Edat Meya tardana

Chuana d'Arco

A Baxa Edat Meya ye o termín emplegato ta describir a istoria europeya d'os sieglos XIV e XV. Iste periodo estió prezedito por l'Alta Edat Meya, e estió suzedito por a Edat Moderna (o Renaximiento).

Arredol d'o 1300, e dimpués de dibersos sieglos de prosperidat en Europa, o creximiento s'aturó. Una serie de fambres e plaguas, como a Gran Fambre de 1315-1317 e a Peste Negra, rebaxoron a poblazión á la metat. Ista espoblazió estió acompañata de tensions sozials e guerras endemicas; os debantamientos d'os campesins en Franzia e Anglaterra e a Guerra d'os Zien Años en son dos exemplos. A unidat d'a Ilesia catolica estió crebata por o Gran Zisma d'Oczident. Istos escaizimientos han estato clamatos por os istoriadors a Crisis d'a Baxa Edat Meya.

D'atro canto, lo sieglo XIV tamién estió un periodo de gran progreso ta las artes e as zenzias. O redescubrimiento d'os testos antigos griecos e romans produzioron, con o tiempo, un renaximiento d'istas dos arias. O prozeso prenzipió por meyo d'o contauto con os arabes mientres d'as Cruzatas, pero s'azeleró con a presa de Constantinopla por os trucos, ya que muitos eruditos bizantinos se refuxioron en Oczident, prenzipalment en Italia. Tan y mientres, a imbenzión d'a imprenta tenió un efeuto important en a soziedat europeya. Fazilitó a espardidura d'a parabra e democratizó l'aprendizache; un resultato deribato serba o surtimiento d'a Reforma protestante. O creximiento d'o Imperio Otomano remató con a cayita de Constantinopla en 1453 (l'año d'a fin d'a Guerra d'os zien años), lo que zarró as posibilizaz de comerzio con l'Este. Pero, lo descubrimiento d'America por Cristofo Colombo en 1492, e a nabegazión arredol d'Africa por Vasco da Gama en 1498 ubrioron nuebas rutas comerzials, reforzando a economia e o poder d'as economías europeyas oczidentals.

Toz istos escaizimientos marcan a fin d'a Edat Meya e o comenzipio d'a Edat Moderna. Cal notar que a dibisión ye artifizial, ya que l'aprendizache no desaparixió d'a sozietat europeya, e por tanto, aberba prou continuidat entre as zebilizazions clasicas e a Edat Moderna. Igualment, os istoriadors modernos, prenzipalment en Italia no fablan d'a Baxa Edat Meya, sino d'o renaximiento d'o sieglo XIV como transizión dreita á l'era moderna.

Se beiga tamién

• Arte romanico
• Arte gotico