
  • Porché, François. Tolstói : retrato psicológico . — Buenos Aires : Losada, c1958 . — 317 p.
  • Tolstói, Lev Nicoláyevich. La guerra y la paz . — Barcelona : R. Sopena, 1931 . — 2 v.
  • Tolstói, Lev Nicoláyevich. Obras completas . — Madrid : Aguilar, 1955-56 . — 2 v. ; il.
  • Tolstói, Lev. Los cosacos. — Vilaür : Atalanta, 2009.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]